Η αφρικανική πολιτική του Trump είναι προορισμένη να αποτύχει

Την περασμένη εβδομάδα, σε μια ομιλία του [1] στο Heritage Foundation, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, John Bolton, ανακοίνωσε μια νέα στρατηγική των ΗΠΑ για την Αφρική. Ο Μπόλτον θέλει να προωθήσει το εμπόριο και τις επενδύσεις των ΗΠΑ, να καταστείλει την τρομοκρατία και τις συγκρούσεις, και να εξασφαλίσει ότι η αμερικανική βοήθεια δαπανάται καλά. Στο επίκεντρό της, όμως, η στρατηγική αφορά την αντιστάθμιση της Κίνας. Ο Μπόλτον επιτέθηκε στο Πεκίνο για τις «αρπακτικές» πρακτικές του στην Αφρική και ορκίστηκε για μια αποφασιστική απάντηση.

Κινέζοι και Νιγηριανοί εργάτες σε ένα εργοτάξιο στο Niamey του Νίγηρα, τον Φεβρουάριο του 2016. JOE PENNEY / REUTERS
--------------------------------------------------------------------------

Η διοίκηση έχει δίκιο να ανησυχεί για την επιθετική διπλωματία του Πεκίνου στην Αφρική και η ομιλία του Μπόλτον έδωσε ένα ευπρόσδεκτο όραμα μετά από δύο χρόνια αδιάφορης πολιτικής των ΗΠΑ ως προς την ήπειρο. Αλλά η νέα στρατηγική είναι άστοχη. Ενώ η διοίκηση Trump επικεντρώνεται στην εμπορική απειλή από την Κίνα, το Πεκίνο επενδύει σε μακροπρόθεσμες σχέσεις, όχι μόνο στο εμπόριο και τις υποδομές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να προσφέρουν στις αφρικανικές χώρες μια συναρπαστική εναλλακτική λύση εάν πρόκειται να αντισταθμίσουν την Κίνα.

Η ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δίκιο να ανησυχούν για τις κινεζικές επενδύσεις στην Αφρική. Σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων McKinsey, περισσότερες από 10.000 κινεζικές εταιρείες δραστηριοποιούνται τώρα στην ήπειρο, κερδίζοντας περίπου 180 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να έχουν περισσότερα αποθέματα άμεσων ξένων επενδύσεων στην Αφρική, οι κινεζικές επενδύσεις στην περιοχή αναπτύσσονται γρήγορα. Υπερδιπλασιάστηκαν το 2016 και μόνο. Το 2009, η Κίνα ξεπέρασε τις Ηνωμένες Πολιτείες για να γίνει ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Αφρικής.

Όπως επισήμανε ο Μπόλτον, μέρος της στρατηγικής του Πεκίνου ήταν να προσφέρει μεγάλα δάνεια με αδιαφανείς όρους στις αφρικανικές χώρες, κάτι που προσέδωσε στην Κίνα μόχλευση έναντι των εθνικών κυβερνήσεων. Ωστόσο, η διοίκηση του Trump κάνει λάθος με το να απορρίψει την κινεζική εμπορική δραστηριότητα ως τελείως κακή: Σε πολλές περιπτώσεις, οι κινεζικές επενδύσεις παρακινούν την ανάπτυξη παρέχοντας κεφάλαια και απαιτούμενες υποδομές. Σύμφωνα με την Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης, τα αφρικανικά κράτη πρέπει να επενδύουν ετησίως από 68 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι 108 δισεκατομμύρια δολάρια σε υποδομές για την τόνωση της ανάπτυξης και έχουν ανάγκη να δημιουργήσουν αρκετές θέσεις εργασίας για τον αναπτυσσόμενο πληθυσμό τους. Είναι επομένως κατανοητό ότι οι ηγέτες της Αφρικής χαιρετίζουν το ενδιαφέρον και τις βαθιές τσέπες του Πεκίνου.

Από τη μεριά της, η διοίκηση Τραμπ ήταν εν πολλοίς ανερμάτιστη όσον αφορά την πολιτική της Αφρικής. Έχει ασχοληθεί ελάχιστα με τους ηγέτες της Αφρικής. Ήταν αργή στο να διορίσει ανθρώπους σε θέσεις που σχετίζονται με την Αφρική. Και οι προϋπολογισμοί του Λευκού Οίκου έχουν επιδιώξει σημαντικές περικοπές στους οργανισμούς που ασκούν την αμερικανική πολιτική στην ήπειρο. Παρ’ όλα αυτά, το φάντασμα των κινεζικών επενδύσεων να παραγκωνίζουν τις αμερικανικές επιχειρήσεις είχε αποτέλεσμα. Τον Οκτώβριο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, υπέγραψε διακομματική νομοθεσία, δημιουργώντας μια νέα υπηρεσία αναπτυξιακής χρηματοδότησης με 60 δισεκατομμύρια δολάρια για την υποστήριξη των αμερικανικών εταιρειών στην Αφρική και αλλού. Αυτή η νέα υπηρεσία είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσει μια από τις μεγαλύτερες κληρονομιές της διοίκησης του Trump.

Όσο σημαντικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες κι αν είναι να επενδύσουν στην Αφρική, [άλλο τόσο] η Ουάσινγκτον δεν πρέπει να βλέπει την δραστηριότητα της Κίνας ως απλώς οικονομική. Το Πεκίνο εμβαθύνει επίσης τους πολιτικούς, πολιτιστικούς και στρατιωτικούς δεσμούς με τις αφρικανικές χώρες. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα πραγματοποιεί τακτικές ανταλλαγές με πολυάριθμα αφρικανικά πολιτικά κόμματα. Η Κίνα φιλοξενεί πλέον περισσότερους φοιτητές [2] από την Αφρική από ό, τι οι Ηνωμένες Πολιτείες, λειτουργεί περίπου 50 ινστιτούτα [3] για να διδάσκει τον κινεζικό πολιτισμό στην Αφρική και επενδύει δισεκατομμύρια δολάρια για την επέκταση των κρατικών κινεζικών ειδησεογραφικών μέσων στις αφρικανικές αγορές. Η Κίνα επίσης πωλεί περισσότερα όπλα στις αφρικανικές χώρες από ό, τι συνήθιζε, συνεργάζεται στενότερα με τις αφρικανικές κυβερνήσεις για στρατιωτική εκπαίδευση και ασκήσεις, και συμβάλλει περισσότερο στις ειρηνευτικές αποστολές. Ο Μπόλτον έδωσε έμφαση στη νέα στρατιωτική βάση της Κίνας στο Τζιμπουτί, η οποία βρίσκεται λίγα μίλια από την σημαντικότερη στρατιωτική βάση των ΗΠΑ στην Αφρική, αλλά αγνοεί την ευρύτερη στρατηγική της Κίνας για την οικοδόμηση των σχέσεων -και την επιρροή που τις συνοδεύει.

Επειδή έχει αντιληφθεί τόσο στενά τις σχέσεις ΗΠΑ-Αφρικής, η διοίκηση του Trump απέτυχε να προσφέρει μια συναρπαστική εναλλακτική λύση στην Κίνα. Η διοίκηση έχει καταστήσει σαφές ότι αντιτίθεται στην τρομοκρατία, στις αναποτελεσματικές αποστολές βοήθειας και διατήρησης της ειρήνης, και στην επιρροή της Κίνας και της Ρωσίας. Αυτές είναι λογικές θέσεις, αλλά προστίθενται σε ένα κοντόφθαλμο και αντιδραστικό όραμα, ανάρμοστο για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αφού αποφάσισε σε τι είναι αντίθετη, η διοίκηση του Trump πρέπει να αποφασίσει σε τι είναι υπέρ.