Το μέλλον της δημοκρατίας στη Νότια Ασία

Στις 14 Νοεμβρίου, ξέσπασε μια σύγκρουση [1] στο κοινοβούλιο της Σρι Λάνκα. Όταν ο πρόεδρος της Βουλής προσπάθησε να συγκαλέσει μια ψηφοφορία, μια ομάδα βουλευτών τον παρενόχλησε [2] και έσπευσαν στο βήμα. Μια αντίπαλη ομάδα προσπάθησε να απωθήσει τους παρενοχλούντες. Οι άνδρες αντάλλαξαν γροθιές. Ένας έβγαλε μαχαίρι. Ένας βουλευτής κόπηκε προσπαθώντας να κλέψει το μικρόφωνο του προέδρου και κατέληξε στο νοσοκομείο.

Το χάος ήταν το αποτέλεσμα μιας συνταγματικής κρίσης που ξέσπασε τον Οκτώβριο, όταν ο πρόεδρος της χώρας, Maithripala Sirisena, προσπάθησε να απολύσει τον πρωθυπουργό και να τον αντικαταστήσει με έναν πρώην πρόεδρο, τον Mahinda Rajapaksa. Οι βουλευτές και οι πολίτες διαμαρτυρήθηκαν˙ ο Sirisena διέλυσε [3] την Βουλή, μέχρις ότου το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι η απόφαση αυτή είναι αντισυνταγματική˙ και ο Rajapaksa, που απορρίφθηκε από το Κοινοβούλιο, αρνήθηκε να παραιτηθεί. Το αδιέξοδο λύθηκε μόνο τον Δεκέμβριο, όταν ο Σιρισένα επανέφερε τον απολυθέντα πρωθυπουργό, τον Ranil Wickremesinghe, όντας απέναντι σε μια συντονισμένη αντιπολίτευση από το δικαστικό σώμα και την πλειοψηφία του Κοινοβουλίου.

Υποστηρικτές του Wickremesinge κρατούν κεριά κατά την διάρκεια μιας διαμαρτυρίας με αίτημα την δημοκρατία, στην πρωτεύουσα της Σρι Λάνκα, Colombo, τον Νοέμβριο του 2018.. DINUKA LIYANAWATTE / REUTERS
--------------------------------------------------------------

Μέχρι πρόσφατα, η Σρι Λάνκα, μια από τις παλαιότερες δημοκρατίες της Ασίας, φαινόταν ασφαλής από αυτό το είδος αστάθειας. Ο αιματηρός εμφύλιος πόλεμος της χώρας έληξε [4] το 2009 και οι εκλογές της το 2015 [5] φάνηκαν να σηματοδοτούν μια νέα φάση φιλελευθεροποίησης. Αλλά τα κέρδη της δημοκρατίας ήταν λιγότερο ασφαλή από όσο φαινόταν.

Η Σρι Λάνκα δεν είναι μοναδική στη Νότια Ασία από αυτή την άποψη. Από μερικές πλευρές, η περιοχή είναι πιο σταθερή και δημοκρατική από όσο σε δεκαετίες [που πέρασαν]. Η βία και η αναταραχή έχουν υποχωρήσει. Οι στρατιωτικοί έφυγαν από τους δρόμους και επέστρεψαν στους στρατώνες τους. Οι μεγάλες εξεγέρσεις έχουν περιοριστεί. Ως περιοχή, η Νότια Ασία βιώνει οικονομική ανάπτυξη με μέσο ρυθμό σχεδόν 7% ετησίως. Σήμερα το Μπαγκλαντές, η Μυανμάρ και το Πακιστάν -χώρες που κυβερνιούνταν από σκληρές στρατιωτικές δικτατορίες στο πρόσφατο παρελθόν- είναι όλες, τουλάχιστον τυπικά, δημοκρατίες.

Αλλά αυτή η φαινομενική ηρεμία καλύπτει τις κύριες πηγές της ανησυχίας. Οι εθνοτικές και θρησκευτικές εντάσεις κορυφώνονται. Οι πολιτικοί προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους επιτιθέμενοι σε ανεξάρτητους θεσμούς. Και οι στρατιωτικοί εξακολουθούν να κρύβονται στο παρασκήνιο. Η εμπειρία της Νότιας Ασίας δείχνει ότι η δημοκρατία δεν προχωρά απρόσκοπτα ούτε υποχωρεί ομοιόμορφα. Η ενδυνάμωση σε ορισμένους τομείς μπορεί να συνοδεύεται από καταστολή σε άλλους. Οι μεταρρυθμίσεις μπορούν να προκαλέσουν νέες συγκρούσεις. Ο ανοιχτός πολιτικός ανταγωνισμός δίνει στους ανθρώπους μια φωνή, αλλά αυτή η φωνή μπορεί να είναι βαθιά αντιφιλελεύθερη. Οι τακτικές εκλογές δεν αποκλείουν πολιτικές κρίσεις. Η πορεία της Νότιας Ασίας δείχνει πόσο σημαντικό είναι να αξιοποιούνται οι ευκαιρίες για την ενίσχυση της φιλελεύθερης δημοκρατίας όταν παρουσιάζονται, και να αντιμετωπίζονται οι πιθανοί κίνδυνοι προτού μετασταθούν.

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ

Η κρίση της Σρι Λάνκα έχει τις ρίζες της στην προεδρία του Rajapaksa, η οποία έγινε ιδιαίτερα αυταρχική στην δεύτερη θητεία της. Το 2009, ο Ρατζάπακσα τερμάτισε τον 25ετή εμφύλιο πόλεμο της Σρι Λάνκα, προκαλώντας μια αιματηρή ήττα στους αποσχιστές «Τίγρεις της Απελευθέρωσης του Ταμίλ Εελάμ (επίσης γνωστούς ως Τίγρεις Ταμίλ). Επανεξελέγη σαρωτικά το 2010 και, μαζί με την οικογένειά του και το Κόμμα Ελευθερίας της Σρι Λάνκα (Sri Lanka Freedom Party, SLFP), προχώρησε στην συγκέντρωση της εξουσίας, στην διεύρυνση της εξουσίας της Προεδρίας, και στην προσέγγιση της Κίνας. Οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης συνέδεαν αξιόπιστα τον Rajapaksa και τους συμμάχους του με διαφθορά και με παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Ο Sirisena ήταν μέλος του SLFP, αλλά στις προεδρικές εκλογές του 2015 απείχε απροσδόκητα από αυτό για να αμφισβητήσει τον Rajapaksa. Με την υποστήριξη του Ηνωμένου Εθνικού Κόμματος (United National Party, UNP) και άλλων κομμάτων της αντιπολίτευσης, ο Σιρισένα κέρδισε μια νίκη-σοκ. Μετά τις βουλευτικές εκλογές αργότερα εκείνο το έτος, ο ηγέτης του UNP, Wickremesinghe, αναδείχθηκε πρωθυπουργός. Αυτό έβαλε τον Sirisena και τον Wickremesinghe να ακολουθήσουν αυτό που ισχυρίζονταν ότι θα ήταν ένα φιλόδοξο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που αποσκοπούσε στον περιορισμό της εκτελεστικής εξουσίας και στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων του εμφυλίου πολέμου.

Η κυβέρνηση εκπλήρωσε ορισμένες από αυτές τις προτεραιότητες, περιορίζοντας κυρίως τις εξουσίες της Προεδρίας που είχε επεκτείνει ο Ραζάπακσα. Αλλά ο Σιρισένα και ο Wickremesinghe δεν απέδειξαν ότι ήταν μια συνεκτική ομάδα, η μεταρρύθμιση σταμάτησε, και όταν διεξήχθησαν τοπικές εκλογές νωρίτερα το 2018, το κόμμα του Ρατζάπακσα, που ξεκίνησε εκ νέου ως «Sri Lanka Podujana Peramuna», κυριάρχησε στα αποτελέσματα. Με την αναζωογόνηση του Rajapaksa, η σχέση μεταξύ Sirisena και Wickremesinghe επιδεινώθηκε. Στις 26 Οκτωβρίου, ο Sirisena έδιωξε τον Wickremesinghe και διόρισε τον Rajapaksa ως νέο πρωθυπουργό.