Η υψηλού ρίσκου επίθεση της αντιπολίτευσης στον Maduro

Ο Βενεζουελάνος υπουργός Άμυνας, Vladimir Padrino Lopez, δηλώνει την υποστήριξη του στρατού στον Maduro, στο Καράκας, τον Ιανουάριο του 2019. REUTERS
-----------------------------------------------------------

Η αντιπολίτευση άρχισε επίσης να χρησιμοποιεί τη νομοθετική της εξουσία στην Εθνοσυνέλευση για να δηλώσει στον στρατό ότι δεν θα απειληθεί από μια δημοκρατική μετάβαση. Στις 15 Ιανουαρίου, η Εθνοσυνέλευση ψήφισε έναν νόμο περί αμνηστίας που παρέχει ασυλία στα μέλη του στρατού που ενεργούν για την αποκατάσταση της δημοκρατίας στην Βενεζουέλα. Επιπλέον, ο ίδιος ο Guaidó δήλωσε ότι δεν σκοπεύει να καταστήσει τον στρατό υπόλογο για την υποστήριξη του Maduro.

Ο καθησυχασμός του στρατού είναι σημαντικός επειδή αποτελεί έναν βασικό πυλώνα του κυβερνητικού συνασπισμού του Maduro. Οι ένοπλες δυνάμεις ελέγχουν κυβερνητικά υπουργεία, την βιομηχανία πετρελαίου, την διανομή τροφίμων και την εσωτερική ασφάλεια. Οι ανώτεροι στρατιωτικοί διοικητές μέχρι στιγμής ήταν απρόθυμοι να ενεργήσουν εναντίον του Maduro, επειδή φοβούνταν ότι θα υποστούν λογοδοσία από μια διάδοχη κυβέρνηση. Και έχουν σοβαρούς λόγους να φοβούνται την λογοδοσία, δεδομένου ότι είναι συνεργάτες σε πολλά από τα εγκλήματα του καθεστώτος, συμπεριλαμβανομένης της διαφθοράς, των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της διακίνησης ναρκωτικών. (Οι κατώτεροι αξιωματικοί είναι πολύ λιγότερο ικανοποιημένοι από το καθεστώς, αλλά υπόκεινται σε στενή ιδεολογική παρακολούθηση και επιτήρηση από την αντικατασκοπεία, τόσο από το καθεστώς όσο και από τους Κουβανούς συμμάχους του, για την ανίχνευση και διάλυση ενδεχόμενων σχεδίων πραξικοπήματος). Ο Guaidó κατέστησε σαφές ότι η αντιπολίτευση δεν επιδιώκει ένα πραξικόπημα, αλλά προτιμά οι ένοπλες δυνάμεις στο σύνολό τους να παραμείνουν στα στρατόπεδά τους και να αντισταθούν σε εντολές για την καταστολή των λαϊκών διαμαρτυριών.

Η αντιπολίτευση βρήκε επίσης έναν πρόθυμο και σημαντικό σύμμαχο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι αξιωματούχοι της διοίκησης Trump έχουν απογοητευτεί από την αποτυχία των οικονομικών κυρώσεων των Ηνωμένων Πολιτειών στο να έχουν οποιαδήποτε πραγματική επίπτωση στο καθεστώς Maduro. Κατά το παρελθόν έτος, έψαχναν να βρουν εναλλακτικές λύσεις, από την απαγόρευση των εξαγωγών πετρελαίου της Βενεζουέλας στις Ηνωμένες Πολιτείες μέχρι την δίωξη του δικτύου της παρέας και των προσώπων-βιτρίνα του Maduro στα αμερικανικά δικαστήρια.

Η αντιπολίτευση της Βενεζουέλας παρουσίασε στην διοίκηση Trump μια νέα προσέγγιση. Πρότεινε μια νομική θεωρία σύμφωνα με την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να αναγνωρίσουν τον Guaidó ως τον νόμιμο ηγέτη της Βενεζουέλας -αν η επανεκλογή του Maduro ήταν παράνομη, υποστήριξε η αντιπολίτευση, το λογικό συμπέρασμα ήταν ότι η Προεδρία της Βενεζουέλας ήταν κενή από το τέλος της πρώτης θητείας του Maduro στις 10 Ιανουαρίου. Σύμφωνα με το άρθρο 233 του Συντάγματος της Βενεζουέλας, εάν η Προεδρία είναι κενή, τότε ο επικεφαλής της Εθνοσυνέλευσης καθίσταται προσωρινός πρόεδρος και προκηρύσσει νέες εκλογές.

Η Ουάσιγκτον αποδέχθηκε αυτή την συλλογιστική. Με το να αναγνωρίσει τον Guaidó, η διοίκηση Trump και οι εταίροι της βοήθησαν την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας να καταστήσει πιο αξιόπιστο το μήνυμα στον στρατό ότι η μετάβαση στην δημοκρατία είναι βιώσιμη και θα υποστηριχθεί από την διεθνή κοινότητα. Με αυτόν τον τρόπο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες που έχουν αναγνωρίσει τον Guaidó, έχουν κάνει ένα πολύ ορατό -και μεγάλου ρίσκου- διπλωματικό βήμα, το οποίο θα είναι δύσκολο να ανατραπεί, δεσμεύοντάς τις να στηρίξουν την αντιπολίτευση.

ΤΙ ΕΠΕΤΑΙ;

Η στρατηγική της αντιπολίτευσης, η οποία προχωρά σε συντονισμό με τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι σαφώς κάτι που αλλάζει το παιχνίδι, αλλά θα λειτουργήσει; Υπάρχουν δύο λόγοι να είμαστε σκεπτικοί. Πρώτον, η κυβέρνηση Maduro εξακολουθεί να έχει την υποστήριξη και την αναγνώριση των σημαντικότερων διεθνών συμμάχων της: Της Κίνας, της Κούβας, της Ρωσίας και της Τουρκίας. Αυτές οι χώρες είναι δανειστές έσχατης ανάγκης, υποστηρικτές του καθεστώτος Maduro, ή και τα δύο. Δεύτερον, παρά τα σαφή μηνύματα προς τις ένοπλες δυνάμεις ότι θα επωφεληθούν από μια ήπια προσγείωση σε περίπτωση δημοκρατικής μετάβασης, σημαντικοί στρατιωτικοί διοικητές δήλωσαν δημοσίως την υποστήριξή τους στον πρόεδρο Maduro στις 23 και 24 Ιανουαρίου. Η δομή κινήτρων που αντιμετωπίζει ο στρατός εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό στοιβαγμένη υπέρ της υποστήριξης της κυβέρνησης.

Υπάρχουν πολλές απρόβλεπτες και απρόοπτες συνέπειες στην διεθνή αναγνώριση του Guaidó, που κυμαίνονται από ερωτήματα σχετικά με την διάθεση περιουσιακών στοιχείων της Βενεζουέλας στο εξωτερικό μέχρι το καθεστώς των διπλωματών που έχουν τοποθετηθεί στην Βενεζουέλα από κυβερνήσεις που δεν θεωρούν πλέον τον Maduro νόμιμο πρόεδρο. Η διοίκηση Trump επιθυμεί σαφώς να αυξήσει την πίεση στον Maduro και τις επόμενες μέρες θα έχει πολλές ευκαιρίες να το πράξει, κατόπιν προσκλήσεως του Guaidó.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν δίκιο να συνεργαστούν με την αντιπολίτευση της Βενεζουέλας -το καθεστώς Maduro έδειξε ότι δεν επιθυμεί να διαπραγματευτεί καλόπιστα με την αντιπολίτευση τα τελευταία χρόνια, ακόμα και όταν εμπλέκονται εξωτερικοί διαμεσολαβητές όπως το Βατικανό. Αλλά η Ουάσιγκτον επέλεξε ένα επικίνδυνο μονοπάτι. Με το να κλιμακώσει με τον Maduro, η διοίκηση Trump αύξησε την πιθανότητα εσφαλμένης αντίληψης και παρεξήγησης που οδηγεί σε ακούσια σύγκρουση, ιδιαίτερα δεδομένου του πόσο λίγο οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Βενεζουέλας κατανοούν και σέβονται η μια την άλλη.