Ελλάς και Θάλασσα

Ελλάδα – Αλβανία
Η Ελλάδα και η Αλβανία υπέγραψαν στα Τίρανα το 2009 συμφωνία για την αρχική οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο κρατών, η οποία, όμως, καταγγέλθηκε από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας με αποτέλεσμα να μην κυρωθεί ποτέ από το αλβανικό κοινοβούλιο.
Η καταγγελία της συμφωνίας αυτής έγινε μετά από σχετική παρέμβαση της τουρκικής πλευράς αφού, με βάση τις αρχές και τους κανόνες με τους οποίους καταρτίστηκε η οριοθετική αυτή συμφωνία (όπως η εφαρμογή της «αρχής της απόστασης», η εφαρμογή του «συστήματος κλεισίματος των κόλπων», τα «δικαιώματα των νησιών να έχουν τις ίδιες θαλάσσιες ζώνες με τις ηπειρωτικές ακτές πλην των βράχων που δεν διαθέτουν δική τους οικονομική ζώνη»), αν εφαρμοζόταν στο Αιγαίο και στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο θα είχαν ως αποτέλεσμα να λάβει η Τουρκία στο Αιγαίο μόνο 2,5% της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ της περιοχής αυτής έναντι 97,5% της Ελλάδος όπως επίσης να περιέλθει στην Ελλάδα μεγάλο ποσοστό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στη νοτιοανατολική Μεσόγειο (Καστελόριζο, Ρω, Στρογγύλη). Στην καταγγελία αυτή βέβαια βοήθησε παρασκηνιακά και η Ιταλία για δικούς της λόγους, προκειμένου να εξασφαλίσει εκείνη την εκμετάλλευση των αλβανικών /ελληνικών υδρογονανθράκων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με την συμφωνία εκείνη, η Αλβανία θα λάμβανε το 50,87% της υφαλοκρηπίδας και της αιγιαλίτιδος ζώνης της περιοχής αυτής (1.365,29 km²) έναντι 1318,45 km² της Ελλάδος, ποσοστό 49,12% το οποίο αποτελεί και το μεγαλύτερο που θα μπορούσε να λάβει η Αλβανία με βάση το Διεθνές Δίκαιο και την διεθνή πρακτική, ιδιαίτερα δε με βάση τις αρχές και τους κανόνες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, μέρη της οποίας τυγχάνουν τόσο η Ελλάδα όσο και η Αλβανία.

Το σπουδαιότερο, όμως, για την Αλβανία, είναι ότι, με την συμφωνία, η Ελλάδα αναγνώρισε -μάλλον εν αγνοία της- για πρώτη φορά έμμεσα αλλά επισήμως το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας του 1925 για την ελληνοαλβανική μεθόριο και την τελική πράξη των Παρισίων του 1926 για τα αλβανικά σύνορα, κείμενα τα οποία ουδέποτε μέχρι το 2000 είχε αναγνωρίσει η Ελλάδα λόγω του γνωστού θέματος του Βορειοηπειρωτικού ζητήματος το οποίο ακόμη υφίσταται -είτε αρέσει είτε όχι σε μερικούς Έλληνες «προοδευτικούς» πολιτικούς- αφού η οριοθετική γραμμή των δύο κρατών στην θάλασσα αρχίζει ακριβώς από το σημείο που τελειώνει η οριοθετική γραμμή των χερσαίων συνόρων της Αλβανίας.

Ελλάδα - Ιταλία
Εδώ τα πράγματα θα μπορούσε να ήταν πολύ πιο εύκολα μιας και θεωρητικά υπήρχε ήδη ο καθορισμός της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο κρατών από το 1977 και η οριοθέτηση Υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ συνήθως συμπίπτουν. Δυστυχώς, όμως, και εδώ η ολιγωρία της ελληνικής διπλωματίας και η συνεχής αναβλητικότητα των εκάστοτε Ελληνικών Κυβερνήσεων και ιδιαίτερα της τελευταίας, σε συνδυασμό με ότι η ιταλική πλευρά έχει επανειλημμένως φέρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων «αλιευτικά δικαιώματα» εντός της προς οριοθέτησης ΑΟΖ που φθάνουν μέχρι και τα 6 ν.μ της χωρικής θάλασσας, έχει ως αποτέλεσμα να μην έχει οριοθετηθεί ακόμη η ΑΟΖ.

Ελλάδα - Αίγυπτος
Το 2006, με δεδομένο ότι το 2003 είχε υπογραφεί ήδη η αιγυπτο-κυπριακή Συμφωνία για οριοθέτηση της ΑΟΖ, και μάλιστα με βάση την «αρχή της μέσης γραμμής», η Ελλάδα άρχισε διαπραγματεύσεις με την Αίγυπτο [9], ώστε εάν κατέληγε σε συμφωνία οριοθετήσεως, να μπορούσε να ολοκληρωθεί και η εναπομένουσα οριοθέτηση της ελληνο-κυπριακής ΑΟΖ, όπως επίσης και ο καθορισμός του τριεθνούς σημείου, που είχε αφεθεί σκοπίμως ανοικτό στην αιγυπτο-κυπριακή Συμφωνία κατά 12,5 ν.μ στο ανατολικό όριο της μεταξύ τους οριοθετήσεως. Στα πρώτα στάδια των συζητήσεων με τους Αιγυπτίους, ετέθη ως αφετηρία της οριοθετήσεως η «αρχή της μέσης γραμμής» από τις εκατέρωθεν ακτές όπως είχε συμφωνηθεί και με την Κύπρο.

Το 2007, η αιγυπτιακή πλευρά, αφού είχε ακούσει την λεπτομερή ελληνική πρόταση που της παρουσιάστηκε και σε χάρτη, παρουσίασε την δική της άποψη που δεν υπολόγιζε καθόλου το νησιωτικό σύμπλεγμα του Καστελόριζου (νήσος Στρογγύλη) απέδιδε ελάχιστη επήρεια των άλλων νησιών, ήτοι της Ρόδου, της Καρπάθου και της ανατολικής ακτής της Κρήτης. Η εξέλιξη αυτή έδειχνε πως η Αίγυπτος (υπό το καθεστώς Μουμπάρακ τότε), είχε συγχρόνως παρασκηνιακές συνομιλίες με την Τουρκία, αφού οι απόψεις που κατέθεσε προς την ελληνική αντιπροσωπεία, ήταν ταυτόσημες με όσες χαρτογραφικές παρουσιάσεις είχαν γίνει και δημοσιοποιηθεί από Τούρκους μελετητές [10].

Οι συζητήσεις έκτοτε διακόπηκαν και δεν είχαν καμία προοπτική με το μεταγενέστερο καθεστώς της Μουσουλμανικής Αδελφότητος υπό τον Μόρσι. Μετά την ανάληψη της Προεδρίας από τον Στρατηγό Σίσι, οι προσπάθειες τριμερούς συνεργασίας άρχισαν εκ νέου με την Αίγυπτο και την Κύπρο το 2014, με έμφαση στην συνεργασία για τα ενεργειακά και ενώ οι συνθήκες τώρα είναι παραπάνω από ευνοϊκές για πολλούς λόγους που θα εξηγηθούν παρακάτω, δυστυχώς τα αποτελέσματα παραμένουν ίδια και η κατάσταση στάσιμη.

Ελλάδα -Τουρκία
Εδώ τα πράγματα είναι πολύ περίπλοκα και μάλλον δεν πρόκειται να βρεθεί λύση λόγω της αδιαλλαξίας και επιθετικότητας της Τουρκίας. Η Τουρκία θεωρεί ότι η υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ στην θαλάσσια περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου πρέπει να χαραχθεί όχι με την «αρχή της μέσης γραμμής», που θέλει η Ελλάδα και τα γειτονικά κράτη του Λιβάνου -Κύπρου – Ισραήλ – Αιγύπτου αλλά με την αρχή της «ευθυδικίας», δηλώνοντας ότι η περιοχή που διεκδικεί δικαιώματα υφαλοκρηπίδας ab initio και ipso facto, αρχίζει από τον μεσημβρινό 32ο 16΄18’’ Ε στην Κύπρο, συνεχίζει νοτίως του συμπλέγματος του Καστελόριζου και ανατολικώς της Ρόδου, της Καρπάθου και της Κρήτης και συνεχίζεται δυτικά σε όλη την θαλάσσια περιοχή μέχρι την Λιβύη και νοτίως μέχρι την μέση της αποστάσεως με την Αίγυπτο [11].