Το επόμενο στάδιο της κορεατικής ειρηνευτικής διαδικασίας

Όταν η σύνοδος ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας στο Ανόι τερματίστηκε νωρίς, χωρίς καμία συμφωνία, πολλοί Νοτιοκορεάτες συγκλονίστηκαν. Το απογοητευτικό συμπέρασμα έπληξε την εμπιστοσύνη του κοινού στην διπλωματία των συνόδων κορυφής και υπονόμευσε τις προσπάθειες της Σεούλ να προωθήσει παράλληλες διαδικασίες: Για την αποπυρηνικοποίηση της Βόρειας Κορέας, την οικοδόμηση ενός καθεστώτος ειρήνης στην κορεατική χερσόνησο, και την προώθηση της διακοινοτικής οικονομικής συνεργασίας. Εν ολίγοις, η στρατηγική του προέδρου της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, για την βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Σεούλ, Ουάσινγκτον και Πιονγκγιάνγκ μετά την σύνοδο κορυφής, θρυμματίστηκε.

Η σύνοδος κορυφής μπορεί να απέτυχε, αλλά η Σεούλ παρατήρησε αρκετά ενθαρρυντικά σημάδια. Δεν υπήρξε ούτε πικρία ούτε αμοιβαίες αντεγκλήσεις στην σύνοδο κορυφής, ούτε ξαφνική κλιμάκωση της στρατιωτικής έντασης στον απόηχό της. Λαμβάνοντας υπόψη την συμπεριφορά της Πιονγκγιάνγκ κατά το παρελθόν, η αυτοσυγκράτηση του ηγέτη της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, ήταν ασυνήθιστη. Η απάντηση του προέδρου των ΗΠΑ, Donald Trump, ήταν επίσης ενθαρρυντική. Δεν έγραψε στο twitter τίποτα εμπρηστικό για την Πιονγκγιάνγκ μετά την σύνοδο. Επίσης, δεν πρότεινε νέες κυρώσεις ούτε την ανανέωση των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων των ΗΠΑ-Νότιας Κορέας. Αντιθέτως, εξέφρασε την αδιάψευστη εμπιστοσύνη του στον Κιμ και την δέσμευσή του να συνεχίσει τον διάλογο, παρόλο που η σύνοδος κορυφής δεν τελείωσε όπως είχε ελπίσει.

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας, Kim Jong Un, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, μιλούν κατά την διάρκεια της δεύτερης συνόδου κορυφής Βόρειας Κορέας-ΗΠΑ, στο Ανόι, τον Φεβρουάριο του 2019. KCNA VIA REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Επιπλέον, αν η διακήρυξη της Σιγκαπούρης [1] θα μπορούσε να επικριθεί ως ότι δεν παρήγαγε τίποτα περισσότερο από μια απλή λίστα επιθυμιών, η διάσκεψη κορυφής του Ανόι τουλάχιστον έκανε ξεκάθαρα τα συγκεκριμένα και ειδικά αιτήματα της κάθε πλευράς. Για την Ουάσινγκτον, ήταν η τελική, πλήρως επαληθευμένη αποπυρηνικοποίηση (final, fully verified denuclearization, FFVD) της Πιονγκγιάνγκ. Η Βόρεια Κορέα ήταν εξίσου συγκεκριμένη στις απαιτήσεις της. Όπως εξήγησε ο υπουργός Εξωτερικών, Ri Yong Ho, σε συνέντευξη Τύπου τα μεσάνυχτα μετά την λήξη της συνόδου κορυφής, η Πιονγκγιάνγκ πρότεινε την διάλυση των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Yongbyon υπό την παρακολούθηση και επαλήθευση των Ηνωμένων Πολιτειών με αντάλλαγμα την μερική άρση των πέντε ψηφισμάτων των κυρώσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών που εφαρμόζονται από το 2016. Ήταν σπάνιο η Βόρεια Κορέα να προωθήσει μια τέτοια συγκεκριμένη πρόταση.

Η κυβέρνηση του Moon βλέπει τις κινήσεις αυτές και από των δύο μερών ως θετικά σημάδια. Πιστεύει ότι η διάσκεψη κορυφής του Ανόι ήταν μόνο μια προσωρινή οπισθοδρόμηση στη μακρά, επικίνδυνη οδύσσεια προς την αποπυρηνικοποίηση και την ειρήνη στην Κορέα και ότι οι συνομιλίες μεταξύ Πιονγκγιάνγκ και Ουάσιγκτον θα επαναληφθούν σύντομα. Παρ’ όλα αυτά, ο τρόπος που κατέληξαν τα πράγματα στο Ανόι άφησαν την Σεούλ ανήσυχη για έναν αριθμό πιθανών τρόπων με τους οποίους οι μελλοντικές διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να εκτροχιαστούν.

ΔΥΝΗΤΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Βόρεια Κορέα πήγαν στην διάσκεψη κορυφής του Ανόι με αντιφατικές ιδέες για το τι θα αποτελούσε μια καλή συμφωνία. Η Σεούλ φοβάται τώρα ότι αυτό το χάσμα μεταξύ των αιτημάτων της Ουάσιγκτον και της Πιονγκγιάνγκ θα σταματήσει την περαιτέρω πρόοδο. Η κυβέρνηση του Moon πίστευε αρχικά ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν εύλογα να ζητήσουν από την Πιονγκγιάνγκ να καταργήσει πλήρως και επαληθεύσιμα τις πυρηνικές εγκαταστάσεις στην Yongbyon, ενώ θα δεσμευόταν να διαλύσει πρόσθετες πυρηνικές εγκαταστάσεις και βαλλιστικούς πυραύλους αργότερα˙ σε αντάλλαγμα, η Ουάσινγκτον θα μπορούσε να προσφέρει την ίδρυση γραφείων συνδέσμου, μια δήλωση που θα τερματίζει τον πόλεμο της Κορέας και μερικές άρσεις κυρώσεων, τέτοιες ώστε να μπορέσουν να συνεχιστούν οι δια-κορεατικές οικονομικές συναλλαγές και συνεργασίες. Η Σεούλ θα ήταν έτοιμη να ανοίξει εκ νέου το βιομηχανικό συγκρότημα Kaesong και το τουριστικό έργο Mount Kumgang, δύο μεγάλα διακοινοτικά οικονομικά έργα στον Βορρά, τα οποία έμειναν κλειστά ως αποτέλεσμα τόσο των διεθνών όσο και των νοτιοκορεατικών κυρώσεων.

Μια τέτοια συμφωνία θα έδινε σταθερή βάση για την επόμενη φάση της διπλωματίας. Αλλά όταν τα δύο μέρη συναντήθηκαν στο Ανόι, η αναντιστοιχία μεταξύ των αιτημάτων των ΗΠΑ, οι οποίες ήταν υπερβολικά φιλόδοξες, και η προσφορά της Βόρειας Κορέας, η οποία ήταν υπερβολικά επιφυλακτική, οδήγησε σε αποτυχία. Η Νότια Κορέα δεν θα βρει εύκολα μια ενδιάμεση απόσταση μεταξύ αυτών των δύο άκρων καθώς συνεχίζονται οι διαπραγματεύσεις.

Πράγματι, όχι μόνο οι ίδιες οι απαιτήσεις, αλλά και το χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή τους έχουν οδηγήσει σε διχασμό και ανησυχία για την Σεούλ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραδοσιακά έκαναν έκκληση για ένα όλα-ή-τίποτα μοντέλο, του τύπου «διαλύστε πρώτα, ανταμειφθείτε αργότερα», ενώ η Βόρεια Κορέα πίεζε για σταδιακά βήματα με αντάλλαγμα τις παραχωρήσεις των ΗΠΑ. Η Σεούλ έχει κάνει διπλωματικές προσπάθειες για να περιορίσει το χάσμα, για τις οποίες μέχρι την σύνοδο στο Ανόι σκεπτόταν ότι ήταν κάπως επιτυχημένες. Για παράδειγμα, στην ομιλία του [2] ο ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για την Βόρεια Κορέα, Stephen Biegun, τον Ιανουάριο στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, έδωσε έμφαση σε μια βήμα προς βήμα προσέγγιση και την παράλληλη επιδίωξη της αποπυρηνικοποίησης, ενός καθεστώτος ειρήνης και την ελάφρυνση των οικονομικών κυρώσεων.

Η Νότια Κορέα παρότρυνε τον Βορρά να λάβει αποφασιστικά βήματα προς το μη αναστρέψιμο στάδιο της αποπυρηνικοποίησης, όπως αποδεικνύεται από το άρθρο 5 της Διακήρυξης της Πιονγκγιάνγκ, το οποίο υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη διάλυσης του χώρου δοκιμής των πυραυλικών κινητήρων και του πεδίου εκτόξευσης στην Dongchang-ri υπό την παρατήρηση Αμερικανών εμπειρογνωμόνων και την οριστική αφαίρεση των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Yongbyon και τα παρόμοια. Το πακέτο των μικρών παραχωρήσεων που προσέφερε ο Kim στο Ανόι ήταν ένα είδος ανταπόκρισης στις προσπάθειες της Σεούλ. Μετά την σύνοδο κορυφής, ωστόσο, η Ουάσιγκτον φάνηκε να έχει αλλάξει γνώμη για την σταδιακή προσέγγιση. Μιλώντας ανώνυμα, ένας ανώτερος αξιωματούχος του Υπουργείου Εξωτερικών ισχυρίστηκε τώρα [3] ότι «κανείς στην διοίκηση δεν υποστηρίζει μια βήμα-βήμα προσέγγιση. Σε όλες τις περιπτώσεις, η προσδοκία είναι μια πλήρης αποπυρηνικοποίηση της Βόρειας Κορέας ως προϋπόθεση για … όλα τα άλλα βήματα που θα ληφθούν». Η ικανότητα της κυβέρνησης του Moon να επιτύχει συμφωνία μεταξύ των μερών και να προωθήσει παράλληλες διαδικασίες, θα παρακωλυθεί σοβαρά εάν η διοίκηση του Trump απορρίψει τώρα εντελώς μια βήμα-προς-βήμα διαδικασία.

Η ανανεωμένη σκληρή στάση της κυβέρνησης στο Ανόι μπορεί να έχει μερικώς ρίζες στις εγχώριες πολιτικές ανησυχίες, και η πολιτικοποίηση των πυρηνικών διαπραγματεύσεων είναι μια ακόμη πιθανότητα που η Νότια Κορέα φοβάται πολύ. Ένα νέο πολιτικό τοπίο υπό το πρίσμα των προεδρικών εκλογών των ΗΠΑ το 2020 θα μπορούσε να εκτρέψει την προσοχή του Trump από το πυρηνικό ζήτημα της Βόρειας Κορέας. Ο Trump έγραψε στο Twitter ότι η μαρτυρία του πρώην δικηγόρου του, Michael Cohen, ενώπιον του Κογκρέσου επηρέασε την έκβαση της συνόδου κορυφής. Ο Trump ίσως αισθάνθηκε ότι θα μπορούσε να καθησυχάσει τους Δημοκρατικούς, μαζί με τα μέσα ενημέρωσης που επικρίνουν τις διαπραγματεύσεις του με τον Βορρά, μόνο αν επέστρεφε με μια τολμηρή όλα-ή-τίποτα συμφωνία, ανεξάρτητα από το πόσο θα ήταν πρόωρη. Διαφορετικά, θα επέστρεφε για να αντιμετωπίσει τις πολιτικές επιπτώσεις από την ακρόαση του Cohen και μια οχλαγωγία για μια συμφωνία που θεωρείται υπερβολικά συμφιλιωτική.

Ο ηγέτης της Βόρειας Κορέας ασκεί απόλυτη ισχύ και εξουσία εγχωρίως -αλλά και αυτός θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αρνητικές εγχώριες πολιτικές επιπτώσεις εάν οι διαπραγματεύσεις παρέπαιαν. Οι συντηρητικές σκληροπυρηνικές δυνάμεις στον στρατό και τις υπηρεσίες ασφαλείας, οι οποίες δεν επωφελούνται από την προσέγγιση, μπορεί να αρχίσουν να γκρινιάζουν για την έμφαση που δίνει ο Κιμ στην οικοδόμηση της ειρήνης και στην οικονομική ανάπτυξη. Ο Κιμ έλαβε ορισμένα προληπτικά μέτρα στον απόηχο του Ανόι. Στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση μετά την σύνοδο κορυφής, επανέλαβε ότι «Δεν υπάρχουν καθόλου ενώπιόν μας επαναστατικά καθήκοντα άλλα εκτός από την βελτίωση της οικονομίας και της καθημερινής ζωής των ανθρώπων». Αυτή η δήλωση είναι πιθανόν μια καλά υπολογισμένη πολιτική κίνηση για να προειδοποιήσει τους στρατιωτικούς και άλλα σκληροπυρηνικά στοιχεία ότι οι διαπραγματεύσεις θα συνεχιστούν. Αλλά αν οι συνομιλίες με την Ουάσινγκτον συνεχίσουν να είναι στάσιμες, ο Kim, ο οποίος επί του παρόντος διακηρύττει μια πολιτική που δίνει προτεραιότητα στην οικονομία, θα μπορούσε να αναγκαστεί να μεταβεί στην παλιά πολιτική του «πρώτα ο στρατός», αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο μιας σκληρής αντιπαράθεσης.

Η κυβέρνηση του Moon, επίσης, φοβάται τις εγχώριες πολιτικές επιπτώσεις του Ανόι. Σε μια περίοδο παρατεταμένης οικονομικής δυσπραγίας στη Νότια Κορέα, ο Moon έχει στοιχηματίσει στην ειρηνευτική πρωτοβουλία για να του αποφέρει πολιτικά οφέλη. Αλλά χωρίς διπλωματική πρόοδο και με τις γενικές εκλογές να έχουν προγραμματιστεί για τον Απρίλιο του 2020, ο Moon θα μπορούσε να αντιμετωπίσει ένα αποθαρρυντικό και αβέβαιο μέλλον.

Ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, στην πρωτοχρονιάτικη Συνέντευξη Τύπου στον προεδρικό Γαλάζιο Οίκο στην Σεούλ, τον Ιανουάριο του 2019. YON-JE / POOL VIA REUTERS
-------------------------------------------------------------------

Η ΟΔΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΟΔΟ

Παρά τις πρόσφατες οπισθοδρομήσεις, η Σεούλ παραμένει αισιόδοξη για την ειρηνευτική διαδικασία επειδή η διαδικασία της διαπραγμάτευσης παραμένει ανοιχτή και η Πιονγκγιάνγκ και η Ουάσινγκτον μπορούν να επανέλθουν στο τραπέζι. Αμφότερες οι πλευρές πρέπει να υποστηρίξουν τον σκληρά κερδισμένο διάλογό τους και να οικοδομήσουν στην δυναμική προς την συμφιλίωση, κάνοντας κάθε δυνατή προσπάθεια για να αποτρέψουν τον εκτροχιασμό των διαπραγματεύσεων. Η καταστροφή της διαπραγματευτικής διαδικασίας είναι εύκολη, αλλά η αποκατάστασή της είναι αναθεματισμένα δύσκολη.

Δεδομένης της ευθραυστότητας της σχέσης, η προκλητική ρητορική και οι [αντίστοιχες] ενέργειες, ανεξάρτητα από το πόσο τετριμμένες μπορεί να φαίνονται, μπορούν να προκαλέσουν καταστροφικές συνέπειες. Οι πολιτικοί θα πρέπει να πάρουν ένα μάθημα από την ανταλλαγή σκληρής ρητορικής μεταξύ του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Mike Pence, και του υπουργού Εξωτερικών, Choe Son-hui, τον Μάιο του 2018, μια ανταλλαγή που σχεδόν ανέστειλε την διάσκεψη κορυφής της Σιγκαπούρης εκείνον τον Ιούνιο. Η αμοιβαία αυτοσυγκράτηση σε λέξεις και πράξεις είναι απαραίτητη για την αναζωογόνηση των διαπραγματεύσεων. Ο πιο σίγουρος τρόπος για να εκτροχιαστούν οι διαπραγματεύσεις και να προκληθεί μια πιθανή καταστροφή θα ήταν η Βόρεια Κορέα να συμμετάσχει σε οποιαδήποτε πυρηνική δοκιμή ή δοκιμές πυραύλων.

Αμφότερες οι πλευρές πρέπει να είναι συνετές και ρεαλιστικές. Η Βόρειος Κορέα είναι εξαιρετικά απίθανο να δεχτεί την «όλα ή τίποτα» συμφωνία που πρότεινε η διοίκηση Trump στο Ανόι. Εάν η Ουάσινγκτον συνεχίσει να αρνείται μια βαθμιαία προσέγγιση, μια έξοδος από το σημερινό αδιέξοδο φαίνεται αδιανόητη. Ούτε η πρόταση της Βόρειας Κορέας στο Ανόι φαίνεται λειτουργική. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα ανταλλάξουν τη μόνιμη διάλυση των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Yongbyon και των πυρηνικών και πυραυλικών δραστηριοτήτων για την άρση σημαντικών τμημάτων των οικονομικών κυρώσεων του ΟΗΕ. Η Πιονγκγιάνγκ θα πρέπει να προσφέρει περισσότερα -ίσως μια δέσμευση για την διάλυση πρόσθετων εγκαταστάσεων εμπλουτισμού ουρανίου- ενώ περιμένει λιγότερα, όπως η ενδο-κορεατική οικονομική ανταλλαγή και συνεργασία αντί για σαρωτικές άρσεις κυρώσεων. Διαφορετικά, ένας συμβιβασμός win-win θα είναι απρόσιτος.

Η Νότια Κορέα έχει έναν κεντρικό ρόλο να διαδραματίσει στην επόμενη φάση της διαδικασίας. Γυρνώντας στις ΗΠΑ μετά την σύνοδο κορυφής στο Ανόι, ο Trump κάλεσε τον Moon από το αεροπλάνο και τον προέτρεψε να αναλάβει ενεργό ρόλο για να πείσει τον Kim να δεχθεί μια μεγάλη συμφωνία. Αλλά ο Kim αντιλαμβάνεται ότι η Ουάσινγκτον και η Σεούλ εργάζονται μαζί, πράγμα που σημαίνει ότι ο Moon θα το βρει δύσκολο να ενεργεί ως καταλύτης. Για να βοηθήσει τον Moon να επιτύχει, η Ουάσιγκτον θα πρέπει να επιτρέψει στην Σεούλ κάποια μόχλευση, όπως μεγαλύτερη ευελιξία στην διαχείριση των δια-κορεατικών οικονομικών συναλλαγών και συνεργασίας. Οι ηγέτες της Βόρειας και της Νότιας Κορέας υιοθέτησαν τις Διακηρύξεις Panmunjom και Πιονγκγιάνγκ το 2018 για να προωθήσουν ακριβώς αυτές τις πρωτοβουλίες και ο Moon είναι υποχρεωμένος να τις εφαρμόσει παράλληλα με την αποπυρηνικοποίηση της Βόρειας Κορέας. Διαφορετικά, ο ρόλος του θα είναι θεμελιωδώς περιορισμένος.

Η Σεούλ δεν θεωρεί ανυπέρβλητη την οπισθοδρόμηση της συνόδου κορυφής του Ανόι. Η σύνεση, η αμοιβαία αυτοσυγκράτηση, οι καινοτόμες ιδέες και, πιο σημαντικό, η επανάληψη του διαλόγου και των διαπραγματεύσεων μπορούν να βοηθήσουν στην υπερνίκηση του σημερινού αδιεξόδου. Ένας συμβιβασμός όπως μια συνολική συμφωνία για την ανταλλαγή της FFVD με ό, τι θέλει η Πιονγκγιάνγκ, μια [συμφωνία] που εφαρμόζεται σταδιακά βάσει ενός αμοιβαία αποδεκτού οδικού χάρτη, είναι ο πιο σίγουρος τρόπος για να επιτευχθεί μια πρόοδος προς την πλήρη αποπυρηνικοποίηση και την ειρήνη στην Κορέα.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2019-03-14/next-stag...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2018-06-19/there-wer...
[2] https://www.state.gov/p/eap/rls/rm/2019/01/288702.htm
[3] https://www.washingtonpost.com/world/2019/03/09/satellite-images-suggest...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition