Η Ρωσία και η Κίνα συνάπτουν όντως συμμαχία;

Τον Μάρτιο του 1969, κινεζικά στρατεύματα έστησαν ενέδρα και σκότωσαν μια σοβιετική συνοριακή περίπολο σε ένα νησί κοντά στα κινεζικο-ρωσικά σύνορα. Η μάχη επάνω και κοντά στο νησί κράτησε επί μήνες και τελείωσε με εκατοντάδες θύματα. Πενήντα χρόνια αργότερα, η αγριότητα της αψιμαχίας μεταξύ της Κίνας του Μάο Τσε Τουνγκ και της Σοβιετικής Ένωσης του Λεονίντ Μπρέζνιεφ φαίνεται να ανήκει σε ένα πολύ μακρινό παρελθόν -τόσο απομακρυσμένο, πράγματι, που πολλοί ειδικοί της εξωτερικής πολιτικής [1] είναι πεπεισμένοι ότι αναδύεται μια αντι-αμερικανική συμμαχία μεταξύ των δύο χωρών [2]. Ωστόσο, ακόμη και μισόν αιώνα μετά, μια τέτοια αξιολόγηση ξεχειλώνει τα στοιχεία πέρα από όσο μπορούν να αντέξουν. Με μια προσεκτικότερη εξέταση, η κινεζο-ρωσική συνεργασία στην οικονομία, την εξωτερική πολιτική και τα στρατιωτικά θέματα είναι λιγότερο εντυπωσιακή. Η ιστορία των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών είναι βεβαρυμμένη, και διαδραματίζουν εντελώς διαφορετικούς ρόλους στην παγκόσμια οικονομία, καθιστώντας την απόκλιση των στόχων τους αναπόφευκτη. Εν ολίγοις, οι αναφορές περί μιας ρωσο-κινεζικής συμμαχίας ήταν ιδιαίτερα υπερβολικές.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ρωσίας και Κίνας αναπτύσσονται ταχέως και ορισμένοι ειδικοί [3] ανέφεραν αυτούς τους δεσμούς ως απόδειξη μιας αυξανόμενης εγγύτητας μεταξύ των δύο χωρών. Πράγματι, μόλις πέρυσι, το διμερές εμπόριο αυξήθηκε τουλάχιστον κατά 15% σε σύγκριση με το 2017 και έφτασε το ρεκόρ των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων [4]. Ωστόσο, οι ασυμμετρίες στην κλίμακα και την διάρθρωση του διμερούς εμπορίου προτείνουν επιφυλακτικότητα: Αν και η Κίνα είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ρωσίας (μετά την ΕΕ) και ο μεγαλύτερος ατομικός εταίρος της Ρωσίας τόσο στις εξαγωγές όσο και στις εισαγωγές, για την Κίνα η ρωσική αγορά είναι στην καλύτερη περίπτωση δευτέρας τάξεως. Η Ρωσία κατατάσσεται 10η [6] στις κινεζικές εξαγωγές και δεν κατατάσσεται στην πρώτη δεκάδα ούτε στις εισαγωγές ούτε στο συνολικό εμπόριο.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, σε χειραψία με τον Κινέζο πρόεδρο, Xi Jinping, κατά την συνάντησή τους στο περιθώριο του Ανατολικού Οικονομικού Φόρουμ, στο Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας, τον Σεπτέμβριο του 2018. MIKHAIL METZEL / TASS / POOL VIA REUTERS
------------------------------------------------------------------

Η διάρθρωση του εμπορίου είναι παρόμοια στρεβλωμένη. Περισσότερο από τα τρία τέταρτα των εξαγωγών της Ρωσίας προς την Κίνα είναι πρώτες ύλες, ειδικότερα αργό πετρέλαιο, ξυλεία και άνθρακας. Οι πωλήσεις της Κίνας [7] στην Ρωσία είναι 45% καταναλωτικά αγαθά και 38% ηλεκτρονικά και μηχανήματα. Η ολοκλήρωση φέτος του αγωγού φυσικού αερίου Power of Siberia θα διευρύνει περαιτέρω την ανομοιογένεια διευκολύνοντας την εξαγωγή ρωσικών πρώτων υλών αξίας 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Κίνα τα επόμενα 30 χρόνια. Η φύση αυτής της συναλλαγής αντιστοιχεί πολύ στενά στην περιγραφή του Karl Marx και του Βλαντιμίρ Λένιν περί του αποικιακού εμπορίου, με το οποίο μια χώρα γίνεται προσάρτημα μιας άλλης δια των πρώτων υλών. Είναι σπάνιο οι μητροπόλεις να συμμαχούν με τις αποικίες τους.

Οι προσπάθειες της Ρωσίας και της Κίνας για κοινή οικονομική ανάπτυξη και επενδύσεις δεν μοιάζουν πολύ με μια συνεργασία μεταξύ δύο πρόθυμων συμμάχων. Ακόμη και μετά την λεγόμενη στροφή της Μόσχας στην ανατολή, παρακινημένη λόγω των κυρώσεων μετά την Κριμαία, από το 2014 έως το 2018 η Κίνα επένδυσε [8] απευθείας στην οικονομία του βόρειου γείτονά της όχι περισσότερα από 24 δισεκατομμύρια δολάρια. Κατά την ίδια περίοδο, η Κίνα επένδυσε 148 δισεκατομμύρια δολάρια στην υποσαχάρια Αφρική (συμπεριλαμβανομένων 31 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο στη Νιγηρία) και 88 δισεκατομμύρια δολάρια στη Νότια Αμερική (συμπεριλαμβανομένων 34 δισεκατομμυρίων δολαρίων στην Βραζιλία). Ή δείτε το Πρόγραμμα Συνεργασίας στις περιοχές της Άπω Ανατολής, της Ρωσικής Ανατολικής Σιβηρίας και της Βορειοανατολικής Κίνας την περίοδο 2009-2018, που υπογράφηκε το 2009 από τον πρόεδρο της Κίνας, Χου Τζιντάο, και τον Ρώσο πρόεδρο, Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Η πρωτοβουλία περιελάμβανε 91 κοινά επενδυτικά σχέδια. Έξι χρόνια από την εκκίνηση του προγράμματος, η Κίνα χρηματοδότησε μόνο 11 από αυτά, ενώ τα υπόλοιπα καθυστέρησαν [9], σύμφωνα με τα λόγια του Ivan Zuenko του Carnegie Moscow Center, λόγω «γραφειοκρατικών παρενοχλήσεων».

Η φειδώ της Κίνας είναι εμφανής τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Ένα περιλάλητο σχέδιο της εταιρείας CEFC China Energy για να αγοράσει το μερίδιο 14% της μεγαλύτερης και πλειοψηφικά κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας Rosneft, απέτυχε [10]. Το ίδιο και μια δέσμευση της κινεζικής κυβέρνησης [11] να επενδύσει 25 δισεκατομμύρια δολάρια στον αγωγό Power of Siberia, ο οποίος κόστισε στην Ρωσία 55 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Μόσχα έχει πανηγυρίσει την προβλεπόμενη ετήσια παράδοση 38 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων [12] φυσικού αερίου στην Κίνα μέσω του Power of Siberia ως ένα μεγάλο βήμα προς την οικονομική αλληλεξάρτηση. Αλλά για την Κίνα, ο αγωγός δεν είναι παρά μια διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών της χώρας. Το 2017, εισήγαγε πάνω από [13] 90 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου, κυρίως από την Αυστραλία, το Κατάρ και το Τουρκμενιστάν.

ΜΙΑ ΑΝΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η Ρωσία και η Κίνα δύσκολα είναι πιο κοντά στην εξωτερική πολιτική από ό, τι στο εμπόριο. Βεβαίως, οι δύο χώρες είναι μαζί στην διακηρυγμένη αντίθεσή τους ως προς την υπεροχή των ΗΠΑ στις παγκόσμιες υποθέσεις. Αμφότερες υποστηρίζουν έναν πολυπολικό κόσμο και ορκίζονται να αντισταθούν στην αντιληπτή απειλή διείσδυσης των ΗΠΑ στις σφαίρες επιρροής τους. Το Πεκίνο και η Μόσχα επίσης συμφωνούν σε σχέση με την απειλή που τίθεται για τα καθεστώτα τους από τις φιλο-δημοκρατικές «έγχρωμες επαναστάσεις», τις οποίες θεωρούν ως εμπνευσμένες, αν όχι οργανωμένες, από τις ΗΠΑ. Ψηφίζουν σχεδόν ομόφωνα στα Ηνωμένα Έθνη.

Ωστόσο, μακριά από το παγκόσμιο προσκήνιο και πιο κοντά στην κοινή ευρασιατική πατρίδα τους, οι δύο χώρες δύσκολα είναι ευθυγραμμισμένες. Αρπάζουν κομμάτια από τις σφαίρες επιρροής η μια της άλλης, διεκδικούν η μια τους πελάτες της άλλης, και θέλουν να κερδίσουν τα οικονομικά και γεωπολιτικά πλεονεκτήματα η μια της άλλης.

Η Κίνα απέτυχε να στηρίξει την Ρωσία σε θέματα μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας για τη Μόσχα. Το Πεκίνο αρνήθηκε να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας μετά τον ρωσο-γεωργιανό πόλεμο το 2008. Απείχε από το ψήφισμα του ΟΗΕ, το οποίο καταδικάζει την κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία το 2014. Σε μια άλλη συμβολική επίδειξη που δεν θα μπορούσε να χαροποιήσει τη Μόσχα, ο πρόεδρος Xi Jinping επέλεξε να εγκαινιάσει την Πρωτοβουλία Belt and Road (BRI) το 2013 στην Αστάνα, πρωτεύουσα του Καζακστάν. Με το να επιλέξει να δείξει την κινεζική ισχύ στη μεγαλύτερη από τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας -εκείνη που μοιράζεται παγκοσμίως το δεύτερο μεγαλύτερο μήκος συνόρων με τη Ρωσία, στα 4.250 μίλια, και φιλοξενεί το μεγαλύτερο ποσοστό εθνοτικών Ρώσων στην Κεντρική Ασία- ο Xi κατάφωρα εισέβαλε στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. (Έναν χρόνο αργότερα, ο Πούτιν θυμήθηκε [14] την ευθραυστότητα του κράτους του Καζακστάν κατά την διάρκεια μιας συνεδρίας ερωτήσεων και απαντήσεων στο Εθνικό Φόρουμ Νεολαίας της Ρωσίας). Ο Σι και ο Πούτιν συμφώνησαν αργότερα για «συντονισμένη συνεργασία» [15] μεταξύ της υπό ρωσική ηγεσία Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης [16] και της Πρωτοβουλίας Belt and Road. Ωστόσο, παρόλο που έχουν ολοκληρωθεί ορισμένα από τα κινεζικής και καζακικής ηγεσίας έργα υποδομής, πολλά έργα υπό την ηγεσία της Ρωσίας έχουν σταματήσει [17] λόγω προβλημάτων χρηματοδότησης και διαπραγμάτευσης.

Από την πλευρά της, η Ρωσία φλερτάρει περιοδικά με τον εχθρό της Κίνας, την Ιαπωνία, κραδαίνοντας την επιστροφή των τεσσάρων Κουρίλων νήσων, τα οποία η Σοβιετική Ένωση κατέλαβε από την Ιαπωνία στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα οποία παραμένουν το κύριο εμπόδιο για μια ειρηνευτική συνθήκη μεταξύ της Μόσχας και του Τόκιο. Στον τελευταίο γύρο αυτού του παιχνιδιού, κατά την διάρκεια της επίσκεψης του πρωθυπουργού Shinzo Abe τον περασμένο Ιανουάριο στη Μόσχα, ο Πούτιν, για άλλη μια φορά, προσέφερε την πιθανότητα ομαλοποίησης στις σχέσεις δίνοντας στην Ιαπωνία πίσω τουλάχιστον δύο από τα νησιά [18], μια κίνηση που πιθανώς το Πεκίνο απεχθάνεται, αν και δεν οδήγησε σε σημαντική πρόοδο. Η Ρωσία εξέθεσε επίσης τις εντάσεις με την Κίνα στο πλαίσιο του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης -ενός διεθνούς οργανισμού που ίδρυσαν η Μόσχα και το Πεκίνο για να προωθήσει την συνεργασία στον τομέα της οικονομίας και της ασφάλειας μεταξύ των μελών του- όταν κάλεσε έναν άλλο αντίπαλο της Κίνας, την Ινδία. Η Κίνα ανταπέδωσε στα ίσα, προσκαλώντας να ενταχθεί τον μεγαλύτερο αντίπαλο της Ινδίας (και τον μεγαλύτερο πελάτη [19] για τα κινεζικά όπλα), το Πακιστάν.

Ειδικότερα, η κινεζο-ρωσική στρατιωτική συνεργασία εμφανίζεται ως ένδειξη αυξανόμενης εγγύτητας. Πολλή συζήτηση [20] έχει γίνει [1] για το γεγονός ότι η Ρωσία έχει πουλήσει στην Κίνα την τελευταία έκδοση του πιο προηγμένου αντιαεροπορικού συστήματος πυραυλικής άμυνας S-400. Ωστόσο, η Ινδία, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και η Τουρκία [21] είναι οι επόμενοι στην σειρά [22] για τον ίδιο εξοπλισμό. Και παρόλο που η Κίνα ήταν η πρώτη που αγόρασε το πιο προηγμένο μαχητικό αεριωθούμενο αεροσκάφος της Ρωσίας, το Su-35, δεν θα είναι η τελευταία. Η Ινδονησία έχει συνάψει σύμβαση [23] για 11 τζετ, η Αίγυπτος έχει αγοράσει δεκάδες [24] περισσότερα, και η Ινδία φέρεται να σκέφτεται να αγοράσει 114 τέτοια αεροσκάφη [25]. Συνολικά, από το 2013 έως το 2017, η Ινδία [26] ήταν ένας πολύ πιο πιθανός προορισμός για ρωσικό υλικό άμυνας από όσο η Κίνα, με το 35% των ρωσικών εξαγωγών όπλων να πηγαίνουν στο Νέο Δελχί, σε σύγκριση με 12% στο Πεκίνο.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, απευθύνεται στο κοινό κατά την διάρκεια της στρατιωτικής παρέλασης των συμμετεχόντων στην πολεμική άσκηση Vostok-2018 (Ανατολή-2018) στην περιοχή Zabaikalsky της Ρωσίας, τον Σεπτέμβριο του 2018. ALEXEI NIKOLSKY / KREMLIN VIA REUTERS
-----------------------------------------------------------

Η περσινή πρώτη κοινή ρωσο-κινεζική άσκηση ξηράς, η Vostok-2018, έδειξε μια ανισορροπία στην στρατιωτική συνεργασία όχι ανόμοια από εκείνη του διμερούς εμπορίου των δύο χωρών. Η Ρωσία έφερε στο πεδίο [27] μεταξύ 75.000 και 100.000 στρατιώτες και 1.000 αεροσκάφη. Η Κίνα συνέβαλε [28] με μόλις 3.200 στρατιώτες και έξι αεροσκάφη. Ο Mathieu Boulègue του Chatham House υποστήριξε ότι η Κίνα κλήθηκε [29] να συμμετάσχει όχι τόσο για να ενισχύσει μια συμμαχία όσο για να διασκεδάσει τις κινεζικές ανησυχίες σχετικά με την επίδειξη ισχύος τόσο κοντά στα σύνορά της.

Πράγματι, η ανάγκη για ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης μεταξύ των υποτιθέμενων συμμάχων ήταν εμφανής τρία χρόνια πριν από την Vostok-2018, κατά την διάρκεια μιας έρευνας που έκανε το Κρεμλίνο για [να αγοράσει] τεχνολογία αστυνόμευσης του Internet. Μετά από μια σειρά εσωτερικών διαβουλεύσεων υψηλού επιπέδου, το Κρεμλίνο αποφάσισε να αγοράσει συσκευές αποθήκευσης δεδομένων και διακομιστές (servers) από τον γίγαντα των τηλεπικοινωνιών Huawei. Στην συνέχεια, ξαφνικά, η συμφωνία χάλασε. Οι υπηρεσίες ασφαλείας έγιναν τόσο ανήσυχες από την πιθανότητα κινεζικής κατασκοπείας που τόλμησαν να αμφισβητήσουν την απόφαση του Κρεμλίνου -και, ακόμη πιο εκπληκτικό, κατάφεραν να την αντιστρέψουν [30].

ΤΟ ΦΛΕΡΤ ΠΟΥΤΙΝ-ΣΙ

Στο τέλος, ο πιο ελπιδοφόρος οιωνός μιας συμμαχίας μπορεί να είναι η προσωπική σχέση μεταξύ των ηγετών των δύο χωρών. Η εγκαρδιότητα Putin-Xi εκτείνεται πέρα από τους επιφανειακούς αστεϊσμούς. Έχουν συναντηθεί περισσότερες από 25 φορές, πολύ πιο συχνά από ό, τι έχει με οποιοδήποτε άλλο αρχηγό κράτους. Ο Σι πρόσφατα αποκάλεσε τον Πούτιν τον «καλύτερο φίλο του» [31], και η πρώτη επίσκεψή του ως πρόεδρος ήταν στη Μόσχα. Ο Πούτιν έχει εκθειάσει τις σχέσεις του με τον Xi ως την καλύτερη προσωπική σχέση που έχει με έναν ξένο ηγέτη και αναθυμάται στοργικά να γιορτάζει [32] τα εξηκοστά γενέθλιά του με τον Xi, πάνω από φέτες λουκάνικου και σφηνάκια βότκας, κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής της Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού (Asian-Pacific Economic Cooperation, APEC) στο Μπαλί το 2013. Ο Xi έκανε δώρο στον Πούτιν το πρώτο [παράσημο] Τάγμα της Φιλίας, σχεδιασμένο να επιβραβεύει τους ξένους που συνέβαλαν «προσωπικά στην συνεργασία της ΛΔΚ με την παγκόσμια κοινότητα». Ο Πούτιν πέρασε την χρυσή αλυσίδα του Τάγματος του Αγίου Ανδρέα, το ανώτατο πολιτικό παράσημο της Ρωσίας, στον λαιμό του Xi.

Οι συνεχείς αμοιβαίες κινήσεις συμπάθειας μεταξύ των ηγετών των μεγάλων δυνάμεων αντανακλούν σχεδόν πάντοτε όχι μόνο την αλληλεπικάλυψη γεωπολιτικών στόχων, αλλά και τις ομοιότητες των καθεστώτων. Τόσο ο Πούτιν όσο και ο Σι προεδρεύουν σε εκδοχές του κρατικού καπιταλισμού. Η έλξη του Πούτιν προς τον Xi δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητή: Ο ηγέτης της Κίνας είναι ένας συνάδελφος αυταρχικός που ελέγχει μια τεράστια οικονομία, η οποία ακόμη και στην σημερινή επιβράδυνση έχει ρυθμούς ανάπτυξης που η Ρωσία μπορεί μόνο να ονειρευτεί. Και η Κίνα το κάνει αυτό ακόμη και ενώ εισάγει τεράστιες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Ο υποτιθέμενος σεβασμός του Σι για τον Πούτιν πιθανότατα προέρχεται από την επιτήδεια εξουδετέρωση από τον Ρώσο πρόεδρο αρκετών δυνητικά εκρηκτικών εγχώριων πολιτικών προβλημάτων, παρόμοια με εκείνα που αντιμετώπισε ο ίδιος ο Σι. Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Πούτιν συγκέντρωσε την εξουσία στο ρωσικό κράτος, δαμάζοντας τους ολιγάρχες και σαρώνοντας τα πολιτικά οχυρά των εκλεγμένων κυβερνητών και προέδρων. Στην συνέχεια, νωρίς στην τρίτη θητεία του Πούτιν το 2012, καθώς αντιμετώπισε δυσοίωνες οικονομικές προοπτικές και ταχέως μειούμενα ποσοστά έγκρισης, απέρριψε τις μεταρρυθμίσεις [οικονομικής] απελευθέρωσης που πρότεινε ο υπουργός Οικονομικών. Αντ’ αυτού, ο Πούτιν άρχισε να μεταθέτει το θεμέλιο της νομιμοποίησης του καθεστώτος του από την οικονομική πρόοδο και την αύξηση του εισοδήματος, στο Κρεμλίνο, ως τον υπερασπιστή της Ρωσίας ενάντια στην επιθετικότητα των ΗΠΑ και ως τον αναστυλωτή της παλιάς δόξας της ως παγκόσμιας υπερδύναμης -μια φόρμουλα που ο κορυφαίος Ρώσος πολιτικός κοινωνιολόγος Igor Klyamkin έχει χαρακτηρίσει ως «στρατιωτικό πατριωτισμό» [33].

Παράλληλα, ο Πούτιν κατέστειλε τις δημόσιες εκδηλώσεις διαφωνίας, έκανε έκκληση για «πατριωτική ανατροφή της νεολαίας», και εκφόβισε περαιτέρω την κοινωνία των πολιτών υπογράφοντας έναν νόμο που προσδιορίζει πολλές ΜΚΟ ως «ξένους πράκτορες», καθιστώντας τις κοινωνικούς παρίες, υποκείμενες σε παρενόχληση από την ασφάλεια και τις φορολογικές Αρχές. Έκανε την Ορθόδοξη Εκκλησία κηδεμόνα των εθνικών ηθών, και καθοδήγησε προσωπικά [34] την πολιτικοποίηση των σχολικών βιβλίων Ιστορίας, τα οποία άρχισαν να αποκαθάρουν την σοβιετική εμπειρία και να αποκαθιστούν τον Στάλιν.

Στο δρόμο προς την δική του ηγεσία -και την δια βίου προεδρία- ο Xi έχει επαναλάβει τις επιλογές του Πούτιν, κατά το πνεύμα, αν όχι πάντα κατά γράμμα. Συγκέντρωσε την χάραξη πολιτικής στο γραφείο του προέδρου του κόμματος, έσπασε τις βαρονίες των περιφερειακών γραμματέων του κόμματος, και υποκίνησε μια ευρεία εκστρατεία «κατά της διαφθοράς» με στόχο την εξάλειψη, ή τον εκφοβισμό, δυνητικών επικριτών και αντιπάλων. Κατάργησε τα de facto όρια θητείας για κορυφαίες κομματικές και κυβερνητικές θέσεις και αυστηροποίησε τους ελέγχους στα μέσα ενημέρωσης και στην έκδοση βιβλίων.

Καθώς οι κινεζικοί ρυθμοί ανάπτυξης άρχισαν να μειώνονται, ο Xi, όπως και ο «καλύτερος φίλος» του, απέρριψε μεταρρυθμίσεις υπέρ της αγοράς και επέλεξε αντ’ αυτού την δική του εκδοχή του στρατιωτικού πατριωτισμού του Πούτιν: Την επανεπιβεβαίωση της υπεροχής του Κομμουνιστικού Κόμματος, την συγχώνευση των «βασικών σοσιαλιστικών αξιών» με τις «παραδόσεις του κινεζικού πολιτισμού», και τον πόλεμο κατά της «πνευματικής ρύπανσης» που οδήγησε σε αυξημένη καταστολή στο Θιβέτ και στην [επαρχία] Xinjiang.

Ομοίως, η «εθνική αναζωογόνηση» και η επιδίωξη του «κινεζικού ονείρου» έγιναν κεντρικό θέμα του διαλόγου του καθεστώτος για την εξωτερική πολιτική. Σύμφωνα με τα λόγια του Xi [35], η Κίνα αντιμετώπιζε «τους πιο περίπλοκους ... εξωτερικούς παράγοντες στην ιστορία της». Ο ναύαρχος Sun Jianguo, ένας αναπληρωτής αρχηγός του Γενικού Επιτελείου του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού, περιέγραψε [35] τους παράγοντες αυτούς ως «εισβολή , ανατροπή», που «υπονομεύουν ... την σταθερότητα» και «διακόπτουν την σοσιαλιστική ανάπτυξη». Σχεδόν όπως έκανε ο Πούτιν, ο Σι μεταμόρφωσε την εξωτερική πολιτική της χώρας του από θεληματική σε επιθετικά επεκτατική. Ο Κινέζος ηγέτης έχει στρατιωτικοποιήσει τις εδαφικές διενέξεις στη Νότια και την Ανατολική Θάλασσα της Κίνας και οχύρωσε κινεζικές τεχνητές αλυσίδες νησιών με πυραυλικές συστοιχίες και βάσεις αεροσκαφών.

ΑΚΟΜΑ ΠΡΟΩΡΗ

Η συγγένεια του Πούτιν και του Xi είναι πραγματική και τρομερή, αλλά ίσως ακόμη να μην αρκεί για να ξεπεραστούν τα εμπόδια μιας πραγματικής συμμαχίας. Ένα τέτοιο εμπόδιο περιγράφεται εύστοχα από μια ρωσική έκφραση, «istoriya s geografiey». Κυριολεκτικά σημαίνει «μια ιστορία με γεωγραφία», μια ιδιωματική φράση που αναφέρεται σε ένα φαινομενικά απλό θέμα που ξαφνικά μετατράπηκε σε κάτι μπλεγμένο και περίπλοκο. Η ιστορία και η γεωγραφία αγωνίζονται εναντίον μιας εγκάρδιας συμφωνίας (entente cordiale ) μεταξύ των δύο ευρασιατικών γιγάντων. Τα αυταρχικά κράτη που μοιράζονται σύνορα 2.600 μιλίων, με μεγάλο μέρος αυτών των συνόρων να έχουν επιβληθεί αρχικά από την αυτοκρατορική Ρωσία σε έναν πιο αδύναμο γείτονα, δεν είναι ιδανικά φτιαγμένα για την οικοδόμηση αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

Ενισχυτικές αυτού του φραγμού είναι πολύ σημαντικές διαρθρωτικές διαφορές μεταξύ των οικονομιών των δύο χωρών, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να έχουν αποκλίνοντα μερίδια στην σημερινή παγκόσμια οικονομική τάξη. Στριμωγμένη σε μεγάλο βαθμό στην εξαγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, η ενσωμάτωση της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία είναι ταυτόχρονα αρκετά ασφαλής και αρκετά περιορισμένη. Η Μόσχα μπορεί να αντέξει να ταράζει τα νερά και να αναζητά από το Πεκίνο μια έντονα αντι-Δυτική, ενεργό και αφοσιωμένη στρατιωτικο-πολιτική εταιρική σχέση.

Η οικονομία της Κίνας, από την άλλη πλευρά, είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο -περισσότερο από επτά φορές το μέγεθος της ρωσικής- με εξαγωγές που περιλαμβάνουν προηγμένες τεχνολογίες επικοινωνιών, κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές και αυτοκίνητα. Το εμπόριο της χώρας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση έφθασε τουλάχιστον πέντε φορές την αξία του αντίστοιχου ρωσικού. Λόγω της μεγαλύτερης αλληλεξάρτησης με άλλες σημαντικές παγκόσμιες οικονομίες, το σύστημα της Κίνας είναι επίσης πολύ πιο ευάλωτο στις γεωπολιτικές διαταραχές από όσο της Ρωσίας. Και ως μια πιο ωφελημένη από την φιλελεύθερη διεθνή οικονομική τάξη από όσο η Ρωσία, η Κίνα είναι επιφυλακτική στο να ανταγωνιστεί τον τελικό εγγυητή της τάξης αυτής, τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, παρά τις επιδέξια προωθούμενες οπτικές, η Κίνα δεν είναι πιθανό να ακολουθήσει την Ρωσία σε μια αντι-Δυτική σταυροφορία, προτιμώντας να συνεργαστεί με τον φερόμενο σύμμαχό της σε μια πιο περιορισμένη κλίμακα οικονομικά και ειδικά στρατιωτικά.

Όταν κατοικούσα στη Μόσχα το φθινόπωρο του 1969, κυκλοφόρησε μια φήμη ότι, αφού επέστρεψε από την κηδεία του ηγέτη του Βιετνάμ, Χο Τσι Μινχ, ο πρόεδρος του Συμβουλίου Υπουργών, Αλεξέι Κοσίγκιν, σταμάτησε στο αεροδρόμιο του Πεκίνου για συνομιλίες με τον Κινέζο ομόλογό του, Τσου Εν Λάι. Όταν ο Κινέζος πρωθυπουργός κινήθηκε να τον αγκαλιάσει, ο Κοσίγκιν οπισθοχώρησε λέγοντας: «Αυτό είναι πρόωρο».

Αμφισβητούμενη ή μη, η κίνηση του Κοσίγκιν φαίνεται ότι ισχύει και σήμερα. Παρά τα επιχειρήματα περί του αντιθέτου, η έννοια μιας κινεζο-ρωσικής συμμαχίας είναι ακόμα πρόωρη.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2019-04-04/are-russia-and-...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.wsj.com/articles/the-new-beijing-moscow-axis-11549036661
[2] https://nationalinterest.org/feature/china-and-russia-strategic-alliance...
[3] https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/10/19/as-western-ti...
[4] http://www.chinadaily.com.cn/a/201901/10/WS5c3702efa3106c65c34e3bfe.html
[5] https://webgate.ec.europa.eu/isdb_results/factsheets/country/details_rus...
[6] https://webgate.ec.europa.eu/isdb_results/factsheets/country/details_chi...
[7] https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/CHN/Year/2017/Trade...
[8] http://www.aei.org/china-global-investment-tracker/
[9] https://carnegie.ru/commentary/77081
[10] https://www.reuters.com/article/us-rosneft-privatisation-cefc/chinas-cef...
[11] https://www.reuters.com/article/russia-china-projects/kremlin-pivot-to-c...
[12] https://www.reuters.com/article/us-russia-china-gas/gazprom-to-start-gas...
[13] https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdf...
[14] http://en.kremlin.ru/events/president/news/46507
[15] http://en.kremlin.ru/events/president/transcripts/49433
[16] http://www.eaeunion.org/?lang=en
[17] https://www.fpri.org/article/2018/10/more-politics-than-substance-thee-y...
[18] https://www.themoscowtimes.com/2019/01/24/why-russia-and-japan-cant-solv...
[19] https://tribune.com.pk/story/1828531/1-pakistan-biggest-importer-chinese...
[20] https://www.wsj.com/articles/a-sino-russian-entente-again-threatens-amer...
[21] https://thearabweekly.com/missile-defence-system-sparks-us-russia-tensio...
[22] https://www.dailysabah.com/defense/2019/02/19/russia-in-talks-over-s-400...
[23] https://thedefensepost.com/2018/02/15/russia-indonesia-su-35-contract-fi...
[24] https://www.svoboda.org/a/29827813.html
[25] http://idrw.org/sukhoi-su-35-indias-backup-plan/
[26] https://www.sipri.org/sites/default/files/2018-03/fssipri_at2017_0.pdf
[27] https://www.nato.int/docu/review/2018/Also-in-2018/vostok-2018-ten-years...
[28] https://static1.squarespace.com/static/55faab67e4b0914105347194/t/5bae38...
[29] https://www.chathamhouse.org/expert/comment/russia-s-vostok-exercises-we...
[30] https://dgap.org/en/think-tank/publications/dgapanalyse-compact/security...
[31] https://mail.aei.org/owa/redir.aspx?C=vOz-pWIeJj5SDJZJ3IW6ntC2yihUZ_HjVO...
[32] https://inosmi.ru/politic/20180607/242426647.html
[33] http://www.liberal.ru/articles/6169
[34] https://newrepublic.com/article/62070/the-problematic-pages
[35] http://theasiadialogue.com/2016/12/15/the-rise-of-the-chinese-national-s...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition