Ήρθε η ώρα για θεληματικότερη ελληνική στάση; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ήρθε η ώρα για θεληματικότερη ελληνική στάση;

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις ως παράγων διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής

Το γεγονός που ταπείνωσε την Κίνα και υπήρξε καταλυτικό στην μετέπειτα πορεία της και σε ό,τι έχει επακολουθήσει μέχρι σήμερα, ήταν ο Πόλεμος του Οπίου του 1839-1842, που την υποδούλωσε ουσιαστικά στους ξένους, καθυστέρησε την ανάκαμψη για τουλάχιστον έναν αιώνα, κατέλυσε την αυτοκρατορία και έφερε αρχικώς την δημοκρατία και τελικώς τον κομμουνισμό στην χώρα. Μετά τον εμφύλιο πόλεμο, τον θάνατο εκατομμυρίων πολιτών λόγω των λανθασμένων πολιτικών του Μάο και της Πολιτιστικής Επανάστασης, αρχίζουν στα τέλη της δεκαετίας του 1970 οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις του Deng Xiaoping (It doesn’t matter if a cat is black or white, as long as it catches mice) οι οποίες με τον καιρό έφεραν την Κίνα στην σημερινή περίοπτη θέση, όπου σύμφωνα με μελέτη των Goldman Sachs, η κινεζική οικονομία θα είναι περίπου στο επίπεδο των Ηνωμένων Πολιτειών το 2025, και το 2050 η μεγαλύτερη παγκοσμίως, σχεδόν διπλάσια των Ηνωμένων Πολιτειών.

Η τρίτη οικονομία παγκοσμίως το 2050 θα είναι της Ινδίας, και θα ισούται σχεδόν με την οικονομία των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα ακολουθούν η Βραζιλία, το Μεξικό, η Ρωσία και η Ινδονησία. Από την Ευρώπη, στις δέκα πρώτες οικονομίες θα είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία. Τότε, η γεωπολιτική και κυρίως η γεωοικονομία ενδεχομένως θα είναι πολύ διαφορετικές και δεν είναι δυνατόν, με βεβαιότητα, να υπολογίσει κανείς τις εξελίξεις.

Ένα πάντως πρέπει να έχουμε υπ’ όψιν μας: Ότι η Κίνα, με την δημιουργία της Πρωτοβουλίας One Belt, One Road (Belt and Road Initiative – BRI), εφαρμόζει μια ιδιοφυή πολιτική. Ξοδεύει δισεκατομμύρια αλλά αντί να χρηματοδοτεί διεφθαρμένα καθεστώτα της Αφρικής και του Τρίτου Κόσμου, όπως είθισται να γίνεται μέχρι τώρα, αναλαμβάνει την κατασκευή έργων που θα εξυπηρετήσουν, όπως σιδηροδρόμους, δρόμους, εκμετάλλευση μεταλλείων, αγορά λιμένων, κ.λπ., ούτως ώστε σε δεδομένη στιγμή το ευεργετημένο κράτος να είναι υποθηκευμένο σ’ αυτούς. Εν τω μεταξύ, όλα αυτά τα έργα βοηθούν την Κίνα να διεισδύει σε όλα τα κράτη και τις αγορές και να προωθεί τα προϊόντα της. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή. Ήδη Κινέζοι επενδυτές κατέχουν τουλάχιστον 10% των μετοχών ευρωπαϊκών λιμανιών, (Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία και Βέλγιο), επιπροσθέτως δε και τουλάχιστον 40 λιμένες στην Βόρειο και Νότιο Αμερική, την Αφρική, την Μέση Ανατολή, την Ανατολική Ευρώπη, την Κεντρική Ασία, την Νότια και ΝΑ Ασία, την Αυστραλία και τον Ειρηνικό.

Η άμεση ανησυχία είναι ότι τα κινεζικά συμφέρονται στους λιμένες αντιπροσωπεύουν μόνο ένα συστατικό μιας πολύ πιο φιλόδοξης στρατηγικής, η οποία έχει σχεδιασθεί για να γέρνει την οικονομική πλάστιγγα, τοπικά αλλά και παγκοσμίως, υπέρ της, να εισαγάγει στην Ευρώπη εμπορικές πρακτικές και πρότυπα που προτιμά η Κίνα σε αντίθεση με τις Δυτικές φιλελεύθερες δημοκρατίες, να προαγάγει την μόχλευση του Πεκίνου πάνω σε ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για να στηρίξουν πολιτικές του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (CCP) και να αποτρέψει ενδο-ευρωπαϊκή ομοφωνία επικριτική της οικονομικής πολιτικής και των απολυταρχικών αξιών της Κίνας. Οικοδομεί ένα πλέγμα περιφερειακών οικονομικών οργανισμών και συμμαχιών που δρουν ως πολλαπλασιαστές ισχύος.

Ενδεικτικό γεγονός είναι η δημιουργία της Συνόδου των 16+1 που αποτελεί πεδίο συνεργασίας μεταξύ κρατών της Ευρώπης και της Κίνας, με άξονα τις επενδυτικές βλέψεις της Κίνας στην περιοχή. Τώρα με την πρόσφατη είσοδο της Ελλάδος έγινε η Σύνοδος των 17+1.

Προσφάτως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιέγραψε την Κίνα ως «συστημικό αντίπαλο ως προς την προώθηση εναλλακτικών μοντέλων διακυβέρνησης», αλλά και οικονομικά ανταγωνιστική στον τομέα της τεχνολογίας.

Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΓΓΥΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ

Η Ανατολική Μεσόγειος και η Μέση Ανατολή υπήρξε στο παρελθόν ο ομφαλός της γης και όπου, τουλάχιστον για την Δυτική κουλτούρα μας, ξεκίνησε ο πολιτισμός.

Σήμερα, βέβαια, η περιοχή δεν περιλαμβάνει μεγάλες δυνάμεις, όμως παραμένει ένα ιδιαιτέρως κομβικό σημείο της ανθρωπότητας. Η περιοχή της Μέσης Ανατολής και, όπως διαπιστώνεται, και η Ανατολική Μεσόγειος είναι -και εξελίσσονται ως- κρίσιμες περιοχές για την προμήθεια και μεταφορά φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων στην Ευρώπη και στην υφήλιο γενικότερα.

Συμμετοχή στον πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου διεκδικούν η Ελλάδα και η Κύπρος, οι οποίες με επιτυχημένες πολιτικές δημιούργησαν πολύ καλές συνεργασίες με το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τις άλλες αραβικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, με σκοπό αρχικώς την από κοινού εκμετάλλευση και μεταφορά του φυσικού αερίου και των υδρογονανθράκων στην Ευρώπη είτε μέσω Αιγύπτου είτε μέσω τερματικού στην Κύπρο είτε δια του αγωγού EastMed την κατασκευή του οποίου αναμένεται να εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η σχέση εξελίσσεται με την συνέργεια και την βοήθεια των Ηνωμένων Πολιτειών και σε περαιτέρω στρατηγικές συνεργασίες οι οποίες ελπίζεται ότι θα μετατραπούν σε συμμαχίες στρατιωτικής φύσεως.

Εκτός της συμμετοχής της Ελλάδος στην Ανατολική Μεσόγειο, η Ελλάδα είναι και τμήμα των Βαλκανίων –αποτελεί την έξοδο και την διέξοδο των βαλκανικών κρατών στο Αιγαίο και την πρόσβαση τους στην θάλασσα.

Εκτός από την Ελλάδα και σε λιγότερο βαθμό την Σερβία και την Βουλγαρία, τα άλλα κράτη ή κρατίδια της περιοχής, για να διατηρήσουν την ενότητά τους, προωθούν το αφήγημα της γέννησης ή της αναγέννησης του έθνους τους, όπως π.χ. η Αλβανία που προωθεί την ιδέα της Μεγάλης Αλβανίας σε βάρος κυρίως της Ελλάδος, ομοίως τα Σκόπια και –υπογείως- η Βουλγαρία. Η Γερμανία είναι η κύρια υπεύθυνη επειδή επέβαλε την διάσπαση και διάλυση της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας, για να ηγεμονεύει στα Βαλκάνια. Επιβράβευσε την Κροατία ως πρώην σύμμαχό της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατακερμάτισε την Σερβία, και έφερε πλείστα δεινά στην περιοχή, τα οποία πιθανολογείται ότι ενδεχομένως θα επιφέρουν σοβαρές ανακατατάξεις στην περιοχή.