Η τέχνη μιας νέας συμφωνίας με το Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η τέχνη μιας νέας συμφωνίας με το Ιράν

Τι πραγματικά σκέφτονται οι διπλωμάτες του κόσμου για το τελικό παιχνίδι του Trump στο Ιράν
Περίληψη: 

Η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιζήτησε μια συμφωνία που απαιτεί διπλωματία, αλλά στην συνέχεια προχώρησε σταθερά μόνο με τα πιο τραχιά μέσα καταναγκασμού. Η Ουάσινγκτον έχει περικόψει περαιτέρω τις προοπτικές της, αποτυγχάνοντας να καλλιεργήσει τις ευρωπαϊκές συμμαχίες της ή να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για να συμμετάσχει η Τεχεράνη στις συνομιλίες.

Η SANAM VAKIL είναι ανώτερη ερευνήτρια στο πρόγραμμα του Chatham House για τη Μέση Ανατολή και την Βόρεια Αφρική.

Πριν από έναν χρόνο, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, αποσύρθηκε από την πυρηνική συμφωνία του Ιράν με το σκεπτικό ότι ήθελε μια ευρύτερη, καλύτερη συμφωνία. Επικρίνοντας το περιορισμένο πεδίο εφαρμογής και την κλίμακα του Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), ο Trump έκανε έκκληση για μια συμφωνία που θα επιβάλλει αυστηρότερους και διαρκέστερους περιορισμούς στο πυρηνικό έργο του Ιράν, περιορίζοντας παράλληλα το πρόγραμμα των βαλλιστικών πυραύλων της Τεχεράνης και παρεμποδίζοντας την παρέμβασή της σε γειτονικές χώρες. Για να φτάσει σε μια τέτοια μεγάλη συμφωνία, η διοίκηση Trump έχει υποσχεθεί να επιτύχει την υποστήριξη περιφερειακών παικτών, καθώς και του Κογκρέσου.

14052019-1.jpg

Ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ρουχανί καθώς απευθύνεται στο Innovation and Industry Forum κατά την διάρκεια επίσημης επίσκεψης στην Βέρνη της Ελβετίας, τον Ιούλιο του 2018. DENIS BALIBOUSE / REUTERS
---------------------------------------------------------

Πόσο βιώσιμο είναι το φιλόδοξο σχέδιο του Trump; Μαζί με τους συναδέλφους μου στο Chatham House, έβαλα αυτό το ερώτημα μεταξύ άλλων σε 75 αναλυτές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής σε δέκα χώρες: Ηνωμένες Πολιτείες, Ιράν, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία, Ισραήλ, Ρωσία, Κίνα, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία. Οι ερωτηθέντες αξιολόγησαν την πιθανότητα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ακόμη θα μπορούσαν να διεκδικήσουν μια μεγάλη συμφωνία με το Ιράν. Επίσης, απάντησαν σε ερωτήσεις σχετικά με τα πυρηνικά, περιφερειακά και βαλλιστικών πυραύλων ζητήματα που βρίσκονταν υπό διαπραγμάτευση.

Από αυτή την έρευνα, μπορούμε να καθορίσουμε το πώς αυτοί που γνωρίζουν περισσότερα –και είναι πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε μελλοντικές συνομιλίες- αξιολογούν την πολιτική του Trump για το Ιράν και τις προοπτικές επιτυχίας της. Οι ερωτηθέντες ήταν εν πολλοίς σκεπτικοί και πολλοί επεσήμαναν τα ίδια ελλείμματα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιζήτησε κάτι –δηλαδή, μια συμφωνία- που απαιτεί διπλωματία, αλλά στην συνέχεια προσέγγισε σταθερά μόνο με τα πιο τραχιά μέσα καταναγκασμού. Η Ουάσινγκτον έχει περικόψει περαιτέρω τις προοπτικές της, αποτυγχάνοντας να καλλιεργήσει τις ευρωπαϊκές συμμαχίες της ή να δημιουργήσει ευνοϊκές συνθήκες για να συμμετάσχει η Τεχεράνη στις συνομιλίες. Η χθεσινή ανακοίνωση ότι το Ιράν θα περιορίσει την συμμόρφωσή του ως προς τμήματα της πυρηνικής συμφωνίας, αποδεικνύει θετικά ότι η προσέγγιση Trump δεν λειτουργεί.

ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΜΗΔΕΝΙΚΟΥ ΑΘΡΟΙΣΜΑΤΟΣ

Οι περισσότεροι από αυτούς που πήραμε συνέντευξη, θεώρησαν ότι η πολιτική της Ουάσιγκτον για «μέγιστη πίεση» στο Ιράν δεν ανταποκρίνεται στον δηλωμένο στόχο της να φέρει το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Λιγότερο από το 20% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι μια μεγάλη συμφωνία με το Ιράν ήταν εφικτή. Οι υπόλοιποι ερωτηθέντες ήταν διχασμένοι. Κάποιοι σκέφτονταν ότι μια βελτιωμένη JCPOA βρίσκεται στην σφαίρα του δυνατού, ενώ άλλοι είδαν περισσότερες δυνατότητες σε ξεχωριστές διαπραγματεύσεις για να αντιμετωπιστούν διακριτά ζητήματα, ενώ άλλοι δεν μπορούσαν να προβλέψουν καμία συμφωνία εντελώς.

14052019-2.jpg

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κηρύσσοντας την πρόθεσή του να αποσυρθεί από το JCPOA στον Λευκό Οίκο, τον Μάιο του 2018. JONATHAN ERNST / REUTERS
-------------------------------------------------------------

Όταν ρωτήθηκαν γιατί η πολιτική της διοίκησης του Trump δεν ήταν μέχρι σήμερα πιο επιτυχημένη, περίπου οι μισοί από τους ερωτηθέντες επεσήμαναν διαιρέσεις και ανταγωνισμούς εντός της διοίκησης για την πολιτική του Ιράν. Ενώ ο πρόεδρος Τραμπ δήλωσε σαφώς την επιθυμία του για μια συμφωνία με το Ιράν, άλλα μέλη της διοίκησης έχουν στείλει αντιφατικά μηνύματα, όπως σημείωσαν οι ερωτηθέντες. Συγκεκριμένα, ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας, John Bolton, και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, επικοινώνησαν ιδεολογικά κίνητρα και αποσταθεροποιητικούς στόχους που έρχονταν σε αντίθεση με την συναλλακτική προσέγγιση του Προέδρου. Ορισμένοι συνεντευξιαζόμενοι, συμπεριλαμβανομένων Αμερικανών και από τις δύο πλευρές του πολιτικού φάσματος, εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι ο Μπόλτον και ο Πομπέο θα προσπαθούσαν να υπονομεύσουν την επιτυχία οποιασδήποτε συζήτησης με το Ιράν. Οι Ιρανοί που ερωτήθηκαν εξέφρασαν την απροθυμία τους να διαπραγματευτούν με μια διοίκηση που θεωρούν διαιρεμένη και αποδιοργανωμένη.

Η διοίκηση έχει εγκλωβίσει τον εαυτό της περαιτέρω με το να ακολουθεί αυτό που πολλοί ερωτηθέντες αντιλαμβάνονται ως προσέγγιση μηδενικού αθροίσματος ως προς το Ιράν. Μιλώντας στο Ίδρυμα Heritage το περασμένο Μάιο, ο Pompeo απαρίθμησε 12 αιτήματα (αργότερα πρόσθεσε ένα 13ο, σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα) για συμπερίληψη σε οποιαδήποτε νέα συμφωνία με το Ιράν. Ορισμένοι από τους συνεντευξιαζόμενούς μας προσδιόρισαν αυτόν τον κατάλογο ως την αρχική θέση διαπραγμάτευσης των ΗΠΑ, αν και ποτέ δεν είχε διατυπωθεί δημόσια ως τέτοιος. Τα αιτήματα περιλαμβάνουν την παύση του εμπλουτισμού [του ουρανίου], τον τερματισμό του πολλαπλασιασμού των βαλλιστικών πυραύλων, την απελευθέρωση των ατόμων με διπλή υπηκοότητα που κρατούνται σε ιρανικές φυλακές, και την διακοπή της υποστήριξης στις ομάδες πληρεξουσίων των Ιρανών σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή.