Τι μπορούν να μάθουν η Αλγερία και το Σουδάν από την Αίγυπτο

Οκτώ χρόνια αφότου η Αραβική Άνοιξη καθήλωσε τον κόσμο, η Μέση Ανατολή ανεφλέγη και πάλι από διαμαρτυρίες. Τον Απρίλιο, λαϊκά κινήματα στην Αλγερία και στο Σουδάν εξανάγκασαν την εκδίωξη δύο αυταρχικών που θήτευσαν επί μακρόν: Ο πρόεδρος της Αλγερίας, Abdelaziz Bouteflika, ο οποίος παραιτήθηκε [1] στις 2 Απριλίου, και ο Σουδανός πρόεδρος, Omar al-Bashir, ο οποίος απομακρύνθηκε από την εξουσία [2] στις 11 Απριλίου.

Διαδήλωση στο Αλγέρι, τον Ιούνιο του 2019. RAMZI BOUDINA / REUTERS
------------------------------------------------------------------------------

Αυτές οι εξεγέρσεις έχουν προφανείς παραλληλισμούς με την επανάσταση του 2011 στην Αίγυπτο που οδήγησε στην παραίτηση του προέδρου Hosni Mubarak. Σε αμφότερες, τα νεολαιίστικα κινήματα, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, τα εργατικά συνδικάτα και οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων συσπειρώθηκαν για να αντιταχθούν από κοινού στα κλεπτοκρατικά και κατασταλτικά αυταρχικά καθεστώτα. Αυτοί οι μεγάλης ποικιλίας συνασπισμοί έχουν διοχετεύσει τα τοπικά παράπονα σχετικά με την ανεργία, τον πληθωρισμό και τις καταχρήσεις από την αστυνομία, σε σαφείς εκκλήσεις για εκδημοκρατισμό και πολιτική μεταρρύθμιση. Και σε αμφότερες την Αλγερία και το Σουδάν -όπως και στην Αίγυπτο το 2011- οι στρατηγοί παρενέβησαν για να οδηγήσουν τους δικτάτορες εκτός των καθηκόντων τους, μόνο για να βρεθούν οι ίδιοι στον έλεγχο των μετεπαναστατικών μεταβάσεων των χωρών τους.

Αυτές οι ομοιότητες είναι ανησυχητικές, δεδομένου του πώς τελείωσε η ιστορία στην Αίγυπτο. Μετά την ανατροπή του Mubarak, μια κακώς μελετημένη μετάβαση στην δημοκρατία [3] τροφοδότησε την διχόνοια μεταξύ των επαναστατών της Αιγύπτου και οι διαιρέσεις τους άνοιξαν τον δρόμο για ένα αντεπαναστατικό πραξικόπημα το 2013 που αποκατέστησε την στρατιωτική διακυβέρνηση. Ο αρχιτέκτονας του πραξικοπήματος, Abdel Fattah el-Sisi, προχώρησε για να αυτοανακηρυχθεί πρόεδρος και καθιέρωσε ένα καθεστώς που είναι, αν μη τι άλλο, πιο βίαιο και καταπιεστικό [4] από εκείνο που ανατράπηκε το 2011. Ωστόσο, το αποτυχημένο δημοκρατικό πείραμα της Αιγύπτου παρέχει επίσης διδάγματα. Καθώς η Αλγερία και το Σουδάν κάνουν τα πρώτα τους πειραματικά βήματα προς την δημοκρατία, μπορούν να αντλήσουν από αυτά τα διδάγματα για να διατηρήσουν τις δικές τους μεταβάσεις σε καλό δρόμο.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ

Ένα από τα πιο σημαντικά διδάγματα από την Αίγυπτο είναι ότι οι διαδηλώσεις στους δρόμους έχουν την δύναμη να επηρεάζουν τις αποφάσεις του στρατού. Αφότου οι στρατηγοί της Αιγύπτου ανάγκασαν τον Μουμπάρακ να μπει στο περιθώριο και ανέλαβαν τον έλεγχο της κυβέρνησης, οι πολίτες διαδηλωτές που είχαν καταλάβει την πλατεία Tahrir του Καΐρου -και παρείχαν την ώθηση για την παραίτηση του Mubarak- αντιμετώπισαν ένα δίλημμα. Έπρεπε να φύγουν από την πλατεία ή να συνεχίσουν να διαμαρτύρονται; Οι νεαροί ακτιβιστές ηγέτες που ήταν η αιχμή στο κίνημα κατά του Mubarak σύντομα ανακάλυψαν ότι κατά τις διαπραγματεύσεις τους με τον στρατό σχετικά με τους όρους της μετάβασης και την εγκαθίδρυση νέων δημοκρατικών θεσμών, η μεγαλύτερη μόχλευσή τους προερχόταν από την ικανότητά τους για πλημμύρες διαδηλώσεων η οποία έκανε τους στρατηγούς να αισθάνονται πιο απειλημένοι και πιο πρόθυμοι να κάνουν παραχωρήσεις. Τον Οκτώβριο του 2011, για παράδειγμα, οι λαϊκές διαμαρτυρίες στο κέντρο του Καΐρου στην οδό Mohamed Mahmoud ανάγκασαν τους στρατηγούς να αποσύρουν μια σειρά «αρχών υπεράνω του συντάγματος» που θα εξασφάλιζαν ορισμένα δικαιώματα και προνόμια για τον στρατό πριν από την επίσημη διαδικασία συγγραφής του [νέου] συντάγματος.

Οι ακτιβιστές στην Αλγερία και στο Σουδάν φαίνεται να στηρίζονται σε μια παρόμοια στρατηγική. Στο Χαρτούμ, το κίνημα διοργάνωσε τεράστια καθιστική διαμαρτυρία στο αρχηγείο του στρατού, την οποία ο στρατός μπόρεσε να καθαρίσει μόνο χρησιμοποιώντας έκτακτα επίπεδα βίαιης καταστολής [5]. Απτόητοι, οι διαδηλωτές ανταποκρίθηκαν αποκλείοντας τους δρόμους σε όλη την πόλη και οι ηγέτες των κινημάτων ζήτησαν γενική απεργία σε εθνικό επίπεδο, επιμένοντας ότι η πολιτική ανυπακοή δεν θα τελειώσει παρά μέχρι ο στρατός να εγκαθιδρύσει μια πολιτική κυβέρνηση. Πράγματι, αν δεν υπήρχε η εμμονή των ακτιβιστών στους δρόμους, είναι πιθανό ότι ο στρατός θα είχε καταφέρει ήδη να επιβάλει μια μεταβατική κυβέρνηση που θα κυριαρχείτο από στρατηγούς. Και στην Αλγερία, οι τακτικές πανεθνικές διαδηλώσεις της Παρασκευής συνεχίστηκαν [6] μετά την πτώση του Μπουτεφλίκα, παρά τις προσπάθειες [7] του στρατού να απαγορεύσουν τις διαδηλώσεις και να πατάξουν τους ακτιβιστές. Αυτές οι διαδηλώσεις ανέδειξαν ορισμένα συγκεκριμένα αιτήματα, συμπεριλαμβανομένης της αναβολής των προεδρικών εκλογών, που έχουν προγραμματιστεί για τις αρχές Ιουλίου, καθώς και μιας πιο ολοκληρωμένης κάθαρσης των πρωτοπαλίκαρων και των συμμάχων του Bouteflika από την κυβέρνηση. Το αν θα ικανοποιηθούν αυτές οι συγκεκριμένες απαιτήσεις και γενικότερα αν οι στρατηγοί και στις δύο χώρες θα αναγκαστούν να παραδώσουν μια ουσιαστική πολιτική εξουσία σε πολιτικούς ηγέτες, μπορεί να εξαρτάται από το πόσο αποτελεσματικά αυτά τα κινήματα μπορούν να συνεχίσουν να κινητοποιούν τους πολίτες.

ΚΡΑΤΗΘΕΙΤΕ ΜΑΖΙ