Αθήνα έναντι Άγκυρας: Διάλογος αλλά και κόκκινες γραμμές

Οι εκτιμήσεις των περισσοτέρων συγκλίνουν στο συμπέρασμα ότι η Άγκυρα δεν επιθυμεί την κατάρρευση των ελληνοτουρκικών σχέσεων μέσα από μια κρίση που θα κλιμακωθεί στην βάση συγκεκριμένου σχεδιασμού. Ίσως δεν έχουν άδικο. Το πιθανότερο είναι ότι η Άγκυρα θα εξακολουθήσει να δοκιμάζει τις αντοχές της Αθήνας και να κλιμακώνει χωρίς να φτάνει στο κατώφλι ενός θερμού επεισοδίου. Θα επιδιώκει να κερδίζει πόντους κάθε μέρα. Θα συνεχίσει να δεσμεύει μεγάλες περιοχές στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο για ασκήσεις. Θα συνεχίσει να προσπαθεί να οριοθετήσει ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα με άλλες χώρες διακηρύττοντας την ανυπαρξία των ελληνικών και κυπριακών δικαιωμάτων. Θα συνεχίσει να απειλεί και να παραβιάζει. Δεν θα διστάσει να χρησιμοποιήσει τις προσφυγικές ροές ως υβριδικό εργαλείο. Στο πλαίσιο αυτής της τακτικής, θεωρώ, όμως, ότι η τουρκική πολιτική και στρατιωτική ηγεσία έχει περιλάβει και την πιθανή χρησιμότητα ενός στρατιωτικού σεναρίου: Ένα επεισόδιο που για την Τουρκία δεν θα τελειώσει με την επιστροφή στο status quo ante αλλά σε ένα τραπέζι διαπραγματεύσεων όπου όλα θα είναι προς συζήτηση.

Σε αυτό το περιβάλλον, είναι ίσως καιρός να ξαναδούμε συνολικά την ελληνική στρατηγική. Οι επιλογές της Αθήνας προσδιορίζονται τελικά από την ανάγκη να διατηρηθεί η ελληνική κυριαρχία και η ειρήνη. Όμως, η ειρήνη δεν θα εξασφαλισθεί μέσα από τις συνεχείς υποχωρήσεις στην απειλή χρήσης βίας της άλλης πλευράς. Και ενώ η Τουρκία, ουσιαστικά ανενόχλητη, προσδιορίζει την φυσιογνωμία της επόμενης μέρας στην Κύπρο με βάση τις δικές της προτιμήσεις, στο Αιγαίο δεν έχουμε κανένα περιθώριο να επιτρέψουμε την ίδια τακτική.

Η ελληνική στρατηγική οφείλει να βασίζεται σε τρεις τουλάχιστον πυλώνες.

Πρώτον, στην διατήρηση της αποτρεπτικής μας ισχύος σε ικανοποιητικά επίπεδα. Το πιο σημαντικό σε αυτήν την περίπτωση δεν είναι η ποσότητα αλλά η αξιοπιστία. Το σήμα ότι οι τουρκικές επιδιώξεις δεν θα γίνουν ανεκτές πρέπει να είναι ξεκάθαρο. Η ελληνική διπλωματία πρέπει να στείλει αυτό το μήνυμα όχι με πολεμοκάπηλες δηλώσεις και στρατιωτικές φανφάρες αλλά μέσω έντιμων διαμεσολαβητών. Παράλληλα, είναι καιρός να ανακοινωθεί ότι η Ελλάδα εκπονεί τάχιστα ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού της δομής των ενόπλων δυνάμεών της με το πέρασμα στον επαγγελματισμό ενός μικρότερου αλλά απείρως ισχυρότερου στρατεύματος και μιας αξιόμαχης εφεδρείας, ενώ προχωρά και στον σχεδιασμό ενός μεσοπρόθεσμου εξοπλιστικού προγράμματος με έμφαση σε ό,τι προωθεί την απόκτηση τεχνολογικής υπεροχής στο επιχειρησιακό περιβάλλον του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η συνεργασία με τις ΗΠΑ και την Γαλλία είναι κρίσιμο συστατικό ενώ και η περεταίρω εμβάθυνση της στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ δεν μπορεί παρά να είναι μέρος αυτού του προγράμματος.

Δεύτερον, στην έγκαιρη ευαισθητοποίηση φίλων και συμμάχων. Δεν ζητούμε την στρατιωτική τους συνδρομή –θα ήταν απίθανο να την προσδοκούσαμε- αλλά την διπλωματική και πολιτική τους συμπαράσταση. Η στάση και η αλληλεγγύη της ΕΕ είναι ζωτικής σημασίας αλλά θα πρέπει να ξέρουμε ότι υπάρχουν όρια στο τι μπορεί να κάνει απέναντι στην Τουρκία και δεν θα προσφέρει τίποτε ουσιαστικό να εκβιάσουμε αυτά τα όρια.

Τρίτον, στην επιδίωξη να αλλάξουμε την διμερή ατζέντα. Διαμορφώνουμε έναν συγκεκριμένο οδικό χάρτη για την επίλυση των διαφωνιών μας με την Τουρκία. Η προσφυγή στην διεθνή δικαιοσύνη είναι ο βασικός πυλώνας της ελληνικής πολιτικής διαχρονικά αλλά -επιτέλους- ας καταθέσουμε ιδέες για το πώς θα φτάσουμε εκεί. Ας αντιστρέψουμε τους όρους του παιγνιδιού. Να "βομβαρδίσουμε" την άλλη πλευρά και την διεθνή κοινότητα με ιδέες για εργαλεία και μηχανισμούς επίλυσης διαφορών που θα περιλαμβάνουν οπωσδήποτε και την προσφυγή στην διεθνή δικαιοσύνη και/ή διαιτησία.

Με την αυτοπεποίθηση που μας δίνει πρωτίστως η αξιόπιστη αποτρεπτική μας ικανότητα και οι συμμαχίες μας, μπορούμε να είμαστε ενεργητικοί στην προσέγγισή μας με την άλλη πλευρά. Να προτείνουμε μια ολοκληρωμένη διαδικασία που θα περιλαμβάνει άνεση χρόνου αλλά και προθεσμίες, λεπτομερή και αξιολόγηση των θεμάτων, δέσμευση για ουσιαστική συζήτηση με απόλυτη μυστικότητα και όχι προσχηματική ανταλλαγή των μαξιμαλιστικών θέσεων, εκείνα τα fora και τρίτα μέρη που θα μπορούσαν να διευκολύνουν κλπ.

Τίποτε από τα παραπάνω, βεβαίως δεν είναι σκόπιμο να ξεκινήσει αν η Τουρκία δεν εγκαταλείψει την επιθετική της τακτική και δεν σταματήσει να ακρωτηριάζει την Κυπριακή κυριαρχία. Και αν επιχειρήσει την δημιουργία ανάλογων τετελεσμένων εις βάρος της ελληνικής κυριαρχίας τότε θα πρέπει όλοι να ξέρουν ότι η ούτε Ελλάδα μπλοφάρει!

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition