Ο νέος ρυθμός της Ελλάδας

Η τελευταία δεκαετία ήταν δύσκολη για την Ελλάδα. Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση [1] της περιόδου 2008-9, η χώρα έχασε το ένα τέταρτο του ΑΕΠ της και έγινε το μαύρο πρόβατο της Ευρώπης γιατί [θεωρήθηκε ότι] σχεδόν αποτέλεσε τον καταλύτη για την κατάρρευση [2] της ευρωζώνης. Πριν από περίπου τέσσερα χρόνια, όμως, η Ελλάδα ξεκίνησε μια ήσυχη ανάκαμψη. Υπό τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα και το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ, η οικονομία κινήθηκε αργά προς την θετική ανάπτυξη, τα λαϊκιστικά κινήματα έχασαν την δυναμική τους, και βελτιώθηκαν οι σχέσεις της Ελλάδας με τους συμμάχους της και πολλούς από τους γείτονές της. Αλλά οι επιτυχίες του Τσίπρα, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική, δεν μεταφράστηκαν σε δημοτικότητα. Έτσι, στις 8 Ιουλίου, οι Έλληνες ξύπνησαν με την είδηση ότι ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Κυριάκος Μητσοτάκης, και το κεντροδεξιό κόμμα Νέα Δημοκρατία, είχαν νικήσει τον Τσίπρα σαρωτικά.

Ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Κυριάκος Μητσοτάκης και το υπουργικό του συμβούλιο στην Αθήνα, τον Ιούλιο του 2019. Costas Baltas / Reuters
--------------------------------------------------------------

Όμως, μακράν του να είναι μια οπισθοδρόμηση για την χώρα, η νίκη του Μητσοτάκη δίνει στους Έλληνες περισσότερους λόγους να είναι αισιόδοξοι για το μέλλον. Παρά το γεγονός ότι ο Τσίπρας βοήθησε στην ανάκαμψη της Ελλάδας, η ευρεία εκλογική εντολή του Μητσοτάκη και το εντυπωσιακό τεχνοκρατικό υπουργικό συμβούλιό του υποδηλώνουν ότι βρίσκεται σε καλύτερη θέση από τον προκάτοχό του να αξιοποιήσει την θετική ορμή της χώρας. Πολλά ακόμη πρέπει να γίνουν για τη μεταρρύθμιση της οικονομίας και την επάνοδο ξένων επενδυτών, αλλά η νέα ηγεσία της Ελλάδας είναι έτοιμη να γυρίσει την σελίδα σε μια δεκαετία που οι περισσότεροι Έλληνες προτιμούν να ξεχάσουν.

ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΥΝΕΧΩΣ

Η οικονομική κρίση της Ελλάδας έφτασε στο ναδίρ της [3] το 2015. Το έτος εκείνο, το ποσοστό φτώχειας των συνταξιούχων αυξήθηκε στο 45% (και η κυβέρνηση είχε σχεδόν εξαντλήσει τα χρήματά της για να τους πληρώσει) ενώ η ανεργία των νέων έφτασε το 50%. Ο Τσίπρας, τότε πρόσφατα εκλεγμένος, απείλησε να απορρίψει τα μέτρα λιτότητας που, από το 2010, είχαν αποδεχθεί οι υπερχρεωμένες ελληνικές κυβερνήσεις σε αντάλλαγμα για χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αλλά τελικά υποχώρησε [4], αποδεχόμενος τους όρους των πιστωτών του το καλοκαίρι του 2015 και ανοίγοντας τον δρόμο για να στηθεί πάλι στα πόδια της η Ελλάδα.

Σήμερα, οι περικοπές στους μισθούς του δημοσίου και σε άλλες δημόσιες δαπάνες άρχισαν τελικά να αποδίδουν. Η Ελλάδα αρχίζει να αντιμετωπίζει το τεράστιο δημόσιο χρέος της -το πρωτογενές πλεόνασμά της, η διαφορά ανάμεσα στο δημόσιο εισόδημα και τις δαπάνες, κυμαίνεται τώρα γύρω στο 3%, έναντι -9% το 2013. Η ελληνική οικονομία αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 2% φέτος, ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη. Και η ανεργία, η οποία έφτασε το 25% το 2015, έπεσε στο 18%.

Οι επενδυτές το έχουν σημειώσει. Σημαντικά κατασκευαστικά έργα βρίσκονται σε εξέλιξη στην Αθηναϊκή Ριβιέρα, την παραμελημένη ακτή της πόλης. Στο κέντρο της Αθήνας, Κινέζοι επισκέπτες αγοράζουν στα γρήγορα φτηνά ακίνητα υπό ένα ειδικό πρόγραμμα βίζας που παρέχει άδειες διαμονής σε ξένους επενδυτές. Στην Βόρεια Ελλάδα, έργα στην ενέργεια και έργα υποδομών, συμπεριλαμβανομένης της κατασκευής του αγωγού Trans Adriatic, ενός αγωγού φυσικού αερίου 4,5 δισ. ευρώ από την Κεντρική Ασία προς την Δυτική Ευρώπη, δημιουργούν θέσεις εργασίας ενισχύοντας παράλληλα την περιφερειακή θέση της Ελλάδας. Οι αποδόσεις των δεκαετών κρατικών ομολόγων βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, υποδεικνύοντας την επιστροφή της εμπιστοσύνης της αγοράς στην χώρα, και ο γενικός δείκτης του Χρηματιστηρίου Αθηνών έχει ανέβει κατά περίπου 40% από την αρχή του έτους.

Στον Τσίπρα αξίζει να πιστωθεί η φύτευση των σπόρων αυτής της οικονομικής ανάκαμψης. Η σημαντικότερη κληρονομιά του απερχόμενου πρωθυπουργού, ωστόσο, βρίσκεται στην εξωτερική πολιτική. Πέρσι, ο Τσίπρας προήδρευσε στην διευθέτηση της 27χρονης διαμάχης της Ελλάδας με τον βόρειο γείτονά της, ο οποίος, στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με την Αθήνα, συμφώνησε να αλλάξει το όνομά του από Μακεδονία σε Βόρεια Μακεδονία. Η Συμφωνία των Πρεσπών [5], όπως είναι γνωστή η συμφωνία, άνοιξε τον δρόμο για την είσοδο της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο συνέβαλε στην σταθεροποίηση των Βαλκανίων και οδήγησε τον Τσίπρα και τον Βορειομακεδόνα ομόλογό του να γίνουν υποψήφιοι για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης. Τοποθέτησε επίσης την Ελλάδα ως αξιόπιστο συνομιλητή των Ηνωμένων Πολιτειών στα Βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο.

Αλλά η διπλωματική επιτυχία του Τσίπρα ήρθε με κόστος. Η «Μακεδονία» υποδηλώνει τόσο μια σύγχρονη περιοχή στην βόρεια Ελλάδα όσο και την αρχαία πατρίδα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ενός Έλληνα εθνικού ήρωα. Πολλοί Έλληνες ψηφοφόροι, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στην συντηρητική δεξιά και την άκρα αριστερά, όχι μόνο αισθάνονται μια αίσθηση ιστορικής ιδιοκτησίας πάνω στο όνομα, αλλά φοβούνται μελλοντική εδαφική καταπάτηση από την Βόρεια Μακεδονία. Αυτοί οι ψηφοφόροι αισθάνθηκαν προδομένοι από την Συμφωνία των Πρεσπών, την οποία είδαν ως ένδειξη αδυναμίας εκ μέρους του Τσίπρα. Αυτή η αίσθηση προδοσίας, σε συνδυασμό με την γενική απογοήτευση για τον αργό ρυθμό της οικονομικής ανάκαμψης και την τραυματική μνήμη του κακού χειρισμού των διαπραγματεύσεων με τους πιστωτές κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2015 από τον Τσίπρα, βοήθησαν να χάσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές.