Η προσφυγική κρίση της Βενεζουέλας δεν είναι απλά ένα περιφερειακό πρόβλημα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η προσφυγική κρίση της Βενεζουέλας δεν είναι απλά ένα περιφερειακό πρόβλημα

Οι γείτονες της Λατινικής Αμερικής επιβαρύνονται πάνω από τις δυνατότητές τους

Ωστόσο, η κοινή γνώμη παρουσιάζει σημάδια σκλήρυνσης. Σε δημοσκόπηση της Gallup [4], το ποσοστό των Κολομβιανών ερωτηθέντων οι οποίοι δήλωσαν ότι συμφωνούν με την πολιτική της κυβέρνησης να καλωσορίσουν τους Βενεζουελάνους μειώθηκαν κατά 14 ποσοστιαίες μονάδες από τον Μάιο έως τον Ιούνιο. Τον Μάιο, το 55% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι ενέκριναν την πολιτική και το 41% δήλωσαν ότι δεν την ενέκριναν˙ μέχρι τον Ιούνιο, οι αριθμοί ήταν ανεστραμμένοι, με το 41% να δηλώνει ότι ενέκρινε και το 55% να λέει ότι απορρίπτει. Οι συγκλονιστικές εικόνες μεγάλου αριθμού ανθρώπων που κοιμούνται σε δρόμους, πάρκα και άλλους δημόσιους χώρους αναμφισβήτητα προκαλούν αρνητικά συναισθήματα. Ο έντονος ανταγωνισμός για την απασχόληση είναι επίσης ένας παράγοντας. Ο ρυθμός ανάπτυξης της Κολομβίας, όπως και των περισσοτέρων χωρών της περιοχής, είναι μέτριος. Το επίσημο ποσοστό ανεργίας είναι πάνω από 10% και σχεδόν το 50% του εγχώριου εργατικού δυναμικού της Κολομβίας βρίσκεται στον ανεπίσημο τομέα. Τα στοιχεία [5] δείχνουν ότι η μετανάστευση δεν μειώνει μακροπρόθεσμα τους μισθούς, αλλά αυτό δεν εμποδίζει πολλούς Κολομβιανούς να υποψιάζονται ότι απελπισμένοι Βενεζουελάνοι που επιθυμούν να εργαστούν για λιγότερα [χρήματα] από τον κατώτατο μισθό, κλέβουν τις δουλειές τους. Η δυναμική της δυσαρέσκειας και της ξενοφοβίας είναι ιδιαίτερα υψηλή στις συνοριακές κοινότητες που είναι συγκλονισμένες από τον αριθμό των μεταναστών και όπου τα ποσοστά ανεργίας είναι πολύ υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο. Οι πρόσφυγες που δεν έχουν άλλα μέσα διαβίωσης είναι ευάλωτοι στο να τους εκμεταλλεύονται εγκληματίες και να προσελκύονται στην παράνομη οικονομία, μια τάση που θα μπορούσε να επιδεινώσει το πρόβλημα της εγκληματικότητας της Κολομβίας και να διαβρώσει περαιτέρω την λαϊκή συμπάθεια για τα άτομα που χρειάζονται προστασία.

ΕΠΙΤΑΧΥΝΟΝΤΑΣ

Μήπως η διεθνής κοινότητα έχει πλέον συνηθίσει στις απαιτήσεις των απελπισμένων μεταναστών; Η πιο πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ [6] για τους πρόσφυγες παγκοσμίως βάζει τον συνολικό αριθμό σε 25,9 εκατομμύρια, με άλλα 41,3 εκατομμύρια ανθρώπους να εκτοπίζονται εσωτερικά. Εικόνες θανάτου και καταστροφής έρχονται συνεχώς από μέρη όπως η Μυανμάρ, το Νότιο Σουδάν, η Συρία και η Υεμένη. Τα άτομα, οι χώρες και οι οργανώσεις έχουν όριο στο πόσο μπορούν να δώσουν, τόσο όσον αφορά στην προσοχή όσο και στους πόρους.

Ωστόσο, η κόπωση στην συμπόνια δεν έχει σταματήσει την διεθνή κοινότητα από το να προσφέρει περισσότερα από 17 δισεκατομμύρια δολάρια [7] σε βοήθεια σε Σύρους πρόσφυγες σε λιγότερο από μία δεκαετία, περίπου 3.000 δολάρια ανά άτομο. Στην περίπτωση της Βενεζουέλας, ο Οργανισμός Αμερικανικών Κρατών (Organization of American States) εκτιμά ότι ο αριθμός είναι μόλις 100 έως 200 δολάρια ανά άτομο.

Η διαφορά μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από τον τρόπο με τον οποίο οι άλλες χώρες αντιμετωπίζουν την τραγωδία της Βενεζουέλας: Ως περιφερειακή ή υποπεριφερειακή κρίση, όχι ως παγκόσμια. Αν και η Ισπανία έχει δει μια πρόσφατη εισροή Βενεζουελάνων προσφύγων, ο αντίκτυπος της κατάρρευσης της Βενεζουέλας περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό στο ημισφαίριο. Συγκεκριμένα, περίπου το 68% της οικονομικής στήριξης στις χώρες υποδοχής της περιοχής προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει παράσχει μέχρι σήμερα λιγότερο από το 6% της χρηματοδότησης για Βενεζουελάνους πρόσφυγες, παρόλο που είναι ο μεγαλύτερος συνεισφέρων στην ανθρωπιστική βοήθεια μέσα στην Βενεζουέλα. Επιπλέον, ορισμένοι Ευρωπαίοι χορηγοί έχουν επενδύσει εδώ και καιρό σημαντικούς πόρους στην ειρηνευτική διαδικασία της Κολομβίας και ενδέχεται να είναι απρόθυμοι να προσθέσουν ή να εκτρέψουν αυτήν την υποστήριξη. Κάποιοι στην διεθνή κοινότητα μπορεί να περιμένουν ακόμη και την «επόμενη μέρα» στην Βενεζουέλα, όταν η χώρα θα έχει γιγαντιαίες ανάγκες ανοικοδόμησης.

Αλλά το πρόβλημα είναι άμεσο και επείγον. Κάθε ημέρα το 2018, υπολογίζεται ότι κατά μέσο όρο 5.000 Βενεζουελάνοι εγκατέλειπαν τις [άσχημες] συνθήκες στην χώρα τους. Το Περού, η Χιλή και ο Ισημερινός επέβαλαν νέους περιορισμούς για να καταστήσουν πιο δύσκολη την είσοδο των προσφύγων. Αλλά η έξοδος είναι απίθανο να επιβραδυνθεί. Αντίθετα, περισσότεροι μετανάστες θα συνεχίσουν να εγκαταλείπουν [την χώρα] καθώς τα τρόφιμα, τα φάρμακα, η ηλεκτρική ενέργεια και το καθαρό νερό στην Βενεζουέλα πλησιάζουν καταστροφικά χαμηλά [επίπεδα] και τα ταξίδια τους θα γίνουν πιο επικίνδυνα, καθώς αναγκάζονται να χρησιμοποιούν παράνομες διαδρομές που τους εκθέτουν στην αρπακτικότητα διακινητών και ένοπλων ομάδων.

Οι διεθνείς δρώντες πρέπει να συγκαλέσουν μια διάσκεψη δωρητών για την αντιμετώπιση της κρίσης. Τα όργανα των Ηνωμένων Εθνών που ασχολούνται με αυτό το θέμα, όπως η πλατφόρμα Απάντηση για την Βενεζουέλα (Response for Venezuelans) της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) και του IOM, θα πρέπει να συνεργαστούν με διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα όπως η Παγκόσμια Τράπεζα, η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (Inter-American Development Bank, IADB) και η Αναπτυξιακή Τράπεζα της Λατινικής Αμερικής (Development Bank of Latin America) όχι μόνο για να αυξηθούν οι δεσμεύσεις των μεγάλων χορηγών βοήθειας όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά και για να συνεισφέρουν χώρες της Ασίας και της Ευρώπης, ιδιαίτερα εκείνες που έχουν οικονομικά συμφέροντα στην Λατινική Αμερική, ώστε να αναλάβουν μεγαλύτερο μέρος της ευθύνης. Η κάλυψη των αναγκών έκτακτης ανάγκης των προσφύγων δεν αρκεί. Οι χώρες υποδοχής χρειάζονται πόρους για να ενισχύσουν τα συστήματα υγείας και εκπαίδευσης και να δημιουργήσουν ευκαιρίες απασχόλησης για τους πρόσφυγες παράλληλα με τις κοινότητες που τους υποδέχονται.