Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα δεν μπορούν να τα πάνε καλά μεταξύ τους | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα δεν μπορούν να τα πάνε καλά μεταξύ τους

Γιατί η Αμερική πρέπει να βοηθήσει τους συμμάχους της να τα βρίσκουν

Από τα τέλη του περασμένου έτους οικοδομείται σταθερά μια σύγκρουση μεταξύ δύο από τους στενότερους ασιατικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών [1]. Το περασμένο φθινόπωρο, το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Κορέας αποφάνθηκε υπέρ μιας δωδεκάδας εναγόντων που επιζητούσαν αποζημίωση από ιαπωνικές επιχειρήσεις οι οποίες χρησιμοποίησαν καταναγκαστική κορεατική εργασία κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί έκτοτε. Η Ιαπωνία είναι τώρα έτοιμη [2] να αφαιρέσει τη Νότια Κορέα από την «λευκή λίστα» των χωρών που εμπιστεύεται για εμπόριο ευαίσθητων υλικών -μια απόφαση που θα βλάψει τις οικονομίες και των δύο χωρών και θα διαταράξει τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού στον τομέα υψηλής τεχνολογίας. Η Νότια Κορέα, εν τω μεταξύ, απειλεί [3] να αποσυρθεί από μια συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών με την Ιαπωνία η οποία διευκολύνει την συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας μεταξύ αυτών των δύο βασικών συμμάχων των ΗΠΑ.

01082019-1.jpg

Ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, και ο πρόεδρος της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in, στην διάσκεψη κορυφής των ηγετών του G-20 στην Οζάκα, τον Ιούνιο του 2019. Kim Kyung Hoon / Reuters
--------------------------------------------------------

Η Σεούλ και το Τόκιο έχουν φιλονικήσει στο παρελθόν, αλλά η τρέχουσα διαμάχη τους έχει σοβαρές συνέπειες για τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ασία. Αν μείνει ανεπίλυτη, η ένταση μεταξύ της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας μπορεί να βλάψει όχι μόνο την παγκόσμια οικονομία αλλά να υπονομεύσει και τις πολιτικές της διοίκησης του Trump προς την Βόρεια Κορέα [4] και την περιοχή Ινδο-Ειρηνικού [5]. Και όμως, ο Λευκός Οίκος έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον [6] για την διαμεσολάβηση σε αυτήν την διαμάχη. Η συνέχιση της αδιαφορίας θα ήταν ένα μεγάλο λάθος. Η στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ασία εξαρτάται από την τριμερή συνεργασία με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην επίλυση της σύγκρουσης μεταξύ των συμμάχων τους.

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΣΧΕΣΕΩΝ

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ενδέχεται να φαίνονται απίθανοι ανταγωνιστές. Οι χώρες είναι δημοκρατικοί και ανεπτυγμένοι γείτονες με βαθιές οικονομικές σχέσεις, κοινές εξωτερικές απειλές και στενή συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ωστόσο, παρόλο που η Σεούλ και το Τόκιο εξομάλυναν τις σχέσεις τους το 1965, μια σταθερή εταιρική σχέση παρέμεινε άπιαστη εξαιτίας της σκοτεινής ιστορίας τους. Η Ιαπωνία αποίκισε την Κορέα από το 1910 έως το 1945. Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ιαπωνία ανάγκασε τους Κορεάτες να εργαστούν, και σε σεξουαλική δουλεία. Η Νότια Κορέα εκλαμβάνει την Ιαπωνία ως ότι δείχνει μικρή μεταμέλεια για αυτές τις καταχρήσεις του παρελθόντος. Η Ιαπωνία, εν τω μεταξύ, είναι απογοητευμένη από μια απαίτηση για συγνώμη και αποζημιώσεις που βλέπει ως ακόρεστες.

Η τρέχουσα διαμάχη άρχισε το φθινόπωρο. Το ανώτατο δικαστήριο της Νότιας Κορέας επιβεβαίωσε τις αποφάσεις κατώτερων δικαστηρίων, με τις οποίες διατάσσονται οι ιαπωνικές επιχειρήσεις να πληρώσουν περίπου 90.000 δολάρια ως αποζημιώσεις σε κάθε ένα από τα δώδεκα άτομα που ισχυρίστηκαν ότι είχαν υποστεί καταναγκαστική εργασία. Το δικαστήριο δήλωσε επίσης ότι ολόκληρη η αποικιακή περίοδος είναι «παράνομη». Η ιαπωνική κυβέρνηση απέρριψε τις αποφάσεις. Το 1965, οι δύο χώρες υπέγραψαν την Συνθήκη για τις Βασικές Σχέσεις μεταξύ Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας και μια συνοδευτική συμφωνία σχετική με αξιώσεις [7]. Σύμφωνα με τους όρους της συνθήκης, η Ιαπωνία έδωσε στη Νότια Κορέα περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις και δάνεια, τα οποία κατά την άποψη της Ιαπωνίας επιλύουν «πλήρως και τελεσίδικα» όλα τα ερωτήματα περί αποζημιώσεων. Ως αποτέλεσμα, το Τόκιο προέτρεψε τις ιαπωνικές επιχειρήσεις να αγνοήσουν τις αποφάσεις του δικαστηρίου. Οι δικηγόροι των εναγόντων ζήτησαν τότε [8] από τα δικαστήρια της Νότιας Κορέας να κατασχέσουν τα περιουσιακά στοιχεία της ιαπωνικής εταιρίας που έχουν βάση την Κορέα. Τον Ιανουάριο, ένα περιφερειακό δικαστήριο «πάγωσε» τα περιουσιακά στοιχεία ενός ιαπωνικού χαλυβουργείου, αλλά αυτά δεν έχουν ακόμη πωληθεί.

Η νομική διένεξη ήρθε αμέσως μετά από μια αμφιλεγόμενη απόφαση του προέδρου της Νότιας Κορέας, Moon Jae-in. Πίσω στο 2015, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα ίδρυσαν ένα κοινό ίδρυμα στο πλαίσιο μιας διμερούς συμφωνίας για το ζήτημα των «γυναικών ανακούφισης» -οι Κορεάτισσες που εξαναγκάστηκαν σε σεξουαλική δουλεία από τον ιαπωνικό στρατό κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η Ιαπωνία συνέβαλε 9 εκατομμύρια δολάρια στο ίδρυμα, το οποίο έπρεπε να καταβάλει αποζημίωση στα επιζώντα θύματα και στις οικογένειές τους. Αλλά η συμφωνία ήταν μη δημοφιλής στη Νότια Κορέα και στιγματισμένη από την σύνδεσή της με την προκάτοχο του Moon, την Park Geun-hye [9]. Τον Νοέμβριο του 2018, ο Moon ανακοίνωσε την απόφασή του να κλείσει το ίδρυμα. Η κυβέρνηση της Νότιας Κορέας αναθεώρησε και αποφάσισε να διατηρήσει την συμφωνία περί των γυναικών ανακούφισης νωρίτερα το 2019, αλλά με το να αγνοήσει τις ιαπωνικές εκκλήσεις να μην κλείσει το ίδρυμα υπονόμευσε την αξιοπιστία της στο Τόκιο, το οποίο τώρα φοβάται ότι δεν θα τηρηθεί καμία διμερής συμφωνία μεταξύ των δύο.

Νωρίτερα φέτος, η Ιαπωνία απείλησε να απαντήσει περιορίζοντας τις βίζες για τους Νοτιοκορεάτες και αυξάνοντας τους δασμούς στις εισαγωγές της Νότιας Κορέας. Στην συνέχεια, τον Ιούλιο, ο πρωθυπουργός της Ιαπωνίας, Shinzo Abe, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να περιορίσει την εξαγωγή τριών χημικών προϊόντων που χρειάζονται οι εταιρείες της Νότιας Κορέας προκειμένου να παράγουν ημιαγωγούς για οθόνες και κινητά τηλέφωνα. Πηγαίνοντας ένα βήμα παραπέρα, απείλησε να απομακρύνει τη Νότια Κορέα από την λευκή λίστα των χωρών στις οποίες η Ιαπωνία επιβάλλει ελάχιστους εμπορικούς περιορισμούς. Το Τόκιο ανέφερε λόγους εθνικής ασφάλειας για την κίνηση αυτή, αλλά η Σεούλ την χαρακτήρισε ως «οικονομικά αντίποινα» [10] για τις πρόσφατες αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου και στις 19 Ιουλίου απείλησε να αποσυρθεί [11] από την συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών με την Ιαπωνία. Επιπλέον, η Νότια Κορέα δεσμεύθηκε να αναζητήσει νέους εξαγωγικούς εταίρους και να μειώσει την εξάρτησή της από την Ιαπωνία για εξαρτήματα υψηλής τεχνολογίας.

01082019-2.jpg

Διαδηλωτές σκίζουν μια ιαπωνική σημαία με τον ανατέλλοντα ήλιο έξω από την ιαπωνική πρεσβεία στην Σεούλ, τον Ιούλιο του 2019. Heo Ran / Reuters
----------------------------------------------------

ΕΜΠΡΗΣΤΙΚΗ ΡΗΤΟΡΙΚΗ

Το διπλωματικό ρήγμα πυροδότησε το δημόσιο αίσθημα και στις δύο χώρες, καθιστώντας δύσκολο σε αμφότερες τις κυβερνήσεις να αποκλιμακώσουν. Περίπου τα δύο τρίτα των Νοτιοκορεατών υποστηρίζουν το αναπτυσσόμενο κίνημα για να μποϋκοτάρουν [12] τα ιαπωνικά προϊόντα, τις συναλλαγές, και τον τουρισμό. Περισσότερο από το 80% [13] δεν εμπιστεύονται τον Abe. Στην Ιαπωνία, μια έρευνα [14] διαπίστωσε ότι το 71% των Ιαπώνων υποστηρίζει τους εξαγωγικούς περιορισμούς του Abe, ενώ μόνο το 17% αντιτίθεται σε αυτούς.

Οι Ιάπωνες σχολιαστές έχουν αναφέρει [15] εκτεταμένη «κορεατική κόπωση» -την αίσθηση ότι οι ηγέτες της Νότιας Κορέας συνεχίζουν να βυθοσκοπούν στο παρελθόν για πολιτικό κέρδος. Ακόμη και πριν από την διαμάχη αυτού του καλοκαιριού, μια δημοσκόπηση [13] διαπίστωσε ότι περίπου οι μισοί Ιάπωνες ερωτηθέντες είχαν αρνητικές απόψεις για τη Νότια Κορέα. Από το μισό αυτό, σχεδόν το 70% αποδίδει τις αρνητικές του απόψεις στην συνεχιζόμενη κριτική της Σεούλ κατά της Ιαπωνίας σχετικά με την ιστορία.

Στο παρελθόν, οι επιχειρηματικές κοινότητες της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας βοήθησαν στην εξουδετέρωση των εντάσεων για την ιστορία ή τα εδάφη. Όμως, οι επιχειρηματίες και οι πολιτικοί ηγέτες της Νότιας Κορέας είναι ενωμένοι στην αντίθεση τους ως προς την κίνηση του Τόκιο και ο Moon έχει συμβουλέψει [16] επιχειρήσεις να προετοιμαστούν για να κάνουν χωρίς ιαπωνικά εξαρτήματα. Ο Άμπε, εν τω μεταξύ, ζήτησε εθνική ενότητα ενόψει πιθανών οικονομικών επιπτώσεων, όπως απώλειες για τους Ιάπωνες εξαγωγείς. Ίσως να συμβούν: Οι ιαπωνικές εταιρείες φοβούνται ότι το Ανώτατο Δικαστήριο της Νότιας Κορέας έχει ανοίξει τους κρουνούς για απαιτήσεις αποζημιώσεων. Μέχρι σήμερα, περισσότεροι από 1.300 ενάγοντες έχουν καταθέσει περίπου 20 αγωγές σε δικαστήρια της Νότιας Κορέας εναντίον περισσότερων από 70 ιαπωνικών επιχειρήσεων, αν και ορισμένες από αυτές τις υποθέσεις κατατέθηκαν πριν από το περασμένο φθινόπωρο.

ΤΙ ΕΠΙΚΕΙΤΑΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΥΑΣΙΝΓΚΤΟΝ;

Η έριδα Ιαπωνίας-Νότιας Κορέας πρέπει να αφορά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ένας εμπορικός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών θα μπορούσε να βλάψει την οικονομία των ΗΠΑ, δεδομένης της σημασίας [17] των κατασκευαστών ηλεκτρονικών ειδών της Νότιας Κορέας στην παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού. Όμως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η κανονικοποίηση της χρήσης της εμπορικής πολιτικής για την επίλυση διασυνοριακών διαφορών. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να καταγγείλει τους περιορισμούς των εξαγωγών και τα μποϊκοτάζ και να ενθαρρύνει και τις δύο πλευρές να συμβιβαστούν στο ζήτημα των αποζημιώσεων του πολέμου. Δυστυχώς, η οπλοποίηση της εμπορικής πολιτικής από τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Donald Trump, του δίνει ελάχιστη αξιοπιστία από αυτή την άποψη.

Ωστόσο, το ρήγμα μεταξύ Σεούλ και Τόκιο δεν μπορεί να παραμείνει αναπάντητο, διότι υπονομεύει την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να επιδιώκει μια συνεκτική στρατηγική προς την Βόρεια Κορέα. Οποιαδήποτε επιτυχής διαπραγμάτευση μεταξύ Ουάσιγκτον και Πιονγκγιάνγκ θα απαιτήσει από την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να συνεργαστούν με τις Ηνωμένες Πολιτείες -και μεταξύ τους- για θέματα όπως η επιβολή κυρώσεων κατά της Βόρειας Κορέας. Η απειλή της Σεούλ να αποσυρθεί [18] από την συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών με το Τόκιο είναι ιδιαίτερα ανησυχητική από αυτή την άποψη, καθώς η απώλεια του συντονισμού μεταξύ των υπηρεσιών πληροφοριών στην Ανατολική Ασία θα έκανε την παρακολούθηση κοινών απειλών, όπως οι βορειοκορεατικές δοκιμές πυραύλων [19], πολύ δύσκολη για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα είναι οι ισχυρότερες άγκυρες του αμερικανικού συστήματος συμμαχιών στην Ασία. Εάν δεν είναι σε θέση να συνεργαστούν και να παρουσιάσουν ένα ενωμένο μέτωπο κατά της Κίνας και της Βόρειας Κορέας, το Πεκίνο θα έχει μια χρυσή ευκαιρία να αυξήσει την περιφερειακή επιρροή του και η Πιονγκγιάνγκ ίσως να εκμεταλλευτεί τους διχασμούς [20] μεταξύ των εταίρων των ΗΠΑ. Για τον λόγο αυτό, η επίλυση της διαφωνίας μεταξύ των δύο χωρών θα πρέπει να αποτελέσει υψηλή προτεραιότητα για την διοίκηση Trump κατά την επιδίωξη της ευρύτερης στρατηγικής της [21] να «διατηρήσει την σταθερότητα και την ευημερία» και να ενισχύσει μια «τάξη βασισμένη σε κανόνες» στην περιοχή Ινδο- Ειρηνικού.

Μέχρι στιγμής, η διοίκηση Trump έστειλε ανάμεικτα μηνύματα σχετικά με τις προθέσεις της. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Σεούλ κάλεσε την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα να επιλύσουν τις μεταξύ τους διαφορές. Λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Μπόλτον και άλλοι ανώτεροι υπάλληλοι πήγαν στην Ασία -αλλά από την στιγμή που έφτασαν εκεί, δεν πρόσφεραν ενδείξεις για την θέση των ΗΠΑ σχετικά με το θέμα. Αντ’ αυτού, ο Μπόλτον συζήτησε την συνεργασία για την ασφάλεια κοντά στο Ιράν και την ανάγκη το Τόκιο και η Σεούλ να συμβάλουν περισσότερο στις συμμαχίες τους με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η εκτόνωση των εντάσεων θα χρειαστεί ηγεσία και συνεχείς προσπάθειες από την Σεούλ και το Τόκιο. Αλλά και η Ουάσιγκτον μπορεί να βοηθήσει επίσης. Όπως έχει κάνει στο παρελθόν [22], θα πρέπει να δουλέψει στο παρασκήνιο [20] και να αποφύγει να πάρει το μέρος κάποιας πλευράς δημοσίως. Συγκεκριμένα, οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να παροτρύνουν την Σεούλ να συμφωνήσει να διευθετηθούν οι αξιώσεις αποζημίωσής της μέσω ουδέτερης διαιτησίας τρίτων και να συμβουλεύσουν την Ιαπωνία να μην προχωρήσει με εμπορικούς περιορισμούς. Ο Trump εξέφρασε συχνά σκεπτικισμό σχετικά με τις συμμαχίες των ΗΠΑ, αλλά πρέπει να αναγνωρίσει ότι η στρατηγική των ΗΠΑ στην Ανατολική Ασία εξαρτάται από την συνεχιζόμενη συνεργασία Ιαπωνίας-Νότιας Κορέας. Η παραίτηση από τον ρόλο τους στην διατήρηση αυτής της συνεργασίας θα έβλαπτε τις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και τους συμμάχους τους.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2019-07-31/japan-and-south...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/world/2018-01-23/how-us-allies-a...
[2] https://mainichi.jp/english/articles/20190726/p2g/00m/0bu/046000c
[3] http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3065759
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/north-korea/2019-03-14/next-stag...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/japan/2017-11-15/how-abe-and-mod...
[6] https://www.japantimes.co.jp/news/2019/07/24/business/bolton-says-u-s-wi...
[7] https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%20583/volume-583-I-8...
[8] http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20190102000220
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/south-korea/2017-05-11/south-kor...
[10] https://www.japantimes.co.jp/news/2019/07/15/business/south-korean-busin...
[11] http://www.koreaherald.com/view.php?ud=20190719000589
[12] http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=306559...
[13] http://www.genron-npo.net/en/opinion_polls/archives/5489.html
[14] http://the-japan-news.com/news/article/0005893510
[15] https://www.japantimes.co.jp/opinion/2019/01/31/commentary/japan-comment...
[16] http://koreajoongangdaily.joins.com/news/article/article.aspx?aid=3065545
[17] https://www.wsj.com/articles/an-old-feud-between-american-allies-rattles...
[18] http://english.hani.co.kr/arti/english_edition/e_editorial/903333.html
[19] https://www.washingtonpost.com/world/2019/07/25/north-korea-says-missile...
[20] https://www.washingtonpost.com/opinions/global-opinions/theres-a-crisis-...
[21] https://media.defense.gov/2019/Jul/01/2002152311/-1/-1/1/DEPARTMENT-OF-D...
[22] https://twitter.com/WonkVJ/status/1150854393387864064?fbclid=IwAR3MuYY_3...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition