Το μακροχρόνιο παιχνίδι στο Ιράκ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το μακροχρόνιο παιχνίδι στο Ιράκ

Πώς να αντιμετωπιστεί η ιρανική επιρροή στην Βαγδάτη
Περίληψη: 

Η σημερινή κυβέρνηση στην Βαγδάτη είναι σε καλό κλίμα με την Ουάσινγκτον, αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει αν γίνει εχθρός της Τεχεράνης. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται είναι να παγιδευτεί σε διασταυρούμενα πυρά μεταξύ των δύο.

Ο ROBERT S. FORD είναι ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής και ανώτερος υπότροφος Κίσινγκερ στο Ινστιτούτο Jackson για τις Παγκόσμιες Υποθέσεις του Πανεπιστημίου Yale. Εργάστηκε στην αμερικανική πρεσβεία στην Βαγδάτη από το 2004 έως το 2006 και από το 2008 έως το 2010. Από το 2011 έως το 2014, υπηρέτησε ως Πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Συρία.
Η RANDA SLIM είναι διευθύντρια του Conflict Resolution and Track II Dialogues Program του Ινστιτούτου Μέσης Ανατολής και μια εξωτερική συνεργάτις στο Ινστιτούτο Εξωτερικής Πολιτικής της Σχολής Προωθημένων Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Johns Hopkins.

Την περασμένη εβδομάδα, έπεσαν ρουκέτες σε αυτό που κάποτε ήταν γνωστό ως Πράσινη Ζώνη -η βαριά οχυρωμένη γειτονιά στην δυτική Βαγδάτη, όπου βρίσκεται η αμερικανική πρεσβεία. Ήταν η δεύτερη τέτοια επίθεση από τον Μάιο, όταν μια άλλη ρουκέτα εξερράγη κοντά στο τεράστιο αμερικανικό [κτηριακό] συγκρότημα. Τότε, όπως και τώρα, η κυβέρνηση Trump σκέφθηκε ότι οι επιθέσεις ήταν έργο των σιιτικών πολιτοφυλακών στο Ιράκ με στενούς δεσμούς με το Ιράν. Η Ουάσινγκτον έχει κάνει έκκληση από καιρό στην ιρακινή κυβέρνηση να πατάξει αυτές τις ιρανικές πληρεξούσιες δυνάμεις και να διακόψει τις σχέσεις της με την Τεχεράνη. Η αντίδραση των Ηνωμένων Πολιτειών στην τελευταία επίθεση είναι πιθανό να διπλασιάσει τις εν λόγω εκκλήσεις και να αυξήσει την πίεση στην Βαγδάτη.

02102019-1.jpg

Σιίτες πολιτοφύλακες, νότια της Βαγδάτης, τον Ιούλιο του 2014. Alaa Al-Marjani / Reuters
---------------------------------------------------------------

Η προσέγγιση αυτή είναι ασύνετη. Η σημερινή κυβέρνηση στην Βαγδάτη είναι σε καλό κλίμα με την Ουάσινγκτον, αλλά δεν μπορεί να επιβιώσει αν γίνει εχθρός της Τεχεράνης. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται είναι να παγιδευτεί σε διασταυρούμενα πυρά μεταξύ των δύο. Στην καλύτερη περίπτωση, οι προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών να βγάλουν το Ιράν από την εικόνα δεν θα πετύχουν. Στην χειρότερη περίπτωση, η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να αποδυναμώσει μια φιλική κυβέρνηση στην Βαγδάτη και να προετοιμάσει το έδαφος για μια [κυβέρνηση] λιγότερο διατεθειμένη να συνεργαστεί.

Όχι πολύ καιρό πριν, οι πληρεξούσιοι του Ιράν στο Ιράκ είχαν γίνει εταίροι των Ηνωμένων Πολιτειών στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους ή ISIS. Τα αεροσκάφη των ΗΠΑ και οι Ειδικές Δυνάμεις τους συντονίζονταν έμμεσα με τους μαχητές των πολιτοφυλακών, με τον ιρακινό στρατό να λειτουργεί ως ο ενδιάμεσος. Εξαιτίας αυτού, οι Αμερικανοί ήταν έτοιμοι να κάνουν τα «στραβά μάτια» όταν οι ίδιες αυτές δυνάμεις υποστήριζαν επίσης την ατζέντα του Ιράν στην Συρία και την Υεμένη, ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ στις χώρες αυτές. Όμως, με το ISIS στο Ιράκ να έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό, η έμμεση συνεργασία έληξε και αυτό που θέλουν οι πολιτοφυλακές που συνδέονται με το Ιράν είναι οι υπόλοιπες δυνάμεις των ΗΠΑ να εγκαταλείψουν την χώρα.

Σήμερα, πολλές δωδεκάδες σιιτικές πολιτοφυλακές επιχειρούν στο Ιράκ (πέρα από μια χούφτα σουνιτικές). Λαμβάνουν ουσιαστική δημοσιονομική στήριξη από την κεντρική κυβέρνηση, αλλά δεν ελέγχονται εντελώς. Πολλές λειτουργούν κυκλώματα λαθρεμπορίας και εκβιασμών και εμπλέκονται σε διακίνηση στα σημεία ελέγχου τους. Ακόμα και χωρίς τις επιθέσεις με ρουκέτες, η συνεχιζόμενη επιρροή τους αποτελεί κακή είδηση.

Και όμως, όταν ταξιδέψαμε στο Ιράκ νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι συνομιλητές μας -ειδικοί και αξιωματούχοι, πολλοί από τους οποίους γνωρίζουμε εδώ και χρόνια- ήταν εγκρατείς σχετικά με τις προοπτικές να υποταχθούν σύντομα οι πολιτοφυλακές. Ο πρωθυπουργός Adel Abdul-Mahdi, ο οποίος έχει αναλάβει καθήκοντα από τον Οκτώβριο του 2018, εξαρτάται από τα σιιτικά πολιτικά κόμματα και τις πολιτικές πτέρυγες των πολιτοφυλακών για να διατηρήσει την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία. Ως εκ τούτου έχει περιορισμένη μόχλευση έναντί τους. Έχει διατάξει τις πολιτοφυλακές να απόσχουν από τις διεφθαρμένες επιχειρηματικές συναλλαγές τους, χωρίς αποτέλεσμα. Επιπλέον, μας ειπώθηκε επανειλημμένα ότι κανένα ιρακινό πολιτικό πρόσωπο δεν έχει ανοσία στις ιρανικές κολακείες και απειλές.

02102019-2.jpg

Μαχητές από τις Δυνάμεις Λαϊκής Κινητοποίησης οι οποίες συνδέονται με το Ιράν, κοντά στα σύνορα Ιράκ-Συρίας, τον Νοέμβριο του 2018. Alaa Al-Marjani / Reuters
----------------------------------------------

Οι ηγέτες στο Ιράκ δεν εκτιμούν αυτό που εκλαμβάνουν ως αμερικανική κατήχηση για τους κινδύνους των φιλο-ιρανικών «φέουδων» στο εσωτερικό του Ιράκ -ειδικά δεδομένου του πόσο συχνά αλλάζει το αμερικανικό αφήγημα. Ένας παλαιός υπουργός στο υπουργικό συμβούλιο, παραπονέθηκε ότι οι Αμερικανοί αλλάζουν άποψη συνεχώς, συντονιζόμενοι με τις συνδεδεμένες με του Ιρανούς πολιτοφυλακές εναντίον του ISIS τον ένα χρόνο, και αποφασίζοντας ότι οι πολιτοφυλακές αυτές είναι μια θανατηφόρα απειλή τον επόμενο. Ένας άλλος φιλο-αμερικανός κορυφαίος αξιωματούχος συμφώνησε, λέγοντας ότι η ιρακινή κυβέρνηση, με τον ταλαντευόμενο κοινοβουλευτικό συνασπισμό της, ευλόγως δεν θα μπορούσε να αναμένεται ότι θα ακολουθήσει τις ξαφνικές αλλαγές των Ηνωμένων Πολιτειών.

Τώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν φαίνεται να ισορροπούν στο χείλος της σύγκρουσης, οι Ιρακινοί ηγέτες έχουν ιδιαίτερο λόγο να φοβούνται ότι θα πληγούν. Στα μέσα Σεπτεμβρίου, ένα χτύπημα με drone στις εγκαταστάσεις πετρελαίου της σαουδαραβικής Aramco αύξησε τις εντάσεις μαζί με τις ανησυχίες ότι το Ιράκ θα γίνει ένα πεδίο μάχης δια πληρεξουσίων με τις σιιτικές πολιτοφυλακές να αναπτύσσονται ενάντια στα συμφέροντα των ΗΠΑ σε μια αναμέτρηση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν. Ο Qasem Soleimani, ο στρατηγός υπεύθυνος για τις επιχειρήσεις του ιρανικού Σώματος της Ισλαμικής Επαναστατικής Φρουράς στο εξωτερικό, ταξίδεψε ήσυχα στην Βαγδάτη λίγες μέρες μετά το χτύπημα κατά της Aramco. Η επίσκεψή του σίγουρα δεν ήταν σύμπτωση, σημειώνουν οι συνομιλητές μας. Ωστόσο, ένας αξιωματούχος με δεσμούς με τις πολιτοφυλακές μάς είπε ότι αν οι Ηνωμένες Πολιτείες πραγματοποιήσουν μόνο ένα περιορισμένο χτύπημα ενάντια στο Ιράν, οι πολιτοφυλακές ενδέχεται να μην απαντήσουν.