Ο Πούτιν καλωσορίζει τον Στάλιν πάλι στο Πάνθεον | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο Πούτιν καλωσορίζει τον Στάλιν πάλι στο Πάνθεον

Ένας νέος ρωσικός πατριωτισμός αγκαλιάζει το σοβιετικό παρελθόν

Στην Ρωσία, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είναι γνωστός ως ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος, και η σοβιετική νίκη είναι η συγκολλητική ουσία του έθνους. Κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλει για τα κατορθώματα του Κόκκινου Στρατού ή για την τεράστια θυσία του σοβιετικού λαού. Αλλά το να μυθοποιείται αυτή η νίκη έχει φτάσει να ηρωοποιεί τον Στάλιν. Τα τελευταία χρόνια, οι τηλεοπτικοί προπαγανδιστές έχουν απεικονίσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο όχι μόνο ως πόλεμο με τη Ναζιστική Γερμανία αλλά και ως μάχη ενάντια στην Δύση. Οι Ρώσοι θυμούνται όλο και λιγότερο τον ρόλο των Συμμάχων. Εν τω μεταξύ, ο τελετουργικός εορτασμός της Ημέρας της Νίκης στις 9 Μαΐου διογκώνεται από πλευράς μεγαλοπρέπειας κάθε χρόνο. Ο Πούτιν χρησιμοποίησε την εορτή για να ενισχύσει την εξουσία του. Έχει ουσιαστικά ιδιοποιηθεί τη νίκη και έχει γίνει το ζωντανό σύμβολό της, αν και γεννήθηκε επτά χρόνια μετά το τέλος του πολέμου.

Η Ρωσία δεν είναι ούτε ουσιαστικά ούτε τυπικά ο νόμιμος διάδοχος της Σοβιετικής Ένωσης. Πρόκειται για ένα νέο κράτος σχηματισμένο [πάνω] σε δημοκρατικές αρχές. Αλλά υπό τον Πούτιν, η Ρωσική Ομοσπονδία φαίνεται [ως σαν] να είναι ο άμεσος κληρονόμος της Σοβιετικής Ένωσης. Όταν ανώτεροι αξιωματούχοι λένε «εμείς», εννοούν και την Σοβιετική Ένωση. Ακόμα και οι αιματηρές καταστολές της εποχής του Στάλιν δεν φαίνονται πλέον τόσο τρομερές στους απλούς Ρώσους. Στις κοινωνιολογικές δημοσκοπήσεις, οι ερωτηθέντες αναφέρουν όλο και περισσότερο ότι οι ενέργειες αυτές ήταν «πολιτικά δικαιολογημένες» [5].

Ο λόγος για να ανακηρυχθεί η Ρωσική Ομοσπονδία ως διάδοχος αυτής της μυθικής Σοβιετικής Ένωσης είναι απλός: Το καθεστώς του Πούτιν -το οποίο έχει ως τώρα κυβερνήσει την χώρα επί 20 χρόνια- δεν έχει δικό του ιστορικό ή επιτεύγματα, άλλα από την μετατροπή ενός δημοκρατικού κράτους σε αυταρχικό και την λειτουργία του μέσω κολοσσιαίων αποθεμάτων πετροδολαρίων.

Η Ρωσία γνώρισε οικονομική ανάκαμψη στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αλλά όχι λόγω του Πούτιν. Αντί γι’ αυτό, οι τιμές του πετρελαίου ήταν υψηλές και η Ρωσία είχε κάνει μια επιτυχή μετάβαση στην οικονομία της αγοράς, χάρη σε μια διαδικασία που ο μεταρρυθμιστής Yegor Gaidar είχε θέσει σε κίνηση στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Ωστόσο, η πλήρης πίστωση πρέπει να πάει στον Πούτιν για την τρέχουσα οικονομική ύφεση, η οποία είναι συνέπεια της αυτοεπιβαλλόμενης απομόνωσης της Ρωσίας υπό την ηγεσία του, καθώς και της αύξησης του ρόλου του κράτους στο οικονομικό σύστημα. Και έτσι το σημερινό καθεστώς αναγκάζεται να χειριστεί τα επιτεύγματα της περασμένης Σοβιετικής εποχής, τα οποία είναι σε μεγάλο βαθμό πλασματικά λόγω της χειραγώγησης των επίσημων στατιστικών για να παραμορφώσουν την πραγματικότητα.

Η επίσημη ιστορία έχει σοβιετοποιηθεί -ή μάλλον, σταλινοποιηθεί. Τα επιτεύγματα του καθεστώτος του Στάλιν έχουν γίνει πηγή υπερηφάνειας. Και ξαφνικά οι αξιωματούχοι βιάζονται να υπερασπιστούν το Σύμφωνο Μολότοφ-Ριμπέντροπ και τον Χειμερινό Πόλεμο, όταν, στην πραγματικότητα, αυτές ήταν απολύτως καταστροφικές αποφάσεις που έστειλαν πολλούς στον τάφο.

Όποιος ελέγχει την ιστορική αφήγηση ελέγχει το έθνος. Επιπλέον, οι ηγέτες των εθνών τείνουν να κοιτάζουν στο παρελθόν για μια εικόνα του μέλλοντος. Στην περίπτωση της Ρωσίας, η εικόνα που βλέπουν είναι αυτή ενός αυστηρά αυταρχικού κράτους, τόσο στρατιωτικοποιημένου όσο και ιδεολογικοποιημένου, που ελέγχει την οικονομία, την πολιτική και ακόμη και τις ψυχές των ανθρώπων. Η ρωσική ελίτ μπορεί δικαίως να περιγραφεί ως τα εγγόνια του συμφώνου Molotov-Ribbentrop.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2019-10-01/pu...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/1979-09-01/br...
[2] https://www.levada.ru/en/2019/01/25/national-identity-and-pride/
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2017-09-19/when-stali...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/1990-03-01/gorbachev-...
[5] https://www.levada.ru/en/2019/04/19/dynamic-of-stalin-s-perception/

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition