Η συντριβή των κουρδικών ελπίδων δεν θα φέρει στον Ερντογάν την ειρήνη

Μόλις πριν από λίγους μήνες, οι Κούρδοι στη Μέση Ανατολή ήταν αισιόδοξοι. Απολάμβαναν μια πρωτόγνωρη διεθνή αναγνώριση, και μια μεγάλη πολιτική πρόοδος άστραφτε στον ορίζοντά τους. Η εμπιστοσύνη τους πήγαζε σε μεγάλο βαθμό από τα επιτεύγματα των Σύρων Κούρδων.

Οι Κουρδικές Μονάδες Λαϊκής Προστασίας (YPG) εν πολλοίς κυριάρχησαν στην πολυεθνική ομπρέλα ομάδων πολιτοφυλακής γνωστή ως Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (Syrian Democratic Forces, SDF). Αυτή η ομάδα δούλεψε για σχεδόν πέντε χρόνια σε στενή συμμαχία με την πρωταρχική υπερδύναμη του κόσμου, τις Ηνωμένες Πολιτείες, για να κατανικηθεί το Ισλαμικό Κράτος ή ISIS. Η σχέση ήταν εξαιρετική, από την κουρδική άποψη, επειδή το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ) ήταν αρχικά πίσω από την καθιέρωση της πολιτοφυλακής. Με έδρα την Τουρκία, το κόμμα αυτό μάχεται εδώ και πολύ καιρό την τουρκική κυβέρνηση και βρίσκεται στην αμερικανική λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων. Στα εδάφη της Συρίας που απελευθέρωσαν οι δυνάμεις των πολιτοφυλακών, οι Κούρδοι εγκατέστησαν γρήγορα τις δικές τους κυβερνητικές δομές και θεσμοποίησαν την κυριαρχία τους.

Κούρδοι διαδηλώνουν για την τουρκική επίθεση, στην Erbil, στο Ιράκ, τον Οκτώβριο του 2019. Azad Lashkari / Reuters
-----------------------------------------------------------

Η επιτυχία των Κούρδων στην Συρία ήρθε περίπου δύο δεκαετίες μετά την εγκαθίδρυση στο Ιράκ μιας αυτόνομης, διεθνώς αναγνωρισμένης κουρδικής οντότητας, της Περιφερειακής Κυβέρνησης του Κουρδιστάν ή KRG (Kurdistan Regional Government). Μετά τον πόλεμο του Κόλπου το 1991, η Ουάσιγκτον προσπάθησε να σταματήσει τον Ιρακινό αυταρχικό Σαντάμ Χουσεΐν από το να σφαγιάσει τον κουρδικό πληθυσμό της χώρας. Το αποτέλεσμα των προσπαθειών των ΗΠΑ ήταν η de facto κουρδική αυτονομία εντός του Ιράκ, η οποία τελικά οδήγησε στην KRG. Κατά την περίοδο από το 2014 έως το 2019, οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίστηκαν αποφασισμένες να εκμαιεύσουν και πάλι μια κουρδική οντότητα, ετούτη τη φορά υπό διαφορετικές συνθήκες και με λιγότερο εκτεταμένες εξουσίες, στην Συρία.

Μέσα σε μια μόνο εβδομάδα τον Οκτώβριο, τα συριακά κουρδικά όνειρα έχουν συντριβεί σκληρά. Χωρίς να ενημερώσει ούτε καν τον στρατό του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έδωσε στον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το πράσινο φως [1] να εισβάλει στην βόρεια Συρία. Αρχικά, απέσυρε τις Ειδικές Δυνάμεις των ΗΠΑ από τα σύνορα Τουρκίας-Συρίας, επιτρέποντας στα τουρκικά στρατεύματα και τους τζιχαντιστές συμμάχους τους να ξεκινήσουν μια επίθεση. Λίγο αργότερα, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι και οι 1.000 στρατιωτικοί των ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν την Συρία. Όλα τα κουρδικά ελεγχόμενα εδάφη -και όχι μόνο η ζώνη ασφαλείας των 20 μιλίων που η Τουρκία ισχυρίστηκε ότι θέλει να ελέγξει- θα είναι πλέον ανοικτά στην προέλαση της Τουρκίας.

Η συριακή κυβέρνηση στην Δαμασκό ανακοίνωσε ότι και αυτή θα εισέλθει στην βόρεια Συρία, ίσως και μετά από πρόσκληση των Κούρδων της περιοχής. Αυτό που πρόσφατα ήταν κουρδική επικράτεια πιθανώς θα μοιραστεί μεταξύ Άγκυρας και Δαμασκού, ένα αποτέλεσμα που σηματοδοτεί το τέλος του ονείρου της κουρδικής αυτονομίας, τουλάχιστον προς το παρόν.

ΔΗΛΗΤΗΡΙΑΣΜΕΝΟ ΠΟΤΗΡΙ

Τόσο ο Trump όσο και ο Erdogan [2] αντιμετωπίζουν ισχυρούς αντίθετους ανέμους. Η απερίσκεπτη απόφαση του Trump καταδικάστηκε σχεδόν από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της Ουάσινγκτον και ακόμη και μεταξύ ορισμένων από τους πιο σκληρών υποστηρικτών του προέδρου. Την τελευταία φορά που οι Κούρδοι συγκέντρωναν αυτή τη μεγάλη προσοχή και συμπάθεια ήταν στο τέλος του πολέμου του Κόλπου, όταν οι ιρακινές δυνάμεις τούς είχαν στριμώξει κατά μήκος των τουρκικών συνόρων. Αλλά σήμερα, αντίθετα από την δεκαετία του 1990, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τράβηξαν την δημόσια προσοχή στις άθλιες συνθήκες που πλήττουν τους Κούρδους πολίτες και στους σκόπιμους σκοτωμούς από την πλευρά της πολεμικής αεροπορίας και των συμμάχων της Τουρκίας. Ακόμη και ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ αναγνώρισε [3] ότι η Τουρκία φαίνεται να διαπράττει εγκλήματα πολέμου. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες σταμάτησαν τις παραδόσεις όπλων στην Άγκυρα ως συνέπεια -και το πιο σημαντικό, το Κογκρέσο των ΗΠΑ είναι πιθανό να εισάγει σκληρές κυρώσεις για την Τουρκία.

Ο Τραμπ και ο Ερντογάν υποτίμησαν το πόσο έντονα θα αντιδρούσαν οι παρατηρητές, όχι μόνο στην ασχήμια της προδοσίας αλλά και στην αγριότητα της τουρκικής επίθεσης. Για το Κογκρέσο των ΗΠΑ, τον στρατό, την γραφειοκρατία, και τον Τύπο, η κίνηση του Trump ήταν ακατανόητη. Οι Κούρδοι ήταν σύμμαχοι που είχαν θυσιάσει 11.000 από τους δικούς τους -γιατί θα έπρεπε οι Ηνωμένες Πολιτείες να τους εγκαταλείψουν ξαφνικά, ενδεχομένως οδηγώντας 12.000 σκληρούς μαχητές του ISIS και 40.000 μέλη των οικογενειών τους να δραπετεύσουν από τις φυλακές στις οποίες τους κρατούσαν οι Κούρδοι; Με ένα χτύπημα, ο Trump ουσιαστικά ακύρωσε χρόνια σκληρής δουλειάς [που είχε στόχο] να νικηθεί το χαλιφάτο.

Αυτό που ο Trump ίσως σκέφθηκε ήταν ότι η χάρη που προσέφερε στον Ερντογάν μπορεί στην πραγματικότητα να είναι ένα δηλητηριασμένο ποτήρι. Το 1974, η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο και οι Ηνωμένες Πολιτείες απάντησαν με εμπάργκο που επηρέασε σοβαρά τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Οι κυρώσεις τις οποίες το Κογκρέσο εξετάζει τώρα μπορεί να είναι ακόμη πιο καταστροφικές, τόσο επειδή φαίνεται να είναι πολύ ευρύτερες όσο και επειδή η τουρκική οικονομία είναι πιο ενσωματωμένη στον κόσμο και επομένως πολύ πιο ευάλωτη σε εξωτερικές πιέσεις.