Η κουρδική αφύπνιση

Η ίδρυση της KRG παρείχε μια σημαντική ψυχολογική ώθηση στους Κούρδους, όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και στην υπόλοιπη Μέση Ανατολή. Έδειξε ότι οι Κούρδοι θα μπορούσαν να αυτοκυβερνηθούν και να εξασφαλίσουν διεθνή αναγνώριση. Άρχισε επίσης την αναμόρφωση των κουρδικών σχέσεων με άλλα κράτη. Παρόλο που η Τουρκία έχει παραδοσιακά απορρίψει τα κουρδικά αιτήματα για αυτονομία, η τουρκική κυβέρνηση υπό τον Ερντογάν επέλεξε να μην αντιταχθεί στην KRG αλλά να οικοδομήσει πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με αυτήν. Οι περίκλειστοι Ιρακινοί Κούρδοι χρειάζονταν ένα κανάλι διπλωματίας και εμπορίου -ειδικά εξαγωγές πετρελαίου- και η Άγκυρα ήταν στην ευχάριστη θέση να παράσχει ένα τέτοιο. Το 2010, η Τουρκία άνοιξε ένα προξενείο στην πρωτεύουσα της KRG, Erbil. Στην συνέχεια, το 2012, η KRG και η Τουρκία υπέγραψαν συμφωνία για την κατασκευή πετρελαιαγωγού από το ιρακινό Κουρδιστάν στη Μεσόγειο. Μέχρι το 2018, περίπου 400.000 βαρέλια πετρελαίου της KRG φθάνουν καθημερινά στο τουρκικό λιμάνι Ceyhan. Η Άγκυρα έχει παράσχει μια οικονομική γραμμή ζωής στην KRG, παρέχοντάς της χώρο για να εδραιωθεί στο Ιράκ. Για κάποιο διάστημα, ο Ερντογάν κέρδισε και εγχώρια, καθώς οι Τούρκοι Κούρδοι κοντά στον πρόεδρο της KRG, Μασούντ Μπαρζανί, άρχισαν να ψηφίζουν υπέρ του κόμματος του Ερντογάν στις τουρκικές εκλογές. Βέβαιος για τις κουρδικές καλές προθέσεις έναντί του, το 2009, ο Ερντογάν ξεκίνησε μια εσωτερική ειρηνευτική διαδικασία με το PKK.

Ωστόσο, σύντομα, μια άλλη ενέργεια των ΗΠΑ επρόκειτο να αλλάξει ακούσια την θέση των Κούρδων στη Μέση Ανατολή. Το 2014, η κυβέρνηση Ομπάμα ξεκίνησε μια βομβιστική εκστρατεία για να αποτρέψει την πτώση του Κομπάνι, μιας συριακής κουρδικής πόλης στα τουρκικά σύνορα, στο ISIS. Την εποχή εκείνη, το ISIS είχε σαρώσει το βόρειο Ιράκ και την Συρία [5], καταλαμβάνοντας μεγάλες εκτάσεις εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του Ιράκ, της Μοσούλης. Η απόφαση της Ουάσινγκτον να προστατεύσει το Κομπάνι προκάλεσε φρενήρεις αντιρρήσεις από τον Ερντογάν, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστήριζαν άμεσα τις YPG, οι οποίες είχαν στενούς δεσμούς με το PKK στην Τουρκία. Η συνεργασία των ΗΠΑ με τις YPG ήταν μια επιτυχία στο πεδίο της μάχης και η τελική νίκη των Κούρδων στο Kobani έγινε μια καμπή στην πάλη εναντίον του ISIS. Αλλά αυτή η μεγάλη επιτυχία άρχισε να χτυπάει καμπάνες συναγερμού στην Άγκυρα.

Για τον Ερντογάν, μια συμμαχία ΗΠΑ-YPG αντιπροσώπευε ένα στοιχείο που άλλαζε το παιχνίδι στην περιοχή. Αυτό που ο Τούρκος πρόεδρος φοβόταν περισσότερο ήταν η εμφάνιση μιας δεύτερης KRG, αυτή την φορά στην Συρία. Εξάλλου, η ίδια η KRG ήταν αποτέλεσμα μιας παρέμβασης των ΗΠΑ που οδήγησε σε εμφύλιο πόλεμο και στην καταστροφή της κεντρικής εξουσίας στην Βαγδάτη, με αποκορύφωμα την δημιουργία ενός ομοσπονδιακού συστήματος στο Ιράκ, με την KRG ως συστατικό στοιχείο. Με την Συρία ήδη απορροφημένη στον εμφύλιο πόλεμο, η Άγκυρα πίστευε ότι η Ουάσιγκτον ήταν στα πρόθυρα να επαναλάβει αυτό που είχε κάνει στο Ιράκ, δηλαδή να μετατρέψει την Συρία σε ομοσπονδιακό κράτος στο οποίο οι Κούρδοι θα αποκτήσουν το δικαίωμα να αυτοκυβερνώνται. Ο Ερντογάν δεν μπορούσε να συναινέσει σε ομοσπονδιακές ρυθμίσεις σε δύο γειτονικές χώρες, πολύ δε λιγότερο σε μια συρο-κουρδική ομοσπονδία που να συνδέεται στενά με το ΡΚΚ. Το 2014, ο Ερντογάν εγκατέλειψε τις διαπραγματεύσεις του με το ΡΚΚ και άρχισε μια πολιτική άμεσης σύγκρουσης με τους Κούρδους της Τουρκίας και της Συρίας. Επιδίωξε να απονομιμοποιήσει όλη την κουρδική πολιτική δραστηριότητα, συνδέοντάς την με το ΡΚΚ, συλλαμβάνοντας μεγάλο αριθμό Κούρδων ακτιβιστών και πολιτικών.

Κούρδοι μαχητές γιορτάζουν την κατάληψη της συριακής Tel Abyad, τον Ιούνιο του 2015. Rodi Said/REUTERS
----------------------------------------------------------------------

Αλλά αν οι Ηνωμένες Πολιτείες διατάραξαν ακούσια τις κουρδικές-τουρκικές σχέσεις, η πολιτική των ΗΠΑ στο Ιράκ και στην Συρία, ως σύνολο, έχει προσδώσει στους Κούρδους έναν πρωτοφανή βαθμό διεθνούς νομιμοποίησης. Η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες επέκτειναν την διπλωματική αναγνώριση στην KRG, καθώς της παρέχουν επίσης οικονομική και άλλων μορφών υποστήριξη. Και οι Σύροι Κούρδοι, που προηγουμένως αγνοήθηκαν από τον έξω κόσμο, κατάφεραν να ενισχύσουν το παγκόσμιο προφίλ τους χάρη στον ρόλο τους στην καταπολέμηση του ISIS. Αυτή η αναγνώριση δεν προέρχεται μόνο από τις Δυτικές δυνάμεις. Σε ένα σχέδιο πρότασης για νέο σύνταγμα της Συρίας, που υποβλήθηκε το 2017 μέσω της ειρηνευτικής διαδικασίας της Αστάνα, η Ρωσία πρότεινε δύο σημαντικές παραχωρήσεις στους Κούρδους: Την απομάκρυνση της λέξης «Αραβική» από την Αραβική Δημοκρατία της Συρίας και την δημιουργία μιας «πολιτισμικά αυτόνομης» περιοχής στην βορειοανατολική χώρα, όπου τα παιδιά θα εκπαιδεύονταν τόσο στα αραβικά όσο και στα κουρδικά. Αυτές οι παραχωρήσεις απορρίφθηκαν από την Δαμασκό και δεν υπάρχει εγγύηση ότι θα δοθούν ποτέ. Ωστόσο, η συμπερίληψή τους στην ρωσική πρόταση κατέδειξε ότι, παρά την επισφαλή θέση των Σύρων Κούρδων [6], οι εξωτερικές δυνάμεις αρχίζουν να τους αναγνωρίζουν ως αυτόνομη δύναμη που πρέπει να ληφθεί υπόψη.

Η ΚΟΥΡΔΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Οι Κούρδοι κινητοποιήθηκαν σε όλο τον εικοστό αιώνα για να κερδίσουν πολιτιστική αυτονομία και κάποιο βαθμό αυτοδιοίκησης από τις κεντρικές κυβερνήσεις. Για σχεδόν 100 χρόνια, οι εξεγέρσεις και η αντίσταση αποτέλεσαν το σκηνικό της συνηθισμένης κουρδικής ζωής. Τώρα, αυτό αλλάζει, καθώς οι Κούρδοι έχουν αποκτήσει κυβερνητική εμπειρία -όχι μόνο στην KRG αλλά και σε πολλούς δήμους της Συρίας και της Τουρκίας. Αυτό, με την σειρά του, έχει προκαλέσει τον συνασπισμό της κουρδικής ταυτότητας πέρα από τα εθνικά σύνορα.