Οι διαδηλώσεις του Ιράν δεν αφορούν μόνο τις τιμές των καυσίμων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι διαδηλώσεις του Ιράν δεν αφορούν μόνο τις τιμές των καυσίμων

Η καταστολή δεν θα λύσει τα βαθύτερα προβλήματα που κατεβάζουν τους Ιρανούς στους δρόμους
Περίληψη: 

Οι σημερινές διαμαρτυρίες έχουν αναδυθεί σε μέρη με κάποια διακριτά, κοινά χαρακτηριστικά. Είναι αναπτυγμένοι, πολυπληθείς και αστικοποιημένοι νομοί με μεγάλο αριθμό νεαρών ανδρών. Και είναι τόποι όπου σημαντικός αριθμός ψηφοφόρων επιλέγουν είτε να μην ψηφίσουν είτε να ψηφίσουν υπέρ του μετριοπαθούς υποψηφίου.

Ο MOHAMMAD ALI KADIVAR είναι επίκουρος καθηγητής Κοινωνιολογίας και Διεθνών Σπουδών στο Boston College.
Ο SABER KHANI είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Boston College.
Ο ABOLFAZL SOTOUDEH είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Boston College.

Ένα κύμα διαμαρτυρίας σάρωσε το Ιράν την περασμένη εβδομάδα. Η κυβέρνηση αύξησε απότομα τις τιμές του φυσικού αερίου [1] προκειμένου να αντισταθμίσει το δημοσιονομικό έλλειμμά της σε μια εποχή υψηλού πληθωρισμού και αρνητικής οικονομικής ανάπτυξης. Οι θυμωμένοι διαδηλωτές συγκρούστηκαν με τις δυνάμεις ασφαλείας, έβαλαν φωτιά σε κυβερνητικά κτίρια και τράπεζες και έκλεισαν τους δρόμους. Η κυβέρνηση απάντησε με μια σιδερένια γροθιά [2], σκοτώνοντας περισσότερους από 200 διαδηλωτές, συλλαμβάνοντας χιλιάδες άτομα και κλείνοντας το Διαδίκτυο σε ολόκληρη την χώρα για περίπου μια εβδομάδα.

09122019-1.jpg

Ένας διαδηλωτής στην Shiraz, τον Νοέμβριο του 2019. Middle East Images / Redux
-------------------------------------------------------------------------------

Σε μια χώρα όπου δεν επιτρέπονται αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, οι ευρείες διαμαρτυρίες με σαφή αντικαθεστωτικό τόνο είναι βαρύνουσας σημασίας. Αλλά το να κατανοήσουμε το νόημα αυτών των διαμαρτυριών –το να μάθουμε τι κινητοποίησε τους διαδηλωτές και γιατί- είναι εξαιρετικά δύσκολο, δεδομένων των περιορισμών στην ελεύθερη έκφραση και την διεθνή επικοινωνία [3] που επικρατούν σήμερα στο Ιράν. Οι ταυτότητες και οι ατζέντες των διαδηλωτών έχουν σημασία από μόνες τους. Έχουν επίσης σημασία επειδή το Ιράν είναι μια χώρα αιωνίως στο προσκήνιο και συχνά παρεξηγημένη.

Δεν είναι δυνατόν να ρωτηθεί κάθε διαδηλωτής ή να γίνει αξιόπιστα μια δημοσκόπηση. Ωστόσο, υπάρχουν σημαντικά στοιχεία σχετικά με το Ιράν και μπορούν να συνδυαστούν καρποφόρα με τον χάρτη των διαμαρτυριών. Εντοπίσαμε τις περιοχές που είχαν τουλάχιστον μια ημέρα διαδηλώσεων, με βάση τα βίντεο που ανέβασαν οι διαδηλωτές σε εγχώριους και ξένους ιστότοπους. Στην συνέχεια, εξετάσαμε τα κοινωνικοοικονομικά και πολιτικά δεδομένα για αυτές τις επαρχίες. Χρησιμοποιώντας μια απλή λογιστική παλινδρόμηση, καταφέραμε να εκτιμήσουμε την επίδραση παραγόντων όπως η εκλογική συμμετοχή, η ανάπτυξη, ο πλούτος, το μέγεθος του πληθυσμού, και τα ποσοστά ανεργίας στο ξέσπασμα των διαδηλώσεων.

Η μελέτη μας δείχνει ότι το σημερινό κύμα διαμαρτυρίας είναι γεωγραφικά εκτενές και πιθανότατα παρακινημένο από τον οξύτατο οικονομικό πόνο. Διαπιστώσαμε ότι το 20,5% όλων των ιρανικών νομών είχε τουλάχιστον μια ημέρα διαδηλώσεων σε αυτό το κύμα (89 από τους 429). Τα οικονομικά παράπονα πυροδότησαν την αρχική έκρηξη της δράσης, αλλά μόλις ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις, φαινόταν να ενεργοποιούν βαθύτερες, προϋπάρχουσες δυσαρέσκειες για την Ισλαμική Δημοκρατία στο σύνολό της. Στην πραγματικότητα, τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ότι ενώ το καθεστώς κέρδισε στήριξη μετά τις πρόσφατες εκλογές, συγκεκριμένα στις προεδρικές εκλογές του 2017, η στήριξη αυτή έχει διαβρωθεί έκτοτε.

Η γεωγραφική κατανομή των διαμαρτυριών προσφέρει μια ιδέα για το τι συνέβη. Οι περιοχές της χώρας που αντιστάθηκαν στην άνοδο της τιμής των καυσίμων είναι ακριβώς οι περιοχές που έχουν ωφεληθεί περισσότερο από τα κυβερνητικά μακροπρόθεσμα αναπτυξιακά προγράμματα. Η κυβέρνηση έχει επιμείνει ότι οι διαδηλώσεις αποτελούν συνωμοσία εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, αλλά η ανάλυσή μας δείχνει ότι η Ισλαμική Δημοκρατία, μέσω των μακροπρόθεσμων αναπτυξιακών και κοινωνικών προγραμμάτων της, έχει ενισχύσει έναν πολίτη που τώρα αντιστέκεται στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, όπως είναι οι περικοπές στις επιδοτήσεις ενέργειας . Η ανάλυσή μας παρέχει επίσης συστηματική υποστήριξη για την παρατήρηση ότι η νεολαία του Ιράν έχει γίνει μια πηγή αντικυβερνητικής διαμαρτυρίας. Όσο η κυβέρνηση δεν αντιμετωπίζει τις ανάγκες και τις απαιτήσεις αυτού του δημογραφικού κοινού, είναι πιθανό να υπάρξουν περαιτέρω αναταραχές.

ΨΗΦΟΣ Ή ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ;

Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, διαλαλεί την ψήφο στις εκλογές της χώρας ως μέσο για να καταδείξει την υποστήριξή του στην Ισλαμική Δημοκρατία στο σύνολό της. Για τους πολίτες, η ψήφος είναι επίσης φαινομενικά ένα από τα λίγα διαθέσιμα μέσα για να εκφράσει κανείς τις προτιμήσεις του και να προωθήσει τα συμφέροντά του μέσα στο σύστημα. Αλλά, όπως και οι πολίτες άλλων εκλογικών αυταρχικών καθεστώτων [4], πολλοί Ιρανοί ψηφοφόροι θέτουν υπό συζήτηση [5] το αν η ψηφοφορία τους προσφέρει πραγματικά ουσιαστικές επιλογές: Εάν, με το να ψηφίζουν υπέρ ενός μετριοπαθούς υποψηφίου σε μια συγκεκριμένη εκλογή, μπορούν να βοηθήσουν να ωθηθεί το καθεστώς σε μια πιο δημοκρατική ή φιλελεύθερη κατεύθυνση ή, τουλάχιστον, να αποτρέψουν την παγίωση του ελέγχου από τους σκληροπυρηνικούς˙ ή αν η συμμετοχή στις εκλογές συμβάλλει μόνο στους ισχυρισμούς του καθεστώτος περί νομιμότητας.

Για τους λόγους αυτούς, τα στοιχεία για την προσέλευση των ψηφοφόρων και οι εκλογικές επιλογές μάς φαίνονταν σαν μια βολική νάρκη για να πατήσουμε στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε την στάση των πολιτών απέναντι στο κράτος. Χρησιμοποιήσαμε την προσέλευση στις προεδρικές εκλογές του 2017 για να καθορίσουμε τον βαθμό στον οποίο οι πολίτες ενός συγκεκριμένου νομού πιστεύουν ότι μπορούν να επιδιώξουν την ικανοποίηση των διαμαρτυριών και των απαιτήσεών τους μέσω των θεσμών της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Οι πολίτες που δεν συμμετέχουν στις εκλογές πιθανότατα δεν πιστεύουν ότι τα κανάλια που προσφέρει το καθεστώς μπορούν να είναι αποτελεσματικά για αυτούς. Διαπιστώσαμε ότι οι νομοί με τα χαμηλότερα ποσοστά εκλογικής συμμετοχής ήταν πιο πιθανό να βιώσουν μια ημέρα διαδηλώσεων. Η μέση προσέλευση στις διαδηλώσεις στους διαμαρτυρόμενους νομούς ήταν κατά 13% μικρότερη από ό, τι σε μη διαμαρτυρόμενους νομούς. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι τα οικονομικά παράπονα ήταν πιο πιθανό να εμπνεύσουν διαδηλώσεις σε περιοχές όπου η απογοήτευση με όλο το σύστημα ήταν ενδημική. Αυτό το εύρημα θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως ότι σημαίνει πως οι οικονομικές δυσκολίες μετέτρεψαν τις απογοητεύσεις από το σύστημα σε ισχυρές διαμαρτυρίες.