Οι κουρδικές δυνάμεις της Συρίας αλλάζουν την κατάσταση | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι κουρδικές δυνάμεις της Συρίας αλλάζουν την κατάσταση

Αλλά χωρίς μια πολιτική λύση, ο πόλεμος και τα πλήγματα θα επιστρέψουν αμέσως

Τον Δεκέμβριο του 2019, μόλις δύο μήνες αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Donald Trump, απέσυρε τις περισσότερες αμερικανικές δυνάμεις από την Συρία, πέρασα στην χώρα από το Ιράκ για την έβδομη επίσκεψή μου από τον Αύγουστο του 2017. Μια τουρκική επίθεση κατά των Κούρδων είχε επεκταθεί στην βορειοανατολική Συρία τον Οκτώβριο, κάνοντας μια περιοχή που ήταν ένα πείραμα δημοκρατικής αυτονομίας κατά την τελευταία μου επίσκεψη, τον Μάιο του 2019, ένα ανήσυχο συνονθύλευμα συγκρουόμενων κυριαρχικών δυνάμεων. Περίμενα να βρω σημάδια της τουρκικής παρουσίας παντού, μαζί με τα ρωσικά σημεία ελέγχου και εκείνα του συριακού καθεστώτος σε κάθε πέρασμα˙ ίσως οι ντόπιοι να ήταν κλεισμένοι στα σπίτια τους, περιμένοντας να δουν τι θα επέβαλαν οι μεγάλες δυνάμεις για το μέλλον τους.

16012020-1.jpg

Μαχητές των SDF στην Deir Al Zor, στην Συρία, τον Μάρτιο του 2019. Rodi Said / Reuters
-----------------------------------------------------------------

Εκείνο που βρήκα αντ’ αυτού ήταν ταυτόχρονα ενθαρρυντικό και αποκαρδιωτικό. Κάποιες σκηνές δυσκολίας ήταν ανεξίτηλες: Παιδιά, τα οποία εξαναγκάστηκαν [να φύγουν] από τα σπίτια τους λόγω της τουρκικής επίθεσης [2], τώρα κάθονταν έξω από το σχολείο σε παγωμένους, βιαστικά κατασκευασμένους καταυλισμούς, χωρίς παλτά και με τα μικρά γυμνά πόδια τους να εξέχουν από πλαστικά σανδάλια καλυμμένα με λάσπη από την αδιάκοπη βροχή. Αλλά επίσης εντυπωσιακή ήταν η σκληρά κερδισμένη σταθερότητα της περιοχής παρά τις βαθιές ουλές της. Οι κουρδικής ηγεσίας Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις, γνωστές ως SDF, έχουν κάνει μια ηρωική δουλειά για να κρατήσουν ενωμένη την βορειοανατολική περιφέρεια, παρέχοντας κάποια ασφάλεια στους πληγωμένους ανθρώπους της περιοχής υπό συνθήκες που θα αποτελούσαν δοκιμασία για τα περισσότερα εθνικά κράτη, και να στηρίξουν το πρότυπο διακυβέρνησης που προηγουμένως είχε καθιερωθεί σε αξιοσημείωτο βαθμό.

Όμως η Συρία χρειάζεται τώρα μια πολιτική συμφωνία περισσότερο από ποτέ. Οι SDF δεν μπορούν να συνεχίσουν να κρατούν άμυνα, να ανοικοδομούν τις κατεστραμμένες πόλεις, να επαναπορροφούν εκτοπισμένους και να αντιστέκονται στις εισβολές από την Τουρκία και από το Ισλαμικό Κράτος, γνωστό ως ISIS, χωρίς [να απολαμβάνουν] ισχυρές και αξιόπιστες δεσμεύσεις από τις εξωτερικές δυνάμεις που κρατούν στα χέρια τους τη μοίρα της χώρας, συμπεριλαμβανομένης μιας σοβαρής προσπάθειας διαμεσολάβησης για την διεξαγωγή συνομιλιών μεταξύ της Τουρκίας και των Κούρδων [3]. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ρωσία και άλλοι εξωτερικοί παράγοντες, όλοι επωφελούνται από την σταθερότητα που φέρνουν οι SDF στην βορειοανατολική Συρία, και θα πρέπει να αποκτήσουν ένα ενδιαφέρον για την εξασφάλιση του μέλλοντος της περιοχής.

ΜΙΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ

Μια επισφαλής αλλά αποτελεσματική κανονικότητα έχει επικρατήσει σε μέρη της βορειοανατολικής Συρίας που ήταν αρκετά τυχερά νε έχουν μείνει έξω από την ακτίνα της τουρκικής επίθεσης. Όταν επισκέφθηκα αυτές τις περιοχές τον Δεκέμβριο, οι Ηνωμένες Πολιτείες διεξήγαγαν και πάλι κοινές επιχειρήσεις με τις SDF κατά του ISIS. Οι πόλεις από την Qamishli έως την Hasakah διοικούνταν σε μεγάλο βαθμό όπως και πριν από την τουρκική επίθεση, και οι SDF [4] ήταν υπεύθυνες για όλα τα σημεία ελέγχου τους. Η εξουσία των SDF έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτική, παρά την ιδιότητά τους ως μη κρατικού δρώντα σε μια περιοχή όπου μεγάλες δυνάμεις μετατοπίζουν τα τεκτονικά επίπεδα προς κάθε κατεύθυνση.

Ο βόμβος της συνηθισμένης ζωής είναι καθησυχαστικός εν μέσω των ακόμα μη καθαρισμένων συντριμμιών της εκστρατείας του 2017 για το ξερίζωμα του ISIS από την αυτο-ανακηρυγμένη πρωτεύουσά του. Στην Raqqa, μια καινούργια καφετέρια έχει θέα στην πλατεία Naim, πρόσφατα ανακαινισμένη. Αυτός είναι ο τόπος στον οποίο το ISIS συνήθιζε να αποκεφαλίζει ανθρώπους. Τώρα οι οικογένειες τσιμπολογούν τηγανιτές πατάτες, ενώ ομάδες ανδρών πίνουν φλιτζάνια καφέ και καπνίζουν shisha. Η πόλη βουίζει από γεννήτριες [ηλεκτρικού ρεύματος], και οι άνθρωποι με τους οποίους μίλησα ανησυχούσαν κυρίως για την ασφάλεια και την καταρρέουσα αξία της συριακής λίρας. Παρακολούθησα τα παιδιά να παίζουν έναν έντονο αγώνα ποδοσφαίρου στα ερείπια ενός βομβαρδισμένου κτιρίου. Σε ένα λαμπερό, πρόσφατα ανακαινισμένο εστιατόριο, πλήθος παρευρισκομένων ανέμεναν ανυπόμονα τις λευκές πλαστικές σακούλες που περιείχαν το μεσημεριανό τους -αχνιστές φημισμένες πίτσες της Raqqa, με και χωρίς κρέας. Τα σημεία ελέγχου εδώ, επίσης, έμοιαζαν πάρα πολύ με εκείνα που υπήρχαν πέρυσι και πρόπερσι.

Αλλά από κάτω [από την επιφάνεια], η αλλαγή είναι βαθιά. Πριν από έναν χρόνο, οι δυνάμεις των SDF ήλεγχαν την περιοχή, υποστηριζόμενες από μια μικρή, σχεδόν αόρατη παρουσία των ΗΠΑ. Κατά την επίσκεψη αυτή, στην διάρκεια μόλις λίγων ωρών οδήγησης μεταξύ Hasakah και Ain Issa, είδα φάλαγγες οχημάτων στις οποίες ανέμιζαν σημαίες ρωσικές, αμερικανικές και τους συριακού καθεστώτος. Αυτό που ήταν η αμερικανική βάση στην Ain Issa τώρα έχει την ρωσική σημαία. Και ο καλύτερος δρόμος μεταξύ Hasakah και Kobani έχει καταστεί άχρηστος εξαιτίας των ανησυχιών ασφαλείας μετά την στρατιωτική επίθεση της Τουρκίας [5], αναγκάζοντας τους Σύρους να κάνουν μια τουλάχιστον τριών ωρών, κακοστρωμένη παράκαμψη. Φορτηγά παρατάσσονταν για να περάσουν τον ανώμαλο και βλογιοκομμένο δρόμο.

Η επίθεση της Τουρκίας υπονόμευσε την σταθερότητα της βορειοανατολικής Συρίας και την καταπολέμηση του ISIS. Οι δυνάμεις που συμμετείχαν σε αυτόν τον αγώνα χρειάστηκε να εκτρέψουν πόρους για να αμυνθούν. Οι ΜΚΟ, μερικές από τις οποίες έκαναν σημαντικό έργο για να βοηθήσουν τον πληθυσμό, συμπεριλαμβανομένης της παροχής ιατρικής περίθαλψης σε όσους την χρειάζονταν περισσότερο, αναγκάστηκαν να φύγουν, όπως και χιλιάδες πολίτες από τις πόλεις Ras al-Ain και Tel Abyad. Το ISIS [6] διαθέτει περισσότερο περιθώριο ελιγμών εν μέσω της αναστάτωσης. Και το ζήτημα του τρόπου αντιμετώπισης των οπαδών και των οικογενειών της οργάνωσης παραμένει επείγον και ανεπίλυτο. Πολλοί, συμπεριλαμβανομένων των οπαδών του ISIS από το εξωτερικό, είναι κλεισμένοι επ’ αόριστον στο στρατόπεδο Hol, στην επαρχία Hasakah, όπου οι ανάγκες ασφάλειας και υλικών είναι πιεστικές, οι πόροι λίγοι και η διεθνής υποστήριξη αγρίως ανεπαρκής.

Η εισβολή της Τουρκίας εκτόπισε επίσης περισσότερους από 200.000 πολίτες και η διοίκηση που οι Κούρδοι καθιέρωσαν το 2012 -μέσω δημοτικών συμβουλίων υπό την ηγεσία Αράβων όπως και Κούρδων- αφέθηκαν να ασχοληθούν με τα επακόλουθα. Οι SDF έστειλαν τον βαρύ εξοπλισμό, και το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα Barzani στο βόρειο Ιράκ έστειλε δωρεές, για να μετατρέψουν μια γυμνή έκταση σε καταυλισμό για τους εκτοπισμένους στην πόλη Hasakah. Μια γυναίκα που γνώρισα εκεί, μου είπε ότι ο σύζυγός της την έστειλε μαζί με τα παιδιά τους μακριά μόλις οι δυνάμεις της Τουρκίας εισέβαλαν στην πόλη Ras al-Ain. Η έφηβη κόρη της οδήγησε την οικογένεια πάνω στο τρακτέρ τους. Τώρα, αυτή η κόρη περίμενε να εξασφαλίσει μια σκηνή για να κοιμηθεί η οικογένεια. Ένας δάσκαλος από την ίδια πόλη μού είπε ότι το σπίτι του είχε απογυμνωθεί μέχρι τα ηλεκτρικά καλώδια από υποστηριζόμενες από την Τουρκία δυνάμεις και λεηλάτησαν ό, τι κατείχε. Δεν θα υπάρξει τίποτα που να μοιάζει με κανονικότητα για αυτές τις ξεριζωμένες κοινότητες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΣΤΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ

Η βορειοανατολική Συρία είναι σήμερα ένα αβέβαιο έδαφος, χτυπημένο από τις πολιτικές των μεγάλων δυνάμεων, κατεστραμμένο από τις μάχες, και αμυνόμενο απέναντι στην Τουρκία και το ISIS. Μόνο μια πολιτική λύση για την συριακή διαμάχη μπορεί να δώσει μια σταθερή ειρήνη στην περιοχή. Αλλά το εάν μια τέτοια διευθέτηση είναι δυνατή εξαρτάται από τις ενέργειες των εξωτερικών δυνάμεων.

Η Ρωσία θα μπορούσε να ωθήσει το καθεστώς της Συρίας να συνάψει συμφωνία που θα στηρίζει την βορειοανατολική αυτονομία. Αλλά κατά την διάρκεια της επίσκεψής μου οι SDF ανησυχούσαν ότι η Μόσχα μπορεί να δώσει στην Τουρκία άδεια να ξεκινήσει μια νέα επίθεση εναντίον της πόλης Kobani, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Σύροι Κούρδοι χάρισαν στο ISIS την πρώτη ήττα του πριν από πέντε χρόνια, και όπου περιπολούν τώρα το καθεστώς και οι ρωσικές δυνάμεις.

Η παρουσία των ΗΠΑ στην Συρία παρέχει στις SDF κάποια διπλωματική μόχλευση και χώρο. Αλλά για πόσο καιρό έχουν δεσμευτεί οι Ηνωμένες Πολιτείες, και αν σκοπεύουν να συνεισφέρουν την διπλωματική τους ισχύ [7] στην αιτία εκείνων των οποίων την γενναιότητα επαινούσαν κάποτε στον αγώνα κατά του ISIS, είναι ένα ανοικτό ερώτημα τουλάχιστον από τον [περασμένο] Οκτώβριο, αν όχι περισσότερο. Η πρόσφατη έξαρση των εντάσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν περιπλέκει ακόμα περισσότερο τον υπολογισμό για την Συρία. Το ιρακινό κοινοβούλιο ζήτησε από τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσύρουν τις δυνάμεις τους από το Ιράκ. Αλλά αν οι Ηνωμένες Πολιτείες κάνουν κάτι τέτοιο, θα ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα αναγκαστούν να βγουν επίσης από την Συρία, καθώς η υποστήριξη των στρατευμάτων στην Συρία εξαρτάται από την παρουσία των ΗΠΑ στο Ιράκ.

Η απόσυρση των ΗΠΑ θα υπονόμευε τη μόχλευση των SDF για την αντιμετώπιση της Ρωσίας και του συριακού καθεστώτος. Εν τω μεταξύ, αν οι Τούρκοι επιτεθούν στην Kobani, θα ακολουθήσουν περισσότερες αναταραχές και εκτοπισμοί. Οι SDF που θα εξαναγκαστούν να πολεμήσουν την Τουρκία και να προστατεύσουν τους πολίτες τους δεν μπορούν επίσης να δώσουν προτεραιότητα στον αγώνα κατά του ISIS.

Ο άνθρωπος στο επίκεντρο όλων αυτών των πιέσεων είναι ο επικεφαλής των SDF, Mazloum Abdi Kobani, ο στρατιωτικός στρατηγιστής τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες σέβονται για την έντονη ηρεμία και την ικανότητά του να αποδίδει, όπως έκανε βοηθώντας τις αμερικανικές δυνάμεις να νικήσουν το ISIS στρατιωτικά και να εντοπίσουν τον ηγέτη του, Abu Bakr al-Baghdadi [8]. Τώρα ο Mazloum πρέπει να περάσει μια διπλωματικό στενωπό, εξισορροπώντας αντίπαλες δυνάμεις καθώς εργάζεται προς μια πολιτική λύση που να προστατεύει τα κέρδη που πέτυχαν οι Σύροι Κούρδοι από το 2011.

16012020-2.jpg

Ο Mazloum Abdi Kobani στην Ain Issa, στην Συρία, τον Δεκέμβριο του 2018. Rodi Said / Reuters
--------------------------------------------------------------------

Όταν συναντήθηκα με τον Mazloum τον Δεκέμβριο, μου είπε ότι οι SDF δεν είχαν την πολυτέλεια να επιλέξουν μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας. Χρειάζονταν την υποστήριξη και των δύο για να διαφυλάξουν την περιοχή και να εργαστούν προς μια πολιτική διευθέτηση [9]. Η πολιτική διαδικασία, σύμφωνα με την άποψη του Mazloum, κρατά το κλειδί για την επίλυση των περισσότερων άλλων ζητημάτων, από την αποτροπή του ISIS μέχρι την διατήρηση των κερδών του πετρελαίου μακριά από τα χέρια της οργάνωσης.

Ο Mazloum [10] τόνισε ότι ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν πρέπει να παραμείνουν στην Συρία για πάντα, επίσης δεν πρέπει να φύγουν πριν ξεκινήσει μια πολιτική διαδικασία. «Αυτή την στιγμή, έχουμε ένα είδος ισορροπίας με τους Αμερικανούς εδώ. Χωρίς τους Αμερικανούς, η κατάσταση θα ήταν διαφορετική και πολύ χειρότερη», είπε. «Όλοι περιμένουν τις Ηνωμένες Πολιτείες να αποσυρθούν ώστε να μπορέσουν να επιδιώξουν την ατζέντα τους στην περιοχή: Οι Τούρκοι, το Συριακό καθεστώς, οι Ρώσοι και οι Ιρανοί».

Στα τέλη του περασμένου φθινοπώρου, μια διακομματική ομάδα γερουσιαστών έγραψε στο Υπουργείο Εξωτερικών ζητώντας μια επείγουσα βίζα για τον Mazloum ώστε να επισκεφθεί τις Ηνωμένες Πολιτείες και να συναντηθεί με πολιτικούς. Η Τουρκία ανταποκρίθηκε με οργή, και μάλιστα μερικοί στο εσωτερικό του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ αντιτάχθηκαν στην ιδέα. Αλλά η προσπάθεια εξακολουθεί να είναι ενεργή και ο Mazloum δήλωσε ότι θα αποδεχτεί την πρόσκληση εάν του προσφερθεί.

«Θα ήθελα να έρθω στις Ηνωμένες Πολιτείες για να μιλήσω απευθείας στους ανθρώπους που λαμβάνουν τις αποφάσεις και να μιλήσω στο αμερικανικό κοινό», είπε. Η διόγκωση της υποστήριξης από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, τα μέσα ενημέρωσης και το κοινό είχε ενισχύσει την αιτία των Κούρδων κατά την επίθεση της Τουρκίας, μου είπε. «Στο παρελθόν, οι άνθρωποι έλεγαν ότι οι Κούρδοι κατονόμαζαν ως φίλους τους μόνο τα βουνά, αλλά τώρα έχουμε δει ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Μπορούμε να αισθανθούμε την υποστήριξη του κοινού και αυτό μας έδωσε πραγματικά ελπίδα».

Ωστόσο, τα γεγονότα του Οκτωβρίου κατέστησαν σαφές ότι η ελπίδα δεν είναι ούτε μια στρατηγική, ούτε θέτει το μέλλον των Κούρδων αποκλειστικά στις δεσμεύσεις των ΗΠΑ. «Θέλουμε να προστατεύσουμε όσα έχουμε επιτύχει μαζί, συμπεριλαμβανομένου του Kobani», μου είπε ο Mazloum. Αλλά, πρόσθεσε με ένα γνωστικό χαμόγελο, «έχουμε μάθει εδώ ότι όλα είναι δυνατά. Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για οτιδήποτε έρθει».

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2020-01-15/syrias-...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.amazon.com/Ashleys-War-Soldiers-Special-Battlefield/dp/006233...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2019-11-13/why-trumps-sha...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2019-10-16/dashing-kurdis...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-08-31/sdfs-post-ameri...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2019-10-16/isis-alre...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/middle-east/2019-10-23/coming-is...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2019-01-09/if-trump-wants-...
[8] https://www.foreignaffairs.com/articles/west-africa/2020-01-01/new-calip...
[9] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2019-04-09/saving-northea...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2019-01-16/what-syria-stan...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition