Το λυκόφως της οικονομικής αυτοκρατορίας της Αμερικής | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το λυκόφως της οικονομικής αυτοκρατορίας της Αμερικής

Το οικονομικό bullying της Ουάσινγκτον θα διαβρώσει την ισχύ της
Περίληψη: 

Ο ιστοριογράφος της πτώσης της Αθήνας έδωσε το όνομά του στην «παγίδα του Θουκυδίδη», δηλαδή την ιδέα ότι ο πόλεμος είναι πιθανός όταν μια ανερχόμενη δύναμη αντιμετωπίζει μια καθιερωμένη. Αλλά η πραγματική παγίδα του Θουκυδίδη που αντιμετωπίζει η Ουάσιγκτον αφορά λιγότερο στο αναπόφευκτο της σύγκρουσης μεγάλων δυνάμεων παρά στον επίμονο πειρασμό της αυτοκρατορικής εξουσίας.

Ο HENRY FARRELL είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο George Washington.
Ο ABRAHAM NEWMAN είναι καθηγητής στην Σχολή Εξωτερικής Υπηρεσίας και Κυβερνητικού Κλάδου Edmund A. Walsh στο πανεπιστήμιο Georgetown.

Όταν οι Ιρακινοί νομοθέτες ψήφισαν να διώξουν τις αμερικανικές δυνάμεις από την χώρα νωρίτερα αυτόν τον μήνα, η απάντηση της διοίκησης του Trump ήταν γρήγορη και δυναμική: Αρνήθηκε να αποσυρθεί και, επιπλέον, απείλησε με οικονομικά αντίποινα, λέγοντας ότι θα παγώσει τους λογαριασμούς του Ιράκ στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ.

Η απειλή φαίνεται να ήταν αποτελεσματική. Αν και οι Ιρακινοί αξιωματούχοι εξακολουθούν να βράζουν για το χτύπημα των ΗΠΑ που σκότωσε έναν ανώτατο Ιρανό διοικητή στην Βαγδάτη στις 3 Ιανουαρίου, ο πρωθυπουργός Adel Abdul-Mahdi είπε ότι η προσωρινή κυβέρνησή του δεν έχει την εξουσία να πιέσει για απόσυρση των ΗΠΑ, και τα αμερικανικά στρατεύματα επανέλαβαν κοινές επιχειρήσεις με τους Ιρακινούς ομολόγους τους.

27012020-1.jpg

Το κτίριο της Federal Reserve στην Ουάσιγκτον, τον Σεπτέμβριο του 2019. T. J. Kirckpatrick / The New York Times / Redux
----------------------------------------------------------------

Αλλά αυτή η αίσθηση της κανονικότητας είναι απατηλή. Οι δυνάμεις των ΗΠΑ βρίσκονταν στην χώρα μετά από πρόσκληση της ιρακινής κυβέρνησης για να βοηθήσουν στον αγώνα κατά του Ισλαμικού Κράτους ή ISIS. Αρνούμενη να τις αποσύρει, η διοίκηση Trump μετατρέπει μια σχέση από επιλογή σε [σχέση] εξαναγκασμού. Εξίσου ανησυχητικό είναι ότι η Ουάσιγκτον το κάνει απειλώντας να στεγνώσει τον σύμμαχό της από κρίσιμα κεφάλαια, ένα βήμα που θα μπορούσε να προκαλέσει μια οικονομική κρίση στο Ιράκ, ίσως ακόμη και οικονομική κατάρρευση.

Ο στραγγαλισμός της ιρακινής οικονομίας από την Ουάσινγκτον είναι ένα ακραίο παράδειγμα μιας ευρύτερης ανησυχητικής τάσης: Όλο και πιο συχνά, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν τον προνομιούχο ρόλο τους ως θεματοφύλακα του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος για να εξαναγκάσουν και να τιμωρήσουν εκείνους που αντιτίθενται στις μεθόδους τους, φίλους ή εχθρούς. Έχουν σιγά-σιγά σφετεριστεί ένα σύστημα που προορίζεται να προσφέρει οφέλη στον κόσμο γενικά, και το μετέτρεψαν σε εργαλείο για τους δικούς τους γεωπολιτικούς στόχους.

Με το να μετατρέψουν τις οικονομικές σχέσεις σε αυτοκρατορικό εργαλείο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ακολουθούν τα βήματα της αρχαίας Αθήνας. Η εμπειρία αυτού του προηγηθέντα δεν προοιωνίζεται καλά για την Ουάσινγκτον. Η Αθήνα χρησιμοποίησε την οικονομική της ισχύ για να καταχραστεί τους συμμάχους της και με αυτό τον τρόπο επέσπευσε την δική της καταστροφή. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κινδυνεύουν να κάνουν το ίδιο.

ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΛΑΖΟΝΕΙΑΣ

Οι μελετητές της ρεαλιστικής σχολής των διεθνών σχέσεων τείνουν να σκέφτονται τον Αθηναίο στρατηγό και συγγραφέα Θουκυδίδη ως έναν από τους δικούς τους: Έναν πιστό των πολιτικών ισχύος, ο οποίος αντιλήφθηκε την σκληρή πραγματικότητα της πολιτικής τέχνης. Ερμηνεύουν τον διάλογό του με τους Μηλίους, στον οποίο οι Αθηναίοι κατακτητές λένε στους εχθρούς τους ότι οι ισχυροί πράττουν ό, τι θέλουν ενώ οι αδύναμοι υποφέρουν όπως πρέπει, ως μια δήλωση της αιώνιας αλήθειας της διεθνούς πολιτικής -μεγάλες δυνάμεις πολεμούν η μια εναντίον της άλλης για να κερδίσουν ή να προστατεύσουν τις αυτοκρατορίες, ενώ τα αδύναμα κράτη προσπαθούν να επιβιώσουν όσο καλύτερα μπορούν. Ο Θουκυδίδης, όμως, δεν ήταν θεωρητικός των διεθνών σχέσεων -ήταν ιστορικός. Ενδιαφερόταν λιγότερο [1] να υποστηρίξει ότι οι ηγέτες είχαν περιορισμένες επιλογές από το να ανακαλύψει γιατί συχνά επέλεγαν άσχημα. Οι ομιλίες των νικητών Αθηναίων που αφηγείται θα πρέπει να διαβαστούν ως μια μαρτυρία της αλαζονείας που τελικά έριξε τους ηγέτες της πόλης.

Στην εξιστόρηση του Θουκυδίδη, ο αθηναϊκός ιμπεριαλισμός και η ύβρις πήγαν χέρι-χέρι. Αφού απώθησαν μια περσική εισβολή, η Αθήνα και οι σύμμαχοί της σχημάτισαν μια ένωση πόλεων-κρατών, την Συμμαχία της Δήλου, για να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους εναντίον των περσικών αντιποίνων. Για τον σκοπό αυτό, κάθε μέλος της Συμμαχίας συνεισέφερε κεφάλαια σε ένα κοινό ταμείο που έδρευε στο νησί της Δήλου, το οποίο θα διατίθετο για το κοινό όφελος. Αλλά η Αθήνα, το πιο ισχυρό μέλος της συμμαχίας, δεν χρειάστηκε πολύ χρόνο για να καταχραστεί την ισχύ της. Ο Αθηναίος πολιτικός Περικλής μετακόμισε το θησαυροφυλάκιο από την Δήλο στην Αθήνα, όπου χρησιμοποιήθηκε προς όφελος μόνο της πόλης. Η Συμμαχία, που σχεδιάστηκε ως συμμαχία βασισμένη σε κοινά συμφέροντα, έγινε μια αυτοκρατορία, με την Αθήνα να απαιτεί φόρο υποτελείας από τους πρώην συμμάχους της και να απειλεί να τους καταλάβει ή να τους καταστρέψει αν δεν πληρώσουν.

Οι Αθηναίοι ηγέτες, σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, γνώριζαν ότι αποξένωναν τους πρώην συμμάχους τους και μετέτρεπαν τα ουδέτερα κράτη σε εχθρούς, αλλά είδαν την έλλειψη δημοφιλίας ως το τίμημα της ισχύος. Η αλαζονεία θα είχε το τίμημά της, επίσης. Οι διάδοχοι του Περικλή, συμπεριλαμβανομένου του πολεμοχαρή Κλέωνα, αντιμετώπισαν εξεγέρσεις από δυσαρεστημένους συμμάχους της Αθήνας καθώς συνεχιζόταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος. Οι εχθροί της Αθήνας θριάμβευαν, οδηγώντας στην πτώση της.

ΟΠΛΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ