Η Λευκορωσία θα είναι η επόμενη Ουκρανία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Λευκορωσία θα είναι η επόμενη Ουκρανία;

Γιατί η σύγκρουση που υποβόσκει μεταξύ Μόσχας και Μινσκ αποτελεί κακή είδηση

Οι φόβοι αυτοί, σε συνδυασμό με την αντίληψη της Ρωσίας ότι η Λευκορωσία αποτελεί μέρος της ιστορικής της κληρονομιάς και της σφαίρας επιρροής της, υποδηλώνουν ότι η Μόσχα θα αντιδράσει σε οποιαδήποτε κατάρρευση της κρατικής εξουσίας στην Λευκορωσία εν πολλοίς με τον ίδιο τρόπο μετά την εκδίωξη του Ουκρανού προέδρου Βίκτορ Γιανουκόβιτς το 2014. Αλλά ακόμη και στην πιθανότερη περίπτωση που ο Λουκασένκο παραμένει στην εξουσία για το προσεχές μέλλον, η Μόσχα κατέστησε σαφές ότι είναι όλο και λιγότερο πρόθυμη να ανεχθεί αυτό που θεωρεί ως μια προσπάθειά του να βάλει την Ρωσία και την ΕΕ την μια εναντίον της άλλης, συμπεριλαμβανομένων των προσπαθειών του για να παρακάμψει τις αντισταθμιστικές κυρώσεις της Ρωσίας. Πριν από μια συνάντηση στο Σότσι τον Δεκέμβριο του 2019, ο Πούτιν ουσιαστικά απαίτησε ο Λουκασένκο να αποδεχθεί μεγαλύτερη πολιτική εναρμόνιση ως ένα τίμημα για τις συνεχιζόμενες επιδοτήσεις της Ρωσίας στο πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, τις φτηνές πιστώσεις και άλλα οικονομικά οφέλη. Ο Λουκασένκο αρνήθηκε και η σύνοδος κορυφής κατέληξε σε αποτυχία. Η Ρωσία ανέστειλε προσωρινά τις παραδόσεις πετρελαίου στην Λευκορωσία στις αρχές Ιανουαρίου και απείλησε να τερματίσει συνολικά τις επιδοτούμενες πωλήσεις πετρελαίου αν ο Λουκασένκο εξακολουθήσει να αντιστέκεται στην οικονομική ολοκλήρωση.

Κάποιοι επίσης υπονόησαν ότι οι απαιτήσεις του Πούτιν αντικατοπτρίζουν την φιλοδοξία του να γίνει ο πρόεδρος ενός ενοποιημένου Ρωσο-λευκορωσικού κράτους και έτσι να παρακάμψει τα όρια θητείας που τον εμποδίζουν να επιδιώξει μια τρίτη διαδοχική θητεία στην Ρωσία. Ωστόσο, οι πρόσφατα ανακοινωθείσες αλλαγές στο ρωσικό σύνταγμα υποδεικνύουν ότι ο Πούτιν θα διατηρήσει ηγετικό πολιτικό ρόλο στο εσωτερικό της Ρωσίας, ακόμη και μετά την λήξη της θητείας του το 2024.

Εντούτοις, οι διαμαρτυρίες της Μόσχας σχετικά με τις επιδοτήσεις [στα καύσιμα κ.λπ] δείχνουν ότι σκοπεύει να τραβήξει την Λευκορωσία πιο κοντά της, και σε μια εποχή αυξανόμενης εχθρότητας μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, αυτή η αποφασιστικότητα μπορεί να τυφλώσει τη Μόσχα σχετικά με τους κινδύνους της στρατηγικής της. Θυμηθείτε ότι η κρίση της Ουκρανίας ξέσπασε όταν ο Γιανουκόβιτς υποσχέθηκε να υπογράψει μια εμπορική συμφωνία με την ΕΕ, μόνο για να υποχωρήσει από την υπόσχεσή του υπό την πίεση της Μόσχας˙ η αντιστροφή του προκάλεσε εκτεταμένες διαμαρτυρίες και τελικά, την αρπαγή εδαφών της Κριμαίας και της Ντόνμπας από την Ρωσία. Η Λευκορωσία, όπως και η Ντόνμπας, φιλοξενεί ρωσόφωνους πληθυσμούς με έλλειψη εθνικιστικού αισθήματος και μια μη μεταρρυθμισμένη βιομηχανική οικονομία που είναι βαθιά δεμένη με την Ρωσία. Αυτοί οι παράγοντες διαδραμάτισαν ρόλο στην απόφαση της Μόσχας να εισβάλει στη Ντόνμπας στις αρχές του 2014, αλλά αν το Κρεμλίνο περίμενε ότι οι ντόπιοι θα τείνουν στο να καλωσορίσουν την ενσωμάτωση στην Ρωσία, υπέπεσε σε λάθος εκτίμηση. Η τοπική αντίσταση σύντομα υπερκέρασε τις υποστηριζόμενες από την Ρωσία εξεγέρσεις σε διάφορες ανατολικές πόλεις, και η Ρωσία κατόρθωσε να εξασφαλίσει τον έλεγχο της Ντόνμπας μόνο με άμεση στρατιωτική επέμβαση.

Μια εισβολή στην Λευκορωσία θα αντιμετώπιζε παρόμοιο πρόβλημα. Στην Ουκρανία, η Μόσχα μπορούσε τουλάχιστον να εκμεταλλευτεί τις εσωτερικές εντάσεις μεταξύ ρωσόφωνων στα ανατολικά και ουκρανόφωνων στα δυτικά. Η Λευκορωσία δεν διαθέτει κανένα τέτοιο γεωγραφικό χάσμα. Αυτό που έχει είναι σχεδόν τρεις δεκαετίες ύπαρξης ως ανεξάρτητο κράτος, κάτι που λίγοι Λευκορώσοι είναι πρόθυμοι να θυσιάσουν, ανεξάρτητα από την εθνική ή την γλωσσική ταυτότητά τους. Μια προσπάθεια [της Μόσχας] να πιέσει τα πράγματα, με ή χωρίς τον Λουκασένκο να ελέγχει στο Μινσκ, θα ήταν ένα καταστροφικό λάθος.

Στους επόμενους μήνες και χρόνια, η προσέγγιση της Ρωσίας θα χρειαστεί παρακολούθηση. Εάν η Μόσχα ακολουθήσει την απειλή της να σταματήσει τις επιδοτούμενες παραδόσεις πετρελαίου, ο Λουκασένκο μπορεί να χρειαστεί να αχρηστεύσει τμήματα του κράτους πρόνοιας που συνέβαλαν στην συμφιλίωση πολλών Λευκορώσων με την αυταρχική διακυβέρνησή του. Κατ’ ελάχιστον, μπορεί να έχει τέτοια χρηματική στενότητα που να μεταφέρει κομμάτια κρίσιμης υποδομής στον ρωσικό έλεγχο. Και αν η νεότερη γενιά της Λευκορωσίας, η οποία είναι ταυτόχρονα πιο εθνικιστική και πιο κοσμοπολίτικη από όσο οι ηλικιωμένοι Λευκορώσοι, φθάσει να απειλήσει την διακυβέρνηση του Λουκασένκο, η Μόσχα θα μπορούσε να επιχειρήσει να εξαναγκάσει τον Λουκασένκο σε μια Φαουστιανή συμφωνία, ανταλλάσσοντας την πολιτική επιβίωσή του με την εναρμόνιση με την Ρωσία.

Για την Δύση, ούτε το ένα ούτε το άλλο αποτέλεσμα δεν θα ήταν επιθυμητό. Αν και ο αυταρχικός Λουκασένκο υπήρξε συχνά ενοχλητικός, η ικανότητά του να κρατά σε απόσταση την ρωσική επιρροή υπήρξε ένα υποτιμημένο δώρο για την περιφερειακή σταθερότητα. Η πίεση της Μόσχας για πολιτικό, οικονομικό ή στρατιωτικό έλεγχο επί της Λευκορωσίας κινδυνεύει να αποσταθεροποιήσει αυτήν την ισορροπία.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/belarus/2020-02-05/will-belarus-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition