Κατάσκοποι, ψέματα και αλγόριθμοι

Για τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ, ο 21ος αιώνας άρχισε με ένα σοκ, όταν 19 πράκτορες της Αλ Κάιντα απήγαγαν τέσσερα αεροπλάνα και διέπραξαν την πιο θανατηφόρα επίθεση που σημειώθηκε ποτέ στο έδαφος των ΗΠΑ. Μετά την επίθεση, η κοινότητα των μυστικών υπηρεσιών κινητοποιήθηκε με έναν πρωταρχικό στόχο: Την αποφυγή μιας άλλης 11ης Σεπτεμβρίου. Η CIA, η Υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας (National Security Agency, NSA) και τα άλλα 15 τμήματα της κοινότητας των Μυστικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ αναδιαρθρώθηκαν, αναμορφώθηκαν και επανεξοπλίστηκαν. Το Κογκρέσο διέθεσε δισεκατομμύρια δολάρια για την στήριξη του μετασχηματισμού.

Σπάζοντας τον κώδικα: Στα κεντρικά της CIA, στο Λάνγκλεϊ της Βιρτζίνια, τον Ιούνιο του 2010. Drew Angerer / THE NEW YORK TIMES / REDUX
----------------------------------------------------------

Η προσπάθεια αυτή απέδωσε. Στις σχεδόν δύο δεκαετίες που οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν επικεντρωθεί στην καταπολέμηση των τρομοκρατών, έχουν ματαιώσει πολλά σχέδια επίθεσης στο έδαφος των ΗΠΑ, εντόπισαν [1] τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, βοήθησαν στην εξάλειψη του χαλιφάτου του Ισλαμικού Κράτους [2] παντού από τις αφγανικές σπηλιές μέχρι τα συγκροτήματα διαμερισμάτων των Βρυξελλών [3]. Αυτή ήταν αναμφισβήτητα μια από τις πιο επιτυχημένες περιόδους της ιστορίας των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών.

Ωστόσο, σήμερα, αντιμετωπίζοντας νέες απειλές που ξεπερνούν την τρομοκρατία, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ αντικρίζουν έναν άλλο «κόμπο στο χτένι». Από την βιοτεχνολογία και τη νανοτεχνολογία μέχρι την κβαντική υπολογιστική και την τεχνητή νοημοσύνη [4] (Artificial Intelligence, AI), η ταχεία τεχνολογική αλλαγή δίνει στους αντιπάλους των ΗΠΑ νέες δυνατότητες και εξουδετερώνει τα παραδοσιακά πλεονεκτήματα των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών. Η κοινότητα πληροφοριών των ΗΠΑ πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτές τις μετατοπίσεις αλλιώς ρισκάρει να αποτύχει ως η πρώτη γραμμή άμυνας του έθνους.

Αν και οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ έχουν κάνει τα πρώτα βήματα προς την σωστή κατεύθυνση, δεν κινούνται αρκετά γρήγορα. Στην πραγματικότητα, η πρώτη καταστροφή [στον τομέα των] πληροφοριών αυτής της νέας εποχής έχει ήδη έρθει: Η αποτυχία να εντοπιστεί γρήγορα και να κατανοηθεί πλήρως το μέγεθος της χρήσης των κοινωνικών μέσων (social media) από την Ρωσία για να παρέμβει στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2016. Αυτή η αποτυχία πρέπει να χρησιμεύσει ως κλήση αφύπνισης. Οι τάσεις που αντικατοπτρίζει εντέλλονται μια συνολική επανεξέταση του τρόπου λειτουργίας της κοινότητας πληροφοριών. Για να φτάσουμε εκεί θα χρειαστεί να κεφαλαιοποιηθούν οι μοναδικές δυνάμεις των Ηνωμένων Πολιτειών, κάνοντας σκληρές οργανωτικές αλλαγές και επανοικοδομώντας εμπιστοσύνη με τις τεχνολογικές εταιρείες των ΗΠΑ.

ΕΝΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΟ ΣΗΜΑ

Η πολύπλευρη εκστρατεία «ενεργών μέτρων» της Ρωσίας πριν από τις εκλογές του 2016 σχεδιάστηκε για να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη του κοινού στην δημοκρατική διαδικασία των ΗΠΑ, να σπείρει διχόνοιες στην αμερικανική κοινωνία και να ενισχύσει την δημόσια υποστήριξη ενός προεδρικού υποψηφίου έναντι ενός άλλου. Μεγάλο μέρος αυτής της προσπάθειας δεν παρέμεινε απαρατήρητο για πολύ. Σχεδόν αμέσως, οι υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ παρατήρησαν ρωσικές κυβερνοεπιθέσεις κατά της Εθνικής Επιτροπής των Δημοκρατικών και της [προεκλογικής] εκστρατείας της Χίλαρι Κλίντον, την ανταλλαγή κλεμμένων πληροφοριών με πλατφόρμες όπως το WikiLeaks, και τις προσπάθειες διείσδυσης σε πολιτειακά και τοπικά συστήματα ψηφοφορίας. Καταδεικνύοντας αυτά τα γεγονότα, αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών προειδοποίησαν τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα πολύ πριν από τις εκλογές ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονταν υπό επίθεση.

Ωστόσο, οι υπηρεσίες πληροφοριών δεν αντιλήφθηκαν το σημαντικότερο εργαλείο της Ρωσίας: Την οπλοποίηση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μελέτες που ανατέθηκαν από την Επιτροπή Πληροφοριών της Γερουσίας και οι κατηγορίες του ειδικού συμβούλου Robert Mueller [5] περί μιας ρωσικής «φάρμας από τρολ» δείχνουν ότι η επιχείρηση μέσων κοινωνικής δικτύωσης που αποσκοπούσε στην υπονόμευση της εκλογικής διαδικασίας στις ΗΠΑ μπορεί να είχε αρχίσει ήδη από το 2012, και κατά το 2014 ήταν ήδη για τα καλά σε εξέλιξη. Αλλά παρόλο που οι Αμερικανοί αξιωματούχοι των υπηρεσιών πληροφοριών γνώριζαν ότι η Ρωσία είχε χρησιμοποιήσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ως μέσο προπαγάνδας εναντίον των πολιτών της και των γειτόνων της, ιδιαίτερα της Ουκρανίας, χρειάστηκαν τουλάχιστον δύο χρόνια για να συνειδητοποιήσουν ότι παρόμοιες προσπάθειες καταβάλλονται στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το γεγονός αυτό στέρησε από τον πρόεδρο πολύτιμο χρόνο για να κατανοήσει πλήρως τις προθέσεις της Μόσχας και να αναπτύξει επιλογές πολιτικής πριν καν ξεκινήσουν οι εκλογές.