Η επερχόμενη ύφεση λόγω κορωνοϊού | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η επερχόμενη ύφεση λόγω κορωνοϊού

Και το αχαρτογράφητο έδαφος ενόψει
Περίληψη: 

Η παγκόσμια οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση φέτος. Η κάμψη θα είναι ξαφνική και απότομη. Και παρόλο που μια εποικοδομητική αντίδραση από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα μπορούσε να περιορίσει την διάρκειά της, τα αποτελέσματά της θα γίνουν αισθητά για τις επόμενες δεκαετίες.

Ο MOHAMED A. EL-ERIAN είναι επικεφαλής οικονομικός σύμβουλος της Allianz, εκλεγμένος πρόεδρος του Queens College του Cambridge, καθηγητής Πρακτικής στην Σχολή Wharton, και ανώτερος συνεργάτης του Ινστιτούτου Lauder.

Η παγκόσμια οικονομία θα εισέλθει σε ύφεση φέτος. Η κάμψη θα είναι ξαφνική και απότομη. Και παρόλο που μια εποικοδομητική αντίδραση από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά θα μπορούσε να περιορίσει την διάρκειά της, τα αποτελέσματά της θα γίνουν αισθητά για τις επόμενες δεκαετίες.

Οι περισσότερες οικονομικές προβλέψεις για το 2020 προέβλεπαν ένα έτος σταθερής, αν όχι αυξανόμενης, ανάπτυξης. Η ενημερωμένη πρόβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον Ιανουάριο προέβλεπε αύξηση από 2,9% το 2019 σε 3,3% το 2020. Και υπήρχαν αρκετοί λόγοι για αισιοδοξία: Η εμπορική συμφωνία «Φάση 1» μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, η μείωση των αβεβαιοτήτων που σχετίζονται με το Brexit, και οι ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες, ιδίως στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Γερμανία, οι οποίες φαινόταν πιθανό να ωθήσουν τις εταιρείες να προχωρήσουν σε καθυστερημένα επενδυτικά σχέδια.

18032020-1.jpg

Οι δείκτες κλεισίματος στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης την Δευτέρα, 16 Μαρτίου του 2020. Bryan R. Smith/The New York Times
-----------------------------------------------------------------

Τότε ήρθε ο νέος κορωνοϊός. Με το οικονομικό σοκ της κρίσης της υγείας να διαδίδεται σε όλο τον κόσμο, οι οικονομολόγοι προσπαθούν να αναθεωρήσουν τις προβλέψεις τους. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) περιέκοψε πρόσφατα την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη το 2020 κατά το ήμισυ, από 2,9% σε 1,5%, και το ΔΝΤ σημείωσε ότι σύντομα θα εκδώσει σημαντική αναθεώρηση. Ωστόσο, ακόμη και αυτός ο πρώτος γύρος αναθεωρήσεων μπορεί να ήταν υπερβολικά αισιόδοξος, δεδομένου ότι ενσωμάτωσε την ευρέως διαδεδομένη (αλλά λανθασμένη) υπόθεση ότι η ανάκαμψη θα ακολουθούσε ένα έντονο μοτίβο τύπου V –ένα χτύπημα στο πρώτο τρίμηνο που θα αντισταθμιστεί αμέσως το δεύτερο τρίμηνο. Με την αυξανόμενη αναγνώριση ότι η ανάκαμψη σχήματος U είναι πιο πιθανή, οι προβλέψεις θα πρέπει να αναθεωρηθούν πάλι και να αναθεωρηθούν απότομα προς τα κάτω. Θα πρέπει επίσης να αντιμετωπίσουν σοβαρότερα τον κίνδυνο ενός L ή ακόμα και ενός I –δηλαδή, μια αγορά που παραμένει επίπεδη ή σε ελεύθερη πτώση για κάποιο χρονικό διάστημα- αν οι σοβαρές οικονομικές διαταραχές καταλήξουν να προστεθούν στα δεινά της παγκόσμιας οικονομίας.

Πριν από την πανδημία, πολλές μεγάλες οικονομίες, όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ιαπωνία, ήταν ήδη φτωχά εξοπλισμένες για να χειριστούν ακόμη και μικρές δυσμενείς εξωγενείς διαταραχές. Άλλες οικονομίες, όπως η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες, είχαν ισχυρότερη δυναμική οργανικής ανάπτυξης, αλλά ακόμη και αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί ανεπαρκές για να αποφευχθεί μια ύφεση. Οι υπερβολικές πολιτικές ανάληψης ρίσκου και οι πολιτικές των κεντρικών τραπεζών που καταστέλλουν τεχνητά την οικονομική μεταβλητότητα έχουν φυτέψει σπόρους αστάθειας εδώ και χρόνια -αν δεν ήταν ο νέος κορωνοϊός, κάτι άλλο θα είχε προκαλέσει την κατάρρευση του «νέου φυσιολογικού» που χαρακτήρισε την αργή και άνιση ανάκαμψη από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008.

Η ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ ΠΟΥ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΝΕΤΑΙ

Η ξαφνική οικονομική αναστάτωση που προκαλείται από το νέο κορωνοϊό είναι ιδιαίτερα καταστροφική, διότι κάμπτει και σε πολλές περιπτώσεις καταστρέφει την προσφορά και την ζήτηση. Ένα τέτοιο σοκ, κοινό σε ευάλωτα ή αποτυχημένα κράτη και σε χώρες που επλήγησαν από μεγάλες φυσικές καταστροφές, είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο στις προηγμένες οικονομίες. Εξετάστε τις επιπτώσεις στον κλάδο των αερομεταφορών, ο οποίος αποτελεί κύριο δείκτη για πολλούς άλλους τομείς, παρά αποτελεί μια εξαίρεση. Ο πραγματικός και ο αντιληπτός κίνδυνος μόλυνσης στα αεροπλάνα έχει προκαλέσει έναν τεράστιο αριθμό ακυρώσεων. Οι κυβερνητικές οδηγίες για το κλείσιμο των συνόρων έχουν επιφέρει άλλο ένα πλήγμα στην ζήτηση. Ως απάντηση, οι αεροπορικές εταιρείες περιορίζουν σημαντικά τις πτήσεις καθώς προσπαθούν να διατηρήσουν την επιχειρησιακή και οικονομική βιωσιμότητά τους. Οι προκύπτουσες απολύσεις προσωπικού και οι περικοπές στις πληρωμές προς τους προμηθευτές θα προκαλέσουν πρόσθετες απώλειες εισοδήματος που θα μειώσουν περαιτέρω την ζήτηση σε αυτό που οι οικονομολόγοι ονομάζουν «αρνητικό πολλαπλασιαστικό φαινόμενο» (“negative multiplier effect”).

Η αρχική φάση της αντίδρασης στην υγεία, αν και κρίσιμη για την διάσωση ζωών, θα κάνει τα πράγματα μόνο χειρότερα για την οικονομία. Μέτρα όπως η «κοινωνική αποστασιοποίηση» (“social distancing”), ο διαχωρισμός και η απομόνωση, είναι εγγενώς ασυμβίβαστα με αυτά που οδηγούν στην οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την χρηματοοικονομική σταθερότητα. Οι σύγχρονες οικονομίες και κυβερνήσεις είναι οικοδομημένες για διασύνδεση και ενσωμάτωση. Η αντίδραση στην υγεία θα κλείσει τον έναν οικονομικό τομέα μετά τον άλλο. Το αποτέλεσμα δεν θα είναι απλώς η απο-παγκοσμιοποίηση (deglobalization) και η απο-περιφερειοποίηση (deregionalization), αλλά και τα τεράστια οικονομικά κλεισίματα (shutdowns) σε εθνικό και τοπικό επίπεδο.

Για τον ιδιωτικό τομέα, οι λογαριασμοί εταιρικού εισοδήματος και οι ισολογισμοί θα πληγούν σκληρά από όλες τις πλευρές και με μια βία που θα ξεπεράσει τα σχέδια έκτακτης ανάγκης για ακόμη και τις πιο ακραίες αρνητικές κρίσεις. Τα έσοδα θα μειωθούν αισθητά. Τα έξοδα θα αυξηθούν. Τα «μαξιλάρια» από μετρητά θα παραταχθούν. Θα συνταχθούν πιστωτικές γραμμές. Οι νέες εκδόσεις ομολόγων θα είναι σχεδόν αδύνατες, ειδικά για εταιρείες με σημαντικό χρέος για αναχρηματοδότηση. Οι χρηματιστηριακές αγορές θα παρατηρήσουν τεράστια μεταβλητότητα γύρω από μια καθοδική τάση.