Μπορεί μια πανδημία να νικήσει τις πολιτικές λιτότητας; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορεί μια πανδημία να νικήσει τις πολιτικές λιτότητας;

Το κλειδί για την οικονομική ανάκαμψη μετά την ασθένεια COVID-19

Η οικονομική σκέψη εκείνης της εποχής ήταν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα βυθίζονταν σε μια βαθιά ύφεση στο τέλος του πολέμου. Ο οικονομολόγος Paul Samuelson προέβλεψε ότι εκατομμύρια άνθρωποι θα ριχτούν στην αγορά εργασίας. Χωρίς συνεχιζόμενο κυβερνητικό σχεδιασμό και οικονομική διαχείριση, ο Samuelson προειδοποίησε [11] ότι θα ερχόταν «η μεγαλύτερη περίοδος ανεργίας και βιομηχανικής αποδιάρθρωσης που έχει αντιμετωπίσει ποτέ οποιαδήποτε οικονομία».

Αντ' αυτού, τα επόμενα 20 χρόνια, η οικονομία των ΗΠΑ γνώρισε ένα θαύμα. Η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 22% μεταξύ 1944 και 1947, ενώ οι ακαθάριστες ιδιωτικές επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 223% την ίδια περίοδο [12]. Καθώς οι οικογένειες τακτοποιήθηκαν και ξεκίνησε μια έκρηξη γεννήσεων (baby boom), οι πραγματικές δαπάνες στέγασης αυξήθηκαν κατά έξι φορές. Παρά τον φόβο που διακινείτο σχετικά με τα χρέη και τα ελλείμματα, ο διάδοχος του Ρούσβελτ, ο Harry Truman, κέρδισε τις εκλογές του 1948 με υποσχέσεις για περαιτέρω αύξηση των φόρων για τους πλούσιους (που όντως επέβαλε) και για την οικοδόμηση ενός εθνικού συστήματος ασφάλισης υγείας (το οποίο δεν μπόρεσε να περάσει μέσω του Κογκρέσου).

Τέσσερα χρόνια αργότερα, η χώρα εξέλεξε τον πρώτο της Ρεπουμπλικανικό πρόεδρο μετά τον Herbert Hoover, τον Dwight Eisenhower. Πολλοί Αμερικανοί πίστευαν ότι τα επεκτατικά κυβερνητικά προγράμματα των εποχών Roosevelt και Truman θα έσβηναν τελικά. Αλλά ο Eisenhower δεν θα έκανε τίποτα τέτοιο. «Εάν οποιοδήποτε πολιτικό κόμμα επιχειρήσει να καταργήσει την κοινωνική ασφάλιση, την ασφάλιση [έναντι της] ανεργίας και να εξαλείψει τους εργατικούς νόμους και τα αγροτικά προγράμματα, δεν θα ακούγατε ξανά γι’ αυτό το κόμμα στην πολιτική μας ιστορία. Υπάρχει, φυσικά, μια μικρή σχισματική ομάδα που πιστεύει ότι μπορείτε να κάνετε αυτά τα πράγματα. … Ο αριθμός τους είναι αμελητέος και είναι ανόητοι» [13], έγραψε. Έτσι, αντί να περιορίσει την κυβέρνηση, ο Eisenhower επέκτεινε την Κοινωνική Ασφάλιση (Social Security), ξεκίνησε το μεγαλύτερο πρόγραμμα δημοσίων δαπανών εν καιρώ ειρήνης στην ιστορία των ΗΠΑ -το Διαπολιτειακό Πρόγραμμα Αυτοκινητόδρομων (Interstate Highway Program)- και αρνήθηκε να μειώσει τους φόρους στους πλούσιους. Το υψηλότερο κλιμάκιο ανερχόταν στο 91% καθ' όλη την διάρκεια των οκτώ ετών του στο αξίωμα και η οικονομία των ΗΠΑ συνέχισε να αναπτύσσεται.

ΜΕΤΑ ΤΟΝ ΚΟΡΩΝΟ-ΠΟΛΕΜΟ

Ειρωνικά, η κοινωνική αποστασιοποίηση βοηθά τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν το πόσο χρειάζονται ο ένας τον άλλον. Σε όλο τον κόσμο, οι άνθρωποι κάνουν θυσίες για το καλό των άλλων. Ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, μια χώρα πιο αφοσιωμένη στον ατομικισμό και τις ελεύθερες αγορές από οποιαδήποτε άλλη, οι περισσότεροι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι βρίσκονται όλοι μαζί σε αυτό. Πώς μπορεί η χώρα να δημιουργήσει μια ευκαιρία από ετούτη την κρίση;

Πρώτον, με αύξηση των φόρων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν χρειάζεται να επιστρέψουν στους φορολογικούς συντελεστές των ετών του Eisenhower. Αλλά ακόμη και η επιστροφή στα επίπεδα του 1980 θα σήμαινε τεράστια πρόοδο. Οι υποφορολογημένοι θα υποστηρίξουν ότι με το χαώδες δημόσιο χρέος, η χώρα δεν αντέχει να αυξήσει τους φόρους και θα πρέπει αντ' αυτού να τους μειώσει ξανά. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επιβάλει δέκα περικοπές φόρου εισοδήματος από το 1981, και τι έφεραν όλες αυτές οι φορολογικές περικοπές; Αποτελούν την βασική αιτία των τεράστιων αυξήσεων του δημόσιου χρέους για τις οποίες ουρλιάζουν οι καπηλευτές του ελλείμματος. Το 1980, το δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 930 δισεκατομμύρια δολάρια, ή 23% του ΑΕΠ. Μετά από δέκα γύρους περικοπών φόρων που έπρεπε να χρηματοδοτηθούν, το δημόσιο χρέος αυξήθηκε στα 22,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ή 106% του ΑΕΠ -απλώς και μόνο επειδή, στα τελευταία 40 χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εισπράξει λιγότερους φόρους από όσα έχουν ξοδέψει σε κάθε έτος, εκτός από μια σύντομη περίοδο από το 1998 έως το 2000.

Όλοι πρέπει να πληρώνουν περισσότερα, αλλά ειδικά οι πλούσιοι. Στο υψηλότερο σημείο τους, οι φορολογικοί συντελεστές των πλουσιότερων εκατομμυριούχων έφτασαν το 94%. Μέχρι το 1980, είχαν μειωθεί στο 70%. Σήμερα, ο πραγματικός φορολογικός συντελεστής που καταβάλλουν οι πλουσιότεροι 400 Αμερικανοί είναι μόλις 23% [14], ενώ οι μεσαίου εισοδήματος πληρώνουν πάνω από 25%. Η αύξηση του μέσου φορολογικού συντελεστή κατά μόλις 5% θα αποφέρει πάνω από 140 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Κάνοντας το ίδιο με τον μέσο φόρο που καταβάλλουν τα μεσαίου εισοδήματος άτομα (55.000 έως 88.000 δολάρια) θα αποφέρει πάνω από 115 δισεκατομμύρια δολάρια. Η αύξηση των φόρων σε όλες τις κατηγορίες εισοδήματος κατά μόλις 5% θα απέφερε τουλάχιστον 820 δισεκατομμύρια δολάρια [15].

Υπάρχουν πολλά που η κυβέρνηση θα μπορούσε να κάνει με αυτά τα χρήματα. Η τρέχουσα κρίση καθιστά απολύτως σαφές ότι το αμερικανικό σύστημα υγειονομικής περίθαλψης είναι μια καταστροφή. Το να κάνει αντικατάσταση ισχίου ένας διαβητικός 93 ετών, είναι φαινομενικά ευκολότερο από όσο να κάνει ένα τεστ για τον νέο κορωνοϊό ένας 23χρονος υπάλληλος μανάβικου. Ωστόσο, το να παρέχεται σε όλους μια αξιοπρεπής υγειονομική περίθαλψη δεν είναι πέρα από την εμβέλεια ή τα μέσα μιας από τις πλουσιότερες χώρες της γης.