Διατηρώντας την ειρήνη στην πυρηνική εποχή

Πριν από δέκα χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία υπέγραψαν την συνθήκη New START -μια συμφωνία ελέγχου πυρηνικών όπλων για την οποία εμείς, ως οι επικεφαλής των αντίστοιχων αντιπροσωπειών των κυβερνήσεών μας, βοηθήσαμε στην διαπραγμάτευσή της. Έκτοτε, η New START διαδραμάτισε κεντρικό ρόλο [1] στην διατήρηση της ειρήνης και στην αποτροπή μιας επικίνδυνης κούρσας εξοπλισμών μεταξύ των δύο χωρών που μαζί κατέχουν το 90% των παγκόσμιων πυρηνικών όπλων.

Τώρα, ωστόσο, η New START αντιμετωπίζει προβλήματα [2]: Χωρίς κάποια δράση για να επεκταθεί [χρονικά], η συνθήκη θα λήξει τον Φεβρουάριο του 2021. Ο τερματισμός της θα είχε ανησυχητικές συνέπειες για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ρωσίας και του κόσμου. Θα μπορούσε να φέρει μια επιστροφή στον πυρηνικό ανταγωνισμό και να προκαλέσει αμοιβαίες υποψίες που θα ωθούσαν τον κόσμο σε ένα επίπεδο πυρηνικού κινδύνου που δεν είχε παρατηρηθεί για δεκαετίες.

Ο Τραμπ και ο Πούτιν πραγματοποιούν κοινή συνέντευξη Τύπου στο Ελσίνκι της Φινλανδίας, τον Ιούλιο του 2018. Doug Mills / The New York Times / Redux
-------------------------------------------------------------------

Η πανδημία του νέου κορωνοϊού θα πρέπει να χρησιμεύσει ως μια ισχυρή υπενθύμιση της ευθραυστότητας του διεθνούς συστήματος. Αυτή είναι ακριβώς η λάθος στιγμή να υπονομεύσουμε ή να αποδυναμώσουμε άλλα βασικά στοιχεία αυτού του συστήματος, ειδικά στην πυρηνική σφαίρα. Η επέκταση της New START θα δείξει ότι οι παγκόσμιες δυνάμεις είναι σε θέση να συνεργαστούν για τη μείωση των κοινών απειλών. Το να εγκαταλειφθεί θα ήταν ένα ανατριχιαστικό σημάδι για το πόσο επικίνδυνος έχει γίνει ο κόσμος.

Ο ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ

Η Συνθήκη για τα Μέτρα για την Περαιτέρω Μείωση και τον Περιορισμό των Στρατηγικών Επιθετικών Όπλων (Treaty on Measures for the Further Reduction and Limitation of Strategic Offensive Arms), όπως έχει επισήμως ονομαστεί, είναι γνωστή ως New START επειδή αντικατέστησε την START (Strategic Arms Reduction Treaty), την πρώτη Συνθήκη Μείωσης Στρατηγικών Όπλων μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, η οποία υπεγράφη το 1991 και βγήκε εκτός ισχύος το 2009. (Τα διηπειρωτικής εμβέλειας πυρηνικά όπλα και οι συνθήκες που τα περιορίζουν ονομάζονται «στρατηγικά» επειδή με τέτοια όπλα, κάθε πλευρά μπορεί να θέσει σε άμεσο κίνδυνο τα εδάφη της άλλης, απειλώντας την ίδια την ύπαρξή της). Μετά από περισσότερο από ένα χρόνο εντατικών διαπραγματεύσεων, η New START υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2010 [3] και τέθηκε σε ισχύ τον Φεβρουάριο του 2011. Προσφέρει έναν λογικό πολιτικο-στρατιωτικό συμβιβασμό που ικανοποιεί τα συμφέροντα όχι μόνο των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας αλλά και της διεθνούς κοινότητας στο σύνολό της.

Μετά από μια δεκαετία εφαρμογής, ο εποικοδομητικός ρόλος που παίζει η New START στην διατήρηση της διμερούς πυρηνικής ισορροπίας είναι ξεκάθαρος. Το τελικό έγγραφο -που δικαίως αναφέρεται ως ο «χρυσός κανόνας» (“gold standard”) των συνθηκών αφοπλισμού- έχει επιζήσει κάθε άλλης διμερούς συμφωνίας ελέγχου όπλων. Στην πραγματικότητα, σήμερα είναι το μοναδικό νομικό μέσο που απομακρύνει μια νέα κούρσα εξοπλισμών στρατηγικών πυρηνικών όπλων.

Η New START επέφερε επαληθεύσιμες και διαφανείς μειώσεις στα πυρηνικά όπλα. Μέχρι το 2018, ο συνολικός αριθμός [πυρηνικών πολεμικών] κεφαλών είχε μειωθεί κατά το ένα τρίτο και ο αριθμός των οχημάτων παράδοσης (delivery vehicles) –δηλαδή, των πυραύλων και των βομβαρδιστικών που μεταφέρουν κεφαλές προς τους στόχους τους- κατά περισσότερο από το ήμισυ. Η συνθήκη επιτρέπει σε κάθε πλευρά να κρατά έως και 700 οχήματα παράδοσης και 1.550 κεφαλές. Δεν εμποδίζει τις δύο χώρες από το να εκσυγχρονίσουν τα στρατηγικά πυρηνικά οπλικά συστήματά τους, αλλά ο συνολικός αριθμός πρέπει να διατηρηθεί εντός αυτών των ορίων. Διατηρεί έτσι την στρατηγική ισορροπία: Καμία πλευρά δεν έχει περισσότερα όπλα με τα οποία να μπορεί να απειλήσει άμεσα την εθνική επικράτεια της άλλης. Και επιτυγχάνει αυτόν τον στόχο χωρίς να υπονομεύει την ικανότητα αμφότερων των πλευρών να διατηρήσουν την πυρηνική αποτροπή στο μέλλον.

Η New START παίζει επίσης σημαντικό ρόλο στην ενίσχυση της αμοιβαίας διαφάνειας και της προβλεψιμότητας, καθώς ενσωματώσαμε στην συνθήκη αρχές της ισότητας και μια ισορροπία συμφερόντων. Το καθεστώς επαλήθευσής της είναι αμοιβαίο και εξαιρετικά αποτελεσματικό. Μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2020, ομάδες από τις ΗΠΑ και την Ρωσία είχαν πραγματοποιήσει 328 επιτόπιες επιθεωρήσεις, επισκεπτόμενες βάσεις πυραύλων, υποβρυχίων και βομβαρδιστικών. Οι δύο πλευρές αντάλλαξαν επίσης 19.815 ειδοποιήσεις (notifications) σχετικά με την κατάσταση των οπλικών συστημάτων. (Εάν, για παράδειγμα, ένας πύραυλος πηγαίνει σε εγκατάσταση συντήρησης, αποστέλλεται μια ειδοποίηση). Έτσι, κάθε πλευρά κατανοεί την καθημερινή κατάσταση των στρατηγικών πυρηνικών δυνάμεων της άλλης.

Ως έναν έλεγχο επί αυτών των τακτικών ειδοποιήσεων, δύο φορές το χρόνο οι δύο χώρες ανταλλάσσουν πλήρη στοιχεία σχετικά με τις στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις τους, αναφέροντας λεπτομερώς τον αριθμό των πυραύλων και των κεφαλών που είναι αναπτυγμένοι σε αυτές τις καθορισμένες ημερομηνίες. Ανταλλάσσουν επίσης τηλεμετρία από μια επιλογή πυραύλων που εκτοξεύονται σε ετήσια βάση, προκειμένου να παρέχουν διαφάνεια στα προγράμματα δοκιμών πυραύλων. Και όποτε η Ουάσιγκτον και η Μόσχα έχουν διαφωνήσει σχετικά με ζητήματα κατά την εφαρμογή της Συνθήκης, υπάρχει μια Διμερής Συμβουλευτική Επιτροπή στην οποία μπορούν να αντιμετωπιστούν αυτές οι διαφωνίες.