Χωρίς δημοκρατία, η Κίνα δεν θα ανεβεί άλλο

Μερικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβάται κάποιος για τη νομιμοποίηση ενός κυβερνώντος καθεστώτος κάτω από τέτοιες συνθήκες. Ισχυρίζονται ότι με την οικονομική ώθηση και την εθνική αναζωογόνηση, ένα κομμουνιστικό σύστημα που ατροφεί μπορεί να διατηρήσει τη νομιμοποίησή του ακόμα και όταν κυβερνά μια όλο και πιο αστική, δημοκρατική κοινωνία. Κάνουν λάθος. Η απόδοση από μόνη της δεν παρέχει νομιμοποίηση σε ένα καθεστώς, καθόσον συμβάλλει στο να κάνει την σχετική απουσία του να έχει μικρότερη σημασία. Αυτό συμβαίνει όλο και περισσότερο στην Κίνα σήμερα.

Πόσο περισσότερο μπορεί να κρατήσει το ΚΚΚ χωρίς δημοκρατικοποίηση; Η σύντομη απάντηση είναι: Μόνο για όσο είναι στην εξουσία η σημερινή ηγεσία, στην καλύτερη περίπτωση. Ο Xi Jinping είναι ένας εκπληκτικός ηγέτης στο ότι διατηρεί υπό έλεγχο τις αντιφάσεις που διαφορετικά θα παρήγαγαν ακαταμάχητη ορμή προς την εκ θεμελίων αλλαγή ή την κατάρρευση. Ο Xi είναι σε θέση να το κάνει αυτό όχι μόνο επειδή έχει ιδιαίτερες προσωπικές ιδιότητες, αλλά επειδή ανήκει στην τελευταία γενιά ηγετών που μπορούν να αντλήσουν νομιμοποίηση από την κομμουνιστική επαναστατική κληρονομιά. Αυτή είναι τόσο μια κληρονομιά δόγματος όσο και μιας εξαιρετικής αποφασιστικότητας να κρατηθεί το ΚΚΚ στην εξουσία με κάθε κόστος, συμπεριλαμβανομένου του είδους του κόστους που προέκυψε τον Ιούνιο του 1989 [3].

Εορτασμοί στην πλατεία Τιενανμέν για την 70η επέτειο της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, στο Πεκίνο, τον Οκτώβριο του 2019. Reuters /Jason Lee
---------------------------------------------------------------------------------

Όταν η γενιά του Χι αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή, το ΚΚΚ θα σηματοδοτήσει μια καμπή στην πολιτική εξέλιξή του. Εκείνοι που θα έρθουν μετά θα είναι μια διαφορετική γενιά ηγετών. Δεν θα είναι σε θέση να διατηρήσουν το επίπεδο του Xi στον έλεγχο του κόμματος, του στρατού, των μέσων μαζικής ενημέρωσης και του ιδιωτικού τομέα. Και εκείνο που θα τους λείπει είναι ακριβώς αυτό που θα είναι απαραίτητο -αυτό που είναι τώρα απαραίτητο- για να διατηρήσουν το κόμμα ενωμένο, την χώρα σταθερή, και τις εκδημοκρατιστικές δυνάμεις σε απόσταση.

Δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι οι πολιτικές υποθέσεις δεν θα ξαναρχίσουν την συνηθισμένη πορεία τους σε μια Κίνα μετά τον Xi. Και μια συνηθισμένη πορεία συνεπάγεται, πάνω απ' όλα, ότι η δημοκρατία εμφανίζεται εκ νέου στον κατάλογο των πραγμάτων που οι απλοί πολίτες μπορούν να ενδιαφέρονται ανοιχτά και να προσπαθούν ειρηνικά. Η ιδέα ότι το σχέδιο της δημοκρατίας είναι νεκρό και θαμμένο στην Κίνα είναι τόσο απίθανη όσο οι προηγούμενες προσδοκίες για μια ομαλή δημοκρατική εξέλιξη. Πράγματι, η σημερινή ηγεσία ίσως να είναι η τελευταία που μπορεί να κυβερνήσει την Κίνα με λογικό βαθμό ισχύος και σταθερότητας, ελλείψει εκδημοκρατισμού.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΖΟΜΕΝΟΙ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ

Η Κίνα βρίσκεται μακράν του να είναι έτοιμη για ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα, ακόμη και μετά από τέσσερις δεκαετίες βαθιάς δημοκρατικής αλλαγής μέσα στην κοινωνία της. Η χώρα [4] δεν έχει μια δημοκρατική παράδοση που να μπορεί να την αξιοποιήσει οργανικά ως δική της. Επιπλέον, ακόμα και στην εποχή των μεταρρυθμίσεων, οι Κινέζοι πολίτες δεν είχαν ποτέ την ευκαιρία να αναπτύξουν τις συνήθειες και τις πολιτικές δεξιότητες που δίνουν σε μια νεοδημιουργηθείσα δημοκρατία μια λογική πιθανότητα επιτυχίας: Μεταξύ αυτών είναι ο σεβασμός για το κράτος δικαίου, η προθυμία για συμβιβασμό, και η ικανότητα αυτοσυγκράτησης. Η Κίνα θα χρειασθεί μια ουσιαστική περίοδο προετοιμασίας για την δημοκρατία -και θα την χρειαστεί αυτήν καιρό πριν οι τρομερές αναγκαιότητες επιταχύνουν μια δημοκρατική μετάβαση. Η προετοιμασία αυτού του είδους απαιτεί ισχυρή ηγεσία, διότι, όπως είναι γνωστό, ένα αυταρχικό σύστημα είναι υποκείμενο να καταστήσει τον εαυτό του επικίνδυνα ευάλωτο, ακριβώς όταν επιχειρεί τη μεταρρύθμιση.

Για την τρέχουσα ηγεσία του ΚΚΚ [5] το να αναλάβει μια τέτοια ευθύνη θα απαιτούσε τόσο να γνωρίζει ότι αυτή η προετοιμασία είναι απαραίτητη, όσο και να είναι πρόθυμη να δράσει. Ακόμα και τότε, η διαδικασία δημοκρατικής προετοιμασίας και μετάβασης δεν θα ήταν εύκολη. Συνεπώς, το κόμμα θα άξιζε ενθάρρυνση και υποστήριξη, ακριβώς όπως θα χρειαζόταν πειθώ και πίεση εάν δεν επέρχετο η απαιτούμενη συνειδητοποίηση και θέληση. Επιπλέον, το ΚΚΚ πρέπει κάπως να πεισθεί και να πιεσθεί για να αφήσει αρκετό περιθώριο για αιτιολογημένη πειθώ και ειρηνική πίεση εξ αρχής.

Για όλους αυτούς τους λόγους, όσοι υποστηρίζουν την δημοκρατία δεν πρέπει να αντιτάσσουν την πολιτική αιτία τους ενάντια στο ΚΚΚ. Εάν μόνη της η δημοκρατία μπορεί να σώσει την κινεζική κυβέρνηση, παρέχοντάς της μια νέα νομιμοποίηση για να αντικαταστήσει την πλέον όχι εύλογη κομμουνιστική [νομιμοποίηση], τότε μόνο το ΚΚΚ είναι ικανό να κατευθύνει την Κίνα προς την δημοκρατία. Το ότι το ΚΚΚ είναι απαραίτητο επειδή δεν επέτρεψε σε καμία άλλη ομάδα να αποκτήσει την πολιτική ικανότητα και την εμπειρία που απαιτούνται για την διοίκηση μιας χώρας τόσο μεγάλης και περίπλοκης όσο η Κίνα δεν είναι κάτι που πρέπει να του πιστωθεί. Εντούτοις, αυτή η αναγκαιότητα [δηλαδή ότι το ΚΚΚ είναι απαραίτητο] είναι πλέον ένας αντικειμενικός περιορισμός που δεν μπορεί να παρακαμφθεί.