Το προπατορικό αμάρτημα της Αμερικής | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το προπατορικό αμάρτημα της Αμερικής

Η δουλεία και η κληρονομιά της Λευκής Υπεροχής

Ο ιστορικός Έντμουντ Μόργκαν εξήγησε [4] το τι σήμαινε αυτό για την ανάπτυξη των αμερικανικών στάσεων σχετικά με την δουλεία, την ελευθερία και την φυλή -όντως, για τον αμερικανικό πολιτισμό συνολικά. Ο Μόργκαν υποστήριξε ότι η βασισμένη στην φυλή σκλαβιά, αντί να είναι μια αντίφαση σε μια χώρα που υπερηφανεύεται για την ελευθερία, έκανε την ελευθερία των λευκών ανθρώπων δυνατή. Το σύστημα που έβαλε τους μαύρους στο κάτω μέρος της κοινωνικής διαστρωμάτωσης μείωσε τις ταξικές διαιρέσεις μεταξύ των λευκών. Χωρίς μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων που θα κατατασσόταν πάντοτε κάτω από το επίπεδο ακόμη και του φτωχότερου, πιο δυσαρεστημένου λευκού, η λευκή ενότητα δεν θα μπορούσε να διατηρηθεί. Επομένως, η αντιμετώπιση της κληρονομιάς της δουλείας, απαιτεί την αντιμετώπιση της λευκής υπεροχής που προηγήθηκε της ίδρυσης των Ηνωμένων Πολιτειών και που επέμεινε μετά το τέλος της νομιμοποιημένης δουλείας.

Σκεφτείτε, αντιθέτως, τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν υπήρχε νόμιμη δουλεία Ιρλανδών στην Βόρεια Αμερική. Οι Ιρλανδοί υπέφεραν διαβρωτικές διακρίσεις και υπέστησαν βάναυσα και σκληρά στερεότυπα για την υποτιθέμενη κατωτερότητά τους, αλλά δεν κρατήθηκαν ποτέ ως σκλάβοι. Αν είχαν υποδουλωθεί και στην συνέχεια ελευθερωθεί, υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι θα το έβρισκαν ευκολότερο να αφομοιωθούν στον αμερικανικό πολιτισμό από ό, τι οι Αφροαμερικανοί. Η υποδούλωσή τους θα αποτελούσε σημαντικό ιστορικό γεγονός, αλλά πιθανότατα δεν θα είχε δημιουργήσει μια κληρονομιά που συνδέει τόσο σταθερά το παρελθόν με το παρόν όπως έχει κάνει η νόμιμη δουλεία των Αφρικανών. Πράγματι, οι απόγονοι των λευκών μισθωτών υποτακτικών αναμείχθηκαν στην κοινωνία και σήμερα δεν υφίστανται στίγμα λόγω της κοινωνικής κατάστασης των προγόνων τους.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η δυνατότητα να συνδεθεί το καθεστώς του σκλάβου με ένα σύνολο γενικά αναγνωρίσιμων φυσικών χαρακτηριστικών -χρώμα δέρματος, μαλλιά, χαρακτηριστικά προσώπου- έκανε εύκολο το να πει κανείς ποιος ήταν επιλέξιμος για δουλεία και το να διατηρηθεί ένα σύστημα κοινωνικού ελέγχου επί των σκλάβων. Επίσης, διευκόλυνε την συνέχιση της οργανωμένης καταπίεσης αφότου η 13η τροποποίηση [του συντάγματος] τερμάτισε τη νόμιμη δουλεία το 1865. Δεν υπήρχε κίνητρο για τους λευκούς να αλλάξουν την στάση τους σχετικά με την φυλή, ακόμη και όταν δεν υπήρχε πλέον δουλεία. Η λευκότητα εξακολουθούσε να ισοδυναμεί με μια αξία, χωρίς να εξαρτάται από την οικονομική ή την κοινωνική κατάσταση. Το να είναι κάποιος μαύρος έπρεπε και πάλι να είναι υποτιμητικό για να εξασφαλίζεται η λευκή υπεροχή. Αυτός ο υπολογισμός λειτούργησε τόσο στις βόρειες πολιτείες όσο και στις νότιες.

02062020-2.jpg

Λευκοί εθνικιστές κρατούν πυρσούς στις εκτάσεις του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνια, την παραμονή μιας προγραμματισμένης διαδήλωσης στο Charlottesville της Βιρτζίνια, τον Αύγουστο του 2017. Stringer / REUTERS
---------------------------------------------------------------------------

ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

Οι διαμορφωτές των Συνομοσπονδιακών Πολιτειών της Αμερικής (Confederate States of America) το κατάλαβαν αυτό καλά. Η φυλή έπαιξε έναν συγκεκριμένο και καθοριστικό ρόλο στην σύλληψή τους για την κοινωνία που ήθελαν να δημιουργήσουν. Εάν τα μέλη της επαναστατικής γενιάς αυτοπαρουσιάστηκαν ως αντίπαλοι ενός καταδικασμένου συστήματος και, στην περίπτωση του Τζέφερσον, παρουσίαζαν τις απειλητικές απόψεις περί φυλής ως απλές «υποψίες», τα Συνομόσπονδα εγγόνια τους εξέφρασαν την πλήρη υποστήριξή τους για την δουλεία ως έναν αέναο θεσμό, βασισμένο στην δική τους ανοιχτά εκφρασμένη πεποίθηση περί μαύρης κατωτερότητας. Τα ιδρυτικά έγγραφα της Συνομοσπονδίας, υπό τα οποία ζούσαν οι υποτιθέμενοι πολίτες αυτής της οντότητας, όπως οι Αμερικανοί ζουν υπό την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας και το Σύνταγμα, διακήρυξαν ότι η αφρικανική δουλεία θα αποτελούσε τον «ακρογωνιαίο λίθο» της χώρας που θα δημιουργούσαν αφότου θα νικούσαν τον εμφύλιο πόλεμο. Το 1861, λίγες εβδομάδες πριν από την έναρξη του πολέμου, ο Alexander Stephens, αντιπρόεδρος της Συνομοσπονδίας, έθεσε τα πράγματα ξεκάθαρα [5]:

«Το νέο σύνταγμα έχει ενταφιάσει, για πάντα, όλα τα ενοχλητικά ζητήματα που σχετίζονται με τον ιδιάζοντα θεσμό μας -την δουλεία των Αφρικανών όπως υπάρχει ανάμεσά μας- το κατάλληλο status του νέγρου στην δική μας μορφή του πολιτισμού. Αυτή ήταν η άμεση αιτία της καθυστερημένης ρήξης και της σημερινής επανάστασης. Ο Τζέφερσον στην πρόβλεψή του το περίμενε ως “βράχο πάνω στον οποίο η παλιά Ένωση θα διχαζόταν”. Είχε δίκιο. … Οι επικρατούσες ιδέες που διασκεδάστηκαν από αυτόν και τους περισσότερους από τους κορυφαίους πολιτικούς κατά τον σχηματισμό του παλαιού συντάγματος, ήταν ότι η δουλεία των Αφρικανών παραβίαζε τους νόμους της φύσης˙ ότι ήταν λάθος από πλευράς αρχών, κοινωνικά, ηθικά και πολιτικά. … Αυτές οι ιδέες, ωστόσο, ήταν θεμελιωδώς λανθασμένες. Στηρίχτηκαν στην υπόθεση της ισότητας των φυλών. Αυτό ήταν ένα σφάλμα.

Η νέα κυβέρνησή μας βασίζεται στην ακριβώς αντίθετη ιδέα˙ τα θεμέλιά της έχουν τοποθετηθεί, ο ακρογωνιαίος λίθος της έχει στηριχθεί, στη μεγάλη αλήθεια ότι ο νέγρος δεν είναι ίσος με τον λευκό˙ ότι η δουλεία -η υποταγή στην ανώτερη φυλή- είναι η φυσική και φυσιολογική κατάστασή του».