Μπορούν οι μεσαίες δυνάμεις να βγάλουν τον κόσμο από την πανδημία; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μπορούν οι μεσαίες δυνάμεις να βγάλουν τον κόσμο από την πανδημία;

Επειδή οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν δείξει ότι δεν μπορούν
Περίληψη: 

Ελλείψει μιας αξιόπιστης ηγεσίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Κίνα, οι μεσαίες δυνάμεις ηγήθηκαν στον συντονισμό των υγειονομικών και των οικονομικών αντιδράσεων. Αυτές οι χώρες προσπαθούσαν να γεμίσουν ένα μέρος από το κενό της διεθνούς ηγεσίας ακόμη και πριν από την κρίση, ιδίως όταν επρόκειτο για την στήριξη του πολυμερούς συστήματος.

Ο BRUCE JONES είναι διευθυντής του Προγράμματος Διεθνούς Τάξης και Στρατηγικής (Project on International Order and Strategy) και ανώτερος συνεργάτης στο Brookings Institution.

Στις πρώτες μέρες της πανδημίας κορωνοϊού, μεγάλο μέρος του κόσμου κοίταξε με αγωνία προς την Ουάσινγκτον για να δει αν θα παρείχε το είδος της ηγεσίας που κάποτε αναμενόταν από τις Ηνωμένες Πολιτείες κατά την διάρκεια μεγάλων κρίσεων. Όμως, αντί να διευθετήσει μια ενοποιημένη παγκόσμια απάντηση, η διοίκηση του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, αντιστάθηκε στην διεθνή συνεργασία στον τομέα της υγείας και ανακοίνωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποσυρθούν από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Εσωτερικά, ενορχήστρωσε μια εκπληκτική επίδειξη άρνησης, περισπασμού, και καθυστέρησης που επέτρεψε στον ιό να κατακλύσει την χώρα.

24062020-1.jpg

Η Άνγκελα Μέρκελ σε κοινή τηλεοπτική συνέντευξη τύπου με τον Εμμανουέλ Μακρόν στο Βερολίνο, τον Μάιο του 2020. Kay Nietfeld / Reuters
-----------------------------------------------------------

Το ερώτημα λοιπόν έγινε: Θα καλύψει η Κίνα το κενό ηγεσίας; Το Πεκίνο αρχικά προσπάθησε να κρύψει την πανδημία, αλλά κινήθηκε επιθετικά για να κλειδώσει (lockdown) ολόκληρες πόλεις και επαρχίες όταν δεν μπορούσε πλέον να αρνηθεί την κρίση. Στις αρχές Μαρτίου, η Κίνα είχε σταματήσει ως επί το πλείστον την εξάπλωση του ιού εντός των συνόρων της, κάτι που της επέτρεψε να στραφεί στην βοήθεια άλλων χωρών να ξεπεράσουν τις ελλείψεις προστατευτικού εξοπλισμού. Η κινεζική «διπλωματία της μάσκας» ήταν πιο αποτελεσματική από ό, τι γενικά αναγνωρίζεται στην Δύση. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, δημοσκοπήσεις αποκαλύπτουν ότι περισσότεροι άνθρωποι εμπιστεύονται την Κίνα να περιορίσει τον ιό παρά τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και σε τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας, η κινεζική ιατρική και οικονομική βοήθεια έχει λάβει επίσης παρόμοια αποδοχή. Ωστόσο, η Κίνα δεν έχει επιτύχει τα αρχικά της βήματα, και η επιθετική χρήση προπαγάνδας από αυτήν -συμπεριλαμβανομένων των θεωριών συνωμοσίας που αποσκοπούσαν να σπείρουν αμφιβολίες για την προέλευση του ιού- έχουν ψαλιδίσει τις διεκδικήσεις της προς την παγκόσμια ηγεσία στον τομέα της υγείας. Όταν η Αυστραλία ζήτησε μια ανεξάρτητη έρευνα για την πηγή της επιδημίας και την αρχική αντίδραση στην πανδημία στην Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας (World Health Assembly), περισσότερες από 100 χώρες υποστήριξαν την πρόταση. Ούτε η Ρωσία δεν στάθηκε μαζί με την Κίνα για να αντιταχθεί στην έρευνα.

Ελλείψει μιας αξιόπιστης ηγεσίας μεγάλης δύναμης από τις Ηνωμένες Πολιτείες ή την Κίνα, οι μεσαίες δυνάμεις –συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, μεταξύ άλλων- ηγήθηκαν στον συντονισμό των υγειονομικών και των οικονομικών αντιδράσεων. Η έννοια των «μεσαίων δυνάμεων» είναι ανακριβής και κάπως ατελής, αλλά γενικά αναφέρεται σε χώρες που συγκαταλέγονται μεταξύ των 20 κορυφαίων οικονομιών στον κόσμο, στερούνται μεγάλης κλίμακας στρατιωτικής ισχύος (ή επιλέγουν να μην διαδραματίζουν ηγετικό ρόλο στην άμυνα), και είναι δυναμικές σε διπλωματικές ή πολυμερείς υποθέσεις. Αυτές οι χώρες προσπαθούσαν να γεμίσουν ένα μέρος από το κενό της διεθνούς ηγεσίας ακόμη και πριν από την κρίση, ιδίως όταν επρόκειτο για την στήριξη του πολυμερούς συστήματος. Όμως, η επιρροή τους στην παγκόσμια σκηνή έχει αυξηθεί σημαντικά κατά την διάρκεια της πανδημίας, η οποία απαιτεί ακριβώς το είδος του πολυμερούς συντονισμού που υπερασπίστηκαν εδώ και καιρό αυτές οι δυνάμεις. Εάν μπορέσουν να μεταφράσουν τις αρχικές διπλωματικές προσπάθειές τους σε διαρκείς απαντήσεις για την επόμενη φάση της πανδημίας, οι μεσαίες δυνάμεις θα μπορούσαν να καταφέρουν να οδηγήσουν τον κόσμο έξω από την κρίση.

ΓΕΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΚΕΝΟ

Πολλές κρίσιμες ευθύνες έχουν πέσει, εν όλω ή εν μέρει, στις μεσαίες δυνάμεις κατά την διάρκεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, τέτοιες χώρες έχουν συντονίσει σε μεγάλο βαθμό την διεθνή οικονομική απάντηση. Η Γαλλία ξεκίνησε την πρώτη συνεδρίαση της Ομάδας των Επτά (G7) για την κρίση τον Μάρτιο, παρόλο που οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν την τρέχουσα προεδρία της ομάδας. Η διοίκηση του Τραμπ επέμεινε στην συνέχεια να αναφέρεται στον κορωνοϊό ως «ιό της Wuhan», δυναμιτίζοντας μια προγραμματισμένη κοινή δήλωση του G-7, οπότε τα άλλα μέλη του σώματος – όλες μεσαίες δυνάμεις– έκαναν μεγάλο μέρος του ήσυχου αλλά ζωτικού έργου του συντονισμού των δημοσιονομικών και νομισματικών πολιτικών ως απάντηση στο οικονομικό σοκ. Εάν η τρέχουσα βραχυπρόθεσμη ύφεση (recession) δεν μετατραπεί σε παγκόσμια βαθιά ύφεση (depression), οι μεσαίες δυνάμεις θα αξίζουν μεγάλο μέρος της πίστωσης.

Οι μεσαίες δυνάμεις έχουν επίσης εντείνει την χρηματοδότηση της δημόσιας υγείας. Στις 4 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Ένωση φιλοξένησε αυτό που σίγουρα ήταν η πρώτη στον κόσμο σύνοδος κορυφής μέσω Zoom για να υποστηρίξει τον ΠΟΥ, συγκεντρώνοντας 8 δισεκατομμύρια δολάρια για την παγκόσμια απάντηση του οργανισμού στην πανδημία. Η Ολλανδία, η Σουηδία και το Ηνωμένο Βασίλειο συνεργάστηκαν επίσης στενά με την ηγεσία της Παγκόσμιας Τράπεζας για να συγκεντρώσουν περισσότερα από 14 δισεκατομμύρια δολάρια σε χρηματοδότηση για τις σκληρά πληττόμενες αναπτυσσόμενες χώρες. Το Ηνωμένο Βασίλειο φιλοξένησε ένα συνέδριο συγκέντρωσης χρημάτων για την Gavi, The Vaccine Alliance, μια συνεργασία για την παγκόσμια υγεία, που είναι αφιερωμένη στην ανοσοποίηση (το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο μεγαλύτερος δωρητής της), συγκεντρώνοντας επιπλέον 8,8 δισεκατομμύρια δολάρια -συμπεριλαμβανομένων 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την παροχή δωρεάν εμβολίων σε χώρες που δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά να ανοσοποιήσουν τους πληθυσμούς τους. Και κρισίμως, η Νορβηγία και η Ελβετία κατέβαλαν προσπάθειες για τον συντονισμό των προηγμένων δοκιμών θεραπείας και εμβολίων μέσω ενός προγράμματος του ΠΟΥ που συγκεντρώνει επιστημονική εμπειρογνωμοσύνη και δεδομένα με σκοπό την επιτάχυνση της διαδικασίας εντοπισμού ενός ασφαλούς εμβολίου.