Πού είναι ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας στην κρίση του κορωνοϊού; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πού είναι ο ισχυρός άνδρας της Ρωσίας στην κρίση του κορωνοϊού;

Ο Πούτιν αφήνει τους τοπικούς ηγέτες να πάρουν τα εύσημα και τις ευθύνες
Περίληψη: 

Αποκεντρώνοντας την απάντηση της Ρωσίας στην πανδημία, ο Πούτιν όχι μόνο έβλαψε το δικό του κύρος, αλλά και βοήθησε να ενταθεί η διαμάχη εξουσίας μεταξύ των φατριών του καθεστώτος του.

Ο ALEXANDER BAUNOV είναι ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Moscow Center και αρχισυντάκτης του Carnegie.ru

Στην Ρωσία, η πανδημία έχει βάλει σε δύσκολη θέση τόσο την αντιπολίτευση όσο και τις Αρχές. Η αντιπολίτευση, που συνηθίζει να συγκρίνει το καθεστώς του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν με τις πιο αποτελεσματικές δημοκρατίες, πρέπει να αντιμετωπίσει τις αποτυχίες Δυτικών χωρών όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες τώρα ηγούνται στον κόσμο σε μολύνσεις, θανάτους και, όπως επεσήμανε ο Πούτιν, αδεξιότητα. Ωστόσο, οι υποστηρικτές του Πούτιν δύσκολα μπορούν να ισχυριστούν ότι η Ρωσία παρέχει ένα παράδειγμα για τα πλεονεκτήματα του αυταρχικού μοντέλου σε μια κρίση [1]. Αντίθετα, η Ρωσία για λίγο ανέβηκε στο νούμερο δύο στον κόσμο σε κρούσματα (παραχώρησε αυτή την θέση στην Βραζιλία μετά από λίγες ημέρες) και έχει εκδηλώσει μια εμφανή απουσία αποφασιστικής κεντρικής ηγεσίας. Από τους επίσημους αριθμούς, ακόμη και η Ουκρανία -το επί μακρόν επίσημο παράδειγμα της Ρωσίας για μια διεφθαρμένη και δυσλειτουργική δημοκρατία, και ένας μπαμπούλας για όσους φοβούνται την αλλαγή καθεστώτος- τα έχει πάει καλύτερα από την Ρωσία στον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας.

10072020-1.jpg

Ο Πούτιν παρευρίσκεται σε μια εικονική συνάντηση για την [ασθένεια] COVID-19 στη Μόσχα, τον Μάιο του 2020. Sputnik Photo Agency / Reuters
------------------------------------------------------

Ο Πούτιν δεν έχει δοξάσει το σύστημά του ούτε το έχει τελείως δυσφημίσει με την διαχείρισή του για την πανδημική κρίση. Οι υποστηρικτές του περίμεναν μια ισχυρή επίδειξη ηγεσίας που δεν ήρθε ποτέ˙ οι επικριτές του περίμεναν μια επίδειξη ανοησίας και σκληρότητας που ο Πούτιν απέφυγε. Με την επιφυλακτικότητα της αντίδρασής του, ο Πούτιν έχει χάσει κάποιο πολιτικό πλεονέκτημα και μέχρι που έσπειρε μελλοντικά προβλήματα για την διακυβέρνησή του. Η Ρωσία δεν κατάφερε να κάνει γεωπολιτική χρήση της πανδημικής κρίσης και, στο εσωτερικό της, η πανδημία έχει αποδυναμώσει την κάθετη εξουσία του Πούτιν [2] και εντείνει τις συγκρούσεις εντός της κυβερνητικής ελίτ της χώρας.

ΜΙΑ ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΝΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ

Στην αρχή της πανδημίας, πολλοί Ρώσοι υπέθεσαν ότι ο Πούτιν θα συμπεριφερόταν με δεσποτική αδιαφορία για την προσωπική τους ασφάλεια. Μια δημοφιλής τηλεοπτική σειρά είχε πρόσφατα υπενθυμίσει στους Ρώσους θεατές πώς, το 1986, το σοβιετικό κράτος, για πολιτικούς λόγους, προέτρεψε τους πολίτες του να προχωρήσουν στις παρελάσεις της Πρωτομαγιάς [3] πέντε ημέρες μετά την έκρηξη στο Τσερνομπίλ, χωρίς να τους ενημερώσουν για τον κίνδυνο. Δεν περίμεναν κάτι καλύτερο από τον Πούτιν.

Όταν ξέσπασε η πανδημία, δύο δημόσιες εκδηλώσεις εμφανίζονταν αμετακίνητες στο ημερολόγιο. Η μια ήταν στις 22 Απριλίου, την ημέρα κατά την οποία ο Πούτιν είχε προγραμματίσει ένα δημοψήφισμα [4] για τις συνταγματικές αλλαγές που είχαν ως στόχο την επέκταση της εξουσίας του. Η άλλη ήταν στις 9 Μαΐου, όταν η Ρωσία γιορτάζει συνήθως την Ημέρα της Νίκης ως την de facto εθνική της εορτή. Πολλοί Ρώσοι περίμεναν ότι ο Πούτιν θα τηρούσε αυτές τις ημερομηνίες εις βάρος της δημόσιας ασφάλειας. Ο ομόλογος του Πούτιν στην Λευκορωσία, ο Αλεξάντερ Λουκασένκο, πραγματοποίησε βεβαίως την στρατιωτική παρέλαση της χώρας του στις 9 Μαΐου και μάλιστα συνέχισε να συνέχισε το εθνικό του ποδόσφαιρο ως συνήθως. Αλλά ο Πούτιν εξέπληξε αυτούς τους επικριτές. Ανέβαλλε το δημοψήφισμα και ακύρωσε τις εορταστικές εκδηλώσεις της Ημέρας της Νίκης [5].

Ο αριθμός των κρουσμάτων COVID-19 στην Ρωσία ήταν αρχικά αρκετά χαμηλός, γεγονός που οδήγησε ορισμένους σκεπτικιστές να υποθέσουν ότι ο Πούτιν είχε εμπλακεί σε συγκάλυψη τύπου Τσερνομπίλ˙ αλλά και εδώ, επίσης, οι επικριτές ντροπιάστηκαν όταν οι Αρχές αποκάλυψαν δημόσια έναν αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων που έφτασε σχεδόν τις 300.000 σε όλη την χώρα [6] μέχρι τα μέσα Μαΐου. Τώρα, η καθημερινή αύξηση των λοιμώξεων έχει σταθεροποιηθεί σε περίπου 10.000 νέες περιπτώσεις σε ολόκληρη την χώρα, με 5.000 από αυτές στην Μόσχα, το πιο πυκνοκατοικημένο και πιο σκληρά χτυπημένο μέρος της χώρας. Ο αριθμός των νέων λοιμώξεων έχει αρχίσει να μειώνεται ελαφρώς, υποδηλώνοντας ότι η κορύφωση έχει τελειώσει και η χώρα φτάνει σε μια ομαλότερη καμπύλη.

Ο Πούτιν αναμφίβολα είδε μια ευκαιρία για την Ρωσία στην αρχή της πανδημίας, όταν οι αριθμοί της Ρωσίας δεν ήταν ανησυχητικοί και η ζωή στη Μόσχα φαινόταν πολύ πιο φυσιολογική από ό, τι σε πολλές Δυτικές μητροπόλεις. Για τον ηγέτη μιας χώρας που προσπάθησε να αναθεωρήσει την παγκόσμια τάξη υπέρ του, το πλεονέκτημα του Πούτιν έγκειται στο να δείξει ότι είχε αντιμετωπίσει την κρίση με μεγαλύτερη επιτυχία από τους Δυτικούς ομολόγους του. Τον Μάρτιο, η Κίνα και η Ρωσία έσπευσαν να στείλουν βοήθεια στο εξωτερικό [7] τόσο στους παραδοσιακούς συμμάχους τους όσο και στις Δυτικές δημοκρατίες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών. Αυτή η βοήθεια δεν ήταν απλώς μια έκφραση αλληλεγγύης αλλά ένα εργαλείο ήπιας ισχύος και μια επίδειξη ανωτερότητας. Ωστόσο, μέσα σε λίγες εβδομάδες, η Ρωσία δέχτηκε αναπνευστήρες ως βοήθεια [8] από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το πλεονέκτημα του Πούτιν είχε εξατμιστεί.

Η ζημιά ήταν εν μέρει αυτοπροκληθείσα. Επειδή η πανδημία έπληξε την Ρωσία αργότερα από ό, τι έπληξε άλλες χώρες, η Μόσχα θα μπορούσε να πάρει μαθήματα από το εξωτερικό για να είναι καλύτερα προετοιμασμένη. Αλλά δεν φαίνεται να το έχει κάνει. Επιπλέον, οι Ρώσοι αξιωματούχοι είχαν μιλήσει συχνά για στροφή προς την Ανατολή και επιδίωξη συμμαχίας με την Κίνα. Αλλά όταν ξέσπασε η πανδημία, η κυβέρνηση ήταν γρήγορη και αδίστακτη στο κλείσιμο των συνόρων της προς την Κίνα [9] και άλλες ασιατικές χώρες, αλλά πολύ αργή να κάνει το ίδιο με την Δύση -μια παρόρμηση που προδίδει τον πραγματικό διανοητικό και οικονομικό προσανατολισμό της ρωσικής ελίτ . Ως αποτέλεσμα, ο ιός έφτασε στην ρωσική Άπω Ανατολή όχι από την Κίνα αλλά από την Ευρώπη.