Η ιδεολογική πλάνη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ιδεολογική πλάνη

Ο ανταγωνισμός της Αμερικής με την Κίνα δεν αφορά την θεωρία
Περίληψη: 

Παρόλο που οι Αμερικανοί μπορεί να επιθυμούν να γίνει η Κίνα μια πιο ελεύθερη και πιο δίκαιη κοινωνία, η κυβέρνησή τους δεν θα πρέπει να είναι υπεύθυνη για να το πετύχει, ειδικά δεδομένου του κόστους και των κινδύνων που συνεπάγεται μια υπερβολικά ιδεολογική σύγκρουση με το Πεκίνο.

Ο ELBRIDGE COLBY είναι διευθυντής στο Marathon Initiative. Διετέλεσε Αναπληρωτής Βοηθός Υπουργός Άμυνας για την Στρατηγική και την Ανάπτυξη Δυνάμεων από το 2017 έως το 2018.
Ο ROBERT D. KAPLAN κατέχει την έδρα Robert Strausz-Hupé για την Γεωπολιτική στο Foreign Policy Research Institute. Είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο The Good American: The Epic Life of Bob Gersony, the U.S. Government’s Greatest Humanitarian [1].

Ο δικομματισμός είναι κάτι εξωτικό αυτές τις μέρες στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά τα δύο κόμματα μοιράζονται όντως κάτι: μια βαθιά ανησυχία για την Κίνα. Ερωτηθείσα τον Φεβρουάριο στην Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου εάν συμφωνεί με την πολιτική του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, για την Κίνα, η πρόεδρος της Βουλής, Νάνσυ Πελόσι, παρατήρησε [2] ξερά αλλά ειλικρινά: «Έχουμε συμφωνία από την άποψη αυτή». Η νομοθεσία για την υποστήριξη του Χονγκ Κονγκ και της Ταϊβάν και την επιβολή κυρώσεων σε Κινέζους αξιωματούχους πέρασε εύκολα από το Κογκρέσο φέτος. Σε αντίθεση με το παρελθόν, σήμερα η Κίνα έχει λίγους -αν υπάρχουν- φίλους στους διαδρόμους εξουσίας στην Ουάσινγκτον.

08092020-1.jpg

Ένας αγρότης κοντά σε άγαλμα του τεθνεώτος Κινέζου ηγέτη Μάο Τσε Τουνγκ στα νιάτα του, στην Changsha, στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2009. Reuters
--------------------------------------------------------------

Ακόμη και πέρα από το Κογκρέσο, ωστόσο, υπάρχει ευρεία συμφωνία σε ολόκληρο το πολιτικό φάσμα σχετικά με το γιατί η Κίνα αποτελεί απειλή για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για πολλούς, είναι πρωτίστως επειδή η Κίνα είναι ένα καταπιεστικό μονοκομματικό κράτος, που κυβερνάται από μια μαρξιστική-λενινιστική γραφειοκρατία, της οποίας ο ηγέτης, Xi Jinping, συγκέντρωσε περισσότερη προσωπική δύναμη από οποιονδήποτε άλλον στο Πεκίνο μετά τον Μάο Τσεντούνγκ. Τόσο η διοίκηση του Τραμπ όσο και ο προεδρικός υποψήφιος του Δημοκρατικού Κόμματος, Τζο Μπάιντεν, έχουν κατακεραυνώσει την Κίνα για το αποτρόπαιο ιστορικό της επί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το οποίο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων βιαιοτήτων, τον εγκλεισμό εκατομμυρίων Μουσουλμάνων Ουιγούρων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι ευθυγραμμισμένοι με το Δημοκρατικό Κόμμα κορυφαίοι στοχαστές της εξωτερικής πολιτικής, Kurt Campbell και Jake Sullivan [3], έγραψαν σε αυτές τις σελίδες πέρυσι: «Η Κίνα μπορεί τελικά να παρουσιάσει μια ισχυρότερη ιδεολογική πρόκληση από την Σοβιετική Ένωση. … Η άνοδος της Κίνας σε καθεστώς υπερδύναμης θα ασκήσει ώθηση προς την απολυταρχία. Η κινεζική σύντηξη του αυταρχικού καπιταλισμού και της παρακολούθησης με ψηφιακά μέσα μπορεί να αποδειχθεί πιο ανθεκτική και ελκυστική από τον μαρξισμό».

Οι επικρίσεις για την Κίνα είναι αληθινές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται όντως σε έναν εξαιρετικά σοβαρό ανταγωνισμό με την Κίνα που απαιτεί από αυτές να υιοθετήσουν σκληρή γραμμή σε πολλά μέτωπα. Και η Ουάσιγκτον δεν πρέπει ποτέ να αποφύγει τον αδιατάρακτο εναγκαλισμό της δημοκρατικής διακυβέρνησης και τον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Όμως, η ιδεολογία δεν βρίσκεται στην ρίζα του θέματος μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας -ακόμα κι αν στοιχεία της κινεζικής μαρξιστικής-λενινιστικής ελίτ πιστεύουν κάτι τέτοιο. Η ίδια η κλίμακα της οικονομίας, του πληθυσμού και του εδάφους της Κίνας και η επακόλουθη ισχύς της θα προκαλούσαν βαθιά ανησυχία στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ, ακόμη και αν η χώρα ήταν δημοκρατία. Το να δει κάποιος αυτόν τον ανταγωνισμό ως πρωταρχικά ιδεολογικό θα παρερμηνεύσει την φύση του -με δυνητικά καταστροφικά αποτελέσματα.

ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΕΖΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ

Η Κίνα είναι ένα τεράστιο κράτος, η μεγαλύτερη μεγάλη δύναμη που αναδύθηκε στο διεθνές σύστημα από τότε που αναδύθηκαν οι ίδιες οι Ηνωμένες Πολιτείες στα τέλη του 19ου αιώνα. Ελπίζει να αποκτήσει ηγεμονία σε σχέση με την Ασία, που τώρα είναι η μεγαλύτερη αγορά του κόσμου. Αν και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) είναι πιο ιδεολογικό από όσο πολλοί παραδέχονται, τα κίνητρα του Πεκίνου για την επίτευξη αυτών των στόχων σε μεγάλο βαθμό είναι μη ιδεολογικά.

Η Κίνα πιθανότατα επιδιώκει να διαμορφώσει μια περιοχή περιφερειακού εμπορίου ευνοϊκή για την οικονομία της -ένα σύγχρονο ανάλογο με το σύστημα φόρων υποτελείας που έθεσε την Κίνα στην καρδιά της Ανατολικής Ασίας από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα. Σε έναν κόσμο που ορίζεται τώρα από αυξανόμενα εμπόδια στο εμπόριο, η Κίνα θα αποκτήσει τεράστιο πλεονέκτημα με την διαμόρφωση μιας μεγάλης αγοραίας περιοχής που θα συμμορφώνεται με τα πρότυπά της και θα ωφελεί τους εργαζόμενους και τις εταιρείες της. Το κίνητρο για ηγεμονία έχει επίσης στρατηγικό σκοπό. Η Κίνα αισθάνεται από καιρό περικυκλωμένη από τους συμμάχους των ΗΠΑ και από άλλους αντιπάλους. Τώρα σκοπεύει να υποχρεώσει τα γειτονικά κράτη να προσαρμόσουν τις δράσεις ασφαλείας τους σύμφωνα με το Πεκίνο. Και μετά από έναν «αιώνα ταπείνωσης» [4], η Κίνα είναι πρόθυμη να σταθεί ψηλά, βεβαιώνοντας την δύναμή της στην Ασία και πέραν αυτής.

Καμία από αυτές τις επιταγές δεν είναι αυστηρά ιδεολογική. Η ναζιστική Γερμανία και η αυτοκρατορική Ιαπωνία αγωνίστηκαν για περιφερειακή ηγεμονία, όπως και η μεταπολεμική Σοβιετική Ένωση, η μετεπαναστατική Γαλλία στις αρχές του 19ου αιώνα, και οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Βόρεια Αμερική τον 19ο αιώνα. Το φιλελεύθερο Ηνωμένο Βασίλειο προήδρευσε μιας αυτοκρατορίας με ένα προτιμησιακό εμπορικό σύστημα, όπως και η Τρίτη Γαλλική Δημοκρατία.

08092020-2.jpg

Ένας άντρας κοιτάζει πίνακα του Μάο στη Μεγάλη Αίθουσα του Λαού, στο Πεκίνο, τον Μάρτιο του 2006. Claro Cortes / Reuters
--------------------------------------------------------------