Πορεία χωρίς χάρτες στην Ανατολική Μεσόγειο | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πορεία χωρίς χάρτες στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Ελλάδα ολιγωρεί στην παρουσίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων προς την διεθνή κοινότητα
Περίληψη: 

Η μη δημοσιοποίηση των θέσεων μας μέσω χαρτών οδηγεί σε αμφισβητήσεις και σκόπιμες παρερμηνείες όχι μόνο από την Τουρκία αλλά, όπως είδαμε πρόσφατα, και από τους εταίρους μας στην ΕΕ και ευρύτερα.

Ο ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Ν. ΣΤΑΜΠΟΛΗΣ είναι Πρόεδρος και Εκτελεστικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ).

Τον περασμένο Αύγουστο η εφημερίδα Καθημερινή επανέκδωσε, με ανανεωμένη ύλη, το εξαιρετικά χρήσιμο λεύκωμα για τις ελληνο-τουρκικές σχέσεις που επιμελήθηκαν οι Άγγελος Συρίγος και Θάνος Ντόκος και το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2018. Μια ολόκληρη σειρά από ειδικά σχεδιασμένους χάρτες με τις κατά καιρούς τουρκικές αξιώσεις και τις ελληνικές θέσεις αλλά και επεξηγήσεις βασικών εννοιών όπως λχ. υφαλοκρηπίδα, αιγιαλίτιδα ζώνη, ΑΟΖ, αποτελεί τον βασικό κορμό της εν λόγω έκδοσης. Με εξαίρεση την ανωτέρω έκδοση και μερικά βιβλία γραμμένα από ειδικούς θα δούμε ότι η πολιτεία, και ιδιαίτερα το καθ´ ύλην αρμόδιο Υπουργείο Εξωτερικών, σπανίως κάνουν χρήση χαρτών όταν χρειάζεται να προβάλλουν και να υποστηρίξουν τις ελληνικές θέσεις. Εξαίρεση αποτελούν οι χάρτες που δημοσιεύτηκαν αμέσως μετά την υπογραφή των δυο πρόσφατων συμφωνιών για τον καθορισμό ΑΟΖ, με την Ιταλία στις αρχές Ιουνίου και την αντίστοιχη με την Αίγυπτο στις αρχές Αυγούστου.

08102020-1.jpg

Ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κρατά έναν χάρτη καθώς μιλά στην 74η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, στις 24 Σεπτεμβρίου 2019. REUTERS/Lucas Jackson
-------------------------------------------------------------------

Και όμως, σήμερα, όλο το παιχνίδι επηρεασμού και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης παγκοσμίως βασίζεται στην δημιουργία και προβολή κατάλληλου οπτικού υλικού και της αναπαραγωγής του μέσω των διαφόρων ηλεκτρονικών μέσων, και στην δημιουργία εντυπώσεων. Χωρίς να έχουν κάποιο ιδιαίτερο λόγο, και ως να είχαν κάποιου είδους αλλεργία, διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις εδώ και χρόνια αποφεύγουν συστηματικά να προβάλλουν τις νόμιμες θέσεις της χώρας μέσω της απεικόνισής των σε χάρτες, αφήνοντας κυριολεκτικά το πεδίο ελεύθερο στην Τουρκία η οποία και έχει δημιουργήσει σχολή. Μέσα από ένα πλούσιο πορτφόλιο χαρτών, η Τουρκία τα τελευταία 15 χρόνια προβάλλει συστηματικά τις παράλογες αξιώσεις της στην διεθνώς αναγνωρισμένη ΑΟΖ της Κύπρου, την αντιβαίνουσα κάθε λογική τουρκο-λιβυκή ενιαία θαλάσσια ζώνη και την επακόλουθη παράνομη ανακήρυξη ΑΟΖ, την ολοένα και πλέον συχνή απεικόνιση του δόγματος της «γαλάζιας πατρίδας» (μέσω της οποίας η Άγκυρα διεκδικεί το σύνολο των Κυκλάδων, την Δωδεκάνησο και τις νήσους του Ανατολικού Αιγαίου) και, τελευταία, τις NAVTEX εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Με την βοήθεια χαρτών η Τουρκία εδώ και χρόνια ετοιμάζει μεθοδικά ένα νέο αφήγημα διεκδικώντας μεγάλες σε έκταση γεωγραφικές περιοχές μέσα στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Ο διακαής πόθος των Νεότουρκων να στερήσουν την Ελλάδα από τον ζωτικό της θαλάσσιο χώρο στο Αιγαίο και ευρύτερα, έρχεται να επιβεβαιώσει την αναθεωρημένη στρατηγική της Άγκυρας να στρέψει την προσοχή της προς την θάλασσα, αναγνωρίζοντας την τεράστια σημασία που αυτή έχει στις γεωπολιτικές επιδιώξεις της.

Σε ό,τι αφορά στην επίσημη θέση της Ελλάδος για την ΑΟΖ της, αυτή εκφράζεται μέσω του Ν 4001/2011,( Άρθρο 156, Παράγραφος 1η) όπου διευκρινίζεται ότι αυτή οριοθετείται βάσει των προβλέψεων της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας (ΣΔΘ) και ότι αυτή φθάνει μέχρι τα 200 ν.μ. από τις γραμμές βάσης στην ηπειρωτική χώρα και στα νησιά, ενώ όπου αυτό δεν είναι εφικτό ισχύει η μέση γραμμή. Δηλώνεται δε με σαφήνεια ότι τα νησιά εξασκούν πλήρη επήρεια και άρα δικαιούνται ΑΟΖ.

Όπως αναφέρει κατά γράμμα το ανωτέρω Άρθρο 156, «ελλείψει συμφωνίας οριοθέτησης με γειτονικά κράτη των οποίων οι ακτές είναι παρακείμενες ή αντικείμενες με τις ελληνικές ακτές, το εξωτερικό όριο της υφαλοκρηπίδας και της αποκλειστικής οικονομικής ζώνης (αφ΄ης κηρυχθεί), είναι η μέση γραμμή, κάθε σημείο της οποίας απέχει ίση απόσταση από τα εγγύτερα σημεία των γραμμών βάσης (τόσο ηπειρωτικών όσο και νησιωτικών) από τις οποίες μετράται το εύρος της αιγιαλίτιδας ζώνης».

Έχει λοιπόν διαμορφωθεί μια ιδιάζουσα κατάσταση όπου στα χαρτιά έχουμε μεν δηλώσει ΑΟΖ, πλην όμως δεν την έχουμε ορίσει ως θα έπρεπε, δηλαδή μέσω της ανάρτησης σχετικών χαρτών και την ανακήρυξή της μέσω Προεδρικού Διατάγματος. Κάτι που επιβάλλεται, για τον απλούστατο λόγο ότι έχουμε απέναντι μας μια αναθεωρητική Τουρκία η οποία -αγνοώντας πλήρως το Διεθνές Δίκαιο- δεν χάνει ευκαιρία να δημοσιεύει συχνά πυκνά χάρτες κατά το δοκούν, να ανακηρύττει αυθαίρετα ΑΟΖ σε τεράστια σε έκταση τμήματα της Μεσογείου που δεν της ανήκουν, και να ορίζει NAVTEX όπου επιθυμεί εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας και του FIR Αθηνών.

Με βάση τον Ν 4001/2011 και όσα ορίζει το σχετικό άρθρο 156, η ΑΟΖ της Ελλάδας εμφανίζεται στον Χάρτη 1, ο οποίος αν και κυκλοφορεί ευρύτατα στο διαδίκτυο δεν έχει υιοθετηθεί από την ελληνική κυβέρνηση. Ο συγκεκριμένος χάρτης έχει την αφετηρία του στον περίφημο χάρτη της Σεβίλλης που δημιουργήθηκε το 2003 κατ’ εντολή της ΕΕ στο πλαίσιο μελέτης χαρτογράφησης των ΑΟΖ της Ευρώπης [1] αλλά στην συνέχεια εξαφανίστηκε από την ίδια την ΕΕ η οποία έχει δημοσιεύσει σε επίσημους χάρτες της την ΑΟΖ της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δείχνει τις ΑΟΖ των παράκτιων κρατών της (Χάρτης 1).

08102020-2.jpg

Χάρτης 1. Χάρτης ΑΟΖ κρατών μελών της ΕΕ (Νοέμβριος 2009) (Πηγή: Πανεπιστήμιο Σεβίλλης).
----------------------------------------------------------------

Έτσι, όλοι οι χάρτες της ΕΕ δείχνουν ότι η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο και ιδιαίτερα το γεγονός ότι η ΑΟΖ της νήσου Στρογγύλη έχει πλήρη επήρεια και εφάπτεται με την ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας (Χάρτης 2).

08102020-3.jpg