Γιατί το Πεκίνο υποτάσσει τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη στην Economic Daily [6], ο Tian Lihui, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Nankai, περιέγραψε την ανάπτυξη των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων στην οικονομία ως ένα δίκοπο μαχαίρι. «Εάν η επέκταση του κεφαλαίου είναι τακτική, επιφέρει οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική πρόοδο˙ εάν η επέκταση του κεφαλαίου είναι άτακτη … αναγκαστικά θα επιφέρει μονοπώλια που εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη». Ο Zhu Ning, ερευνητής στο πανεπιστήμιο Tsinghua, έκανε [7] μια παρόμοια υπόθεση σε ένα άρθρο που προωθήθηκε από το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua, υποστηρίζοντας ότι η άτακτη επέκταση του κεφαλαίου απειλεί την οικονομία, τους καταναλωτές και την κοινωνία γενικότερα. Η ανεξέλεγκτη επέκταση του κεφαλαίου, εξήγησε, φυσικά θα ωθήσει την κοινωνία έξω από την πορεία της κοινωνικής και τεχνολογικής προόδου και προς την σαγηνευτική δύναμη του εύκολου κέρδους. Όπως είπε στον Τύπο ο Tang Jianwei, επικεφαλής ερευνητής του Κέντρου Χρηματοοικονομικής Έρευνας της Bank of Communications, το πρόβλημα είναι ότι οι εγχώριες τεχνολογικές εταιρείες χρησιμοποιούν τα κεφάλαιά τους για να αυξήσουν την επισκεψιμότητα και τις βάσεις των χρηστών τους «χωρίς να προσέχουν την πρωτοτυπία και την βασική καινοτομία» -τα στοιχεία της καθυστέρησης της τεχνολογικής στρατηγικής της Κίνας.

Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν καταστήσει το φαινόμενο της διαδικτυακής «κοινοτικής ομαδικής αγοράς» ειδών παντοπωλείου ως το εξέχον παράδειγμα της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου. Η Alibaba, η Tencent, ο γίγαντας παράδοσης φαγητού Meituan, και ακόμη και η εφαρμογή κλήσης ταξί DiDi, έχουν όλες ξεχυθεί στις κοινοτικές ομαδικές αγορές, στις οποίες οι τοπικές κοινότητες μπορούν να συγκεντρώσουν τις λιανικές παραγγελίες τους ειδών παντοπωλείου προκειμένου να αποκτήσουν προμήθειες απευθείας από χονδρεμπόρους σε χαμηλότερες τιμές. Αν και η παράκαμψη των τοπικών πωλητών (συχνά φτωχών μεταναστών από άλλα μέρη της Κίνας) και η παραγγελία σε ψηφιακές πλατφόρμες μπορεί να είναι βολική, απειλεί να ανατρέψει την απασχόληση των μεταναστών και να διαταράξει τις ευρύτερες αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων. Ένα πρόσφατο άρθρο στην εφημερίδα Λαϊκή Καθημερινή [8], το κύριο φερέφωνο του κόμματος, επέπληξε τους Κινέζους τεχνολογικούς γίγαντες επειδή ασχολήθηκαν με «μερικά λάχανα και λίγα κιλά φρούτων» όταν υπήρχαν μεγάλες ανακαλύψεις για να πραγματοποιηθούν. «Οι γίγαντες του Διαδικτύου με πρόσβαση σε big data και προηγμένους υπολογιστές θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευθύνη, μεγαλύτερες επιδιώξεις, και μεγαλύτερο ρόλο στην επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία», προειδοποίησε.

Η επίσημη αντίδραση κατά των διαδικτυακών αγορών ειδών παντοπωλείου αντικατοπτρίζει την ανησυχία του Πεκίνου ότι οι μεγάλες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας αναπτύσσουν το συσσωρευμένο κεφάλαιό τους για να πάρουν μεγαλύτερο μερίδιο από την υπάρχουσα πίτα, αντί να επενδύσουν σε ένα είδος έρευνας που θα μπορούσε να προωθήσει την κοινωνία στο σύνολό της. Στις 22 Δεκεμβρίου, η κινεζική Κρατική Διοίκηση για την Ρύθμιση της Αγοράς (State Administration for Market Regulation, SAMR) συγκέντρωσε κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας σε μια συνάντηση και τους απηύθυνε το ίδιο μήνυμα [9]: σταματήστε να εστιάζετε στα βραχυπρόθεσμα κέρδη και κάνετε περισσότερα για να βοηθήσετε τις προσπάθειες της Κίνας να γίνει επιστημονικός και τεχνολογικός ηγέτης. Ο επικεφαλής της SAMR επεσήμανε περαιτέρω [10] ότι μια από τις προτεραιότητες της υπηρεσίας του το 2021 είναι η «προώθηση του συντονισμού της βιομηχανικής πολιτικής και της πολιτικής ανταγωνισμού».

Το ΚΚΚ έδινε πάντα έμφαση στις μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην τεχνολογία. Και τώρα που η Κίνα αντιμετωπίζει επιβράδυνση της οικονομικής της ανάπτυξης και αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις με πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, οι Κινέζοι ηγέτες ανησυχούν περισσότερο από ποτέ για να ενισχύσουν την πρωτότυπη καινοτομία ώστε να καλύψουν την ανάγκη για τεχνολογική ανεξαρτησία από άλλες χώρες. Σε ομιλία του στα τέλη Ιανουαρίου, ο Jiang Jinquan, επικεφαλής του ανώτατου γραφείου πολιτικής του ΚΚΚ, κάλεσε [11] τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στην προσπάθεια «ολόκληρης της χώρας» για να ξεπεραστούν τα μειονεκτήματα της Κίνας, αναφέροντας ότι η χώρα θα αγοράσει επιτυχώς τα αποτελέσματα της Ε&Α (Έρευνας και Ανάπτυξης) του ιδιωτικού τομέα. Η πρόληψη της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου, συνεπώς, δεν σημαίνει αντίθεση σε οποιαδήποτε συσσώρευση κεφαλαίου ή μονοπωλιακή ισχύ. Σημαίνει απλώς την αντίθεση της συσσώρευσης κεφαλαίων που συμβαίνει έξω από την προγραμματισμένη ατζέντα καινοτομίας του ΚΚΚ.

Παρόλο που οι αντιμονοπωλιακές δράσεις της Κίνας φαίνονται παρόμοιες με εκείνες των φιλελεύθερων δημοκρατιών, ενδέχεται τελικά να βοηθήσουν το ΚΚΚ να δικαιολογήσει το σύστημα αυταρχικής διακυβέρνησής του. Ένα άλλο πρόσφατο άρθρο στην Λαϊκή Καθημερινή [12] υποστηρίζει ότι η καταστολή των μονοπωλιακών εταιρειών είναι «καλή διακυβέρνηση» στην Κομφουκιανή παράδοση. Ο συγγραφέας παραθέτει μια φράση από τον Μέγκιο (στμ: Mencius, Κινέζος κομφουκιανός φιλόσοφος, 371 – 289 π.Χ.) [13]: «Χωρίς διαβήτη και κανόνα, [οι εξειδικευμένοι δάσκαλοι] δεν μπορούν να σχηματίσουν τετράγωνα και κύκλους». Το συμπέρασμα είναι ότι ακόμη και οι ενάρετοι ηγέτες δεν μπορούν να κυβερνούν μόνο με αρετή˙ χρειάζονται εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων νόμων και κανονισμών, για να κυβερνούν. Με αυτόν τον τρόπο, το Πεκίνο απλώς διατηρεί το ενάρετο καθήκον του να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία που έχει στην διάθεσή του -σε αυτήν την περίπτωση, αντιμονοπωλιακές δράσεις που αποσκοπούν στην εξόντωση των δύστροπων μονοπωλιακών εταιρειών τεχνολογίας- ώστε να καταστήσει το κράτος όσο το δυνατόν ισχυρότερο. Ενέργειες εναντίον μονοπωλιακών εταιρειών τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες που θεωρούνται απαραίτητες για την διατήρηση της δημοκρατίας, στην περίπτωση της Κίνας, θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος της αποτελεσματικής μη δημοκρατικής διακυβέρνησης.

ΟΙ BIG TECH ΣΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΤΟΥΣ ΘΕΣΗ