Γιατί το Πεκίνο υποτάσσει τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί το Πεκίνο υποτάσσει τις μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας

Η Κίνα εκτιμά τα μονοπώλια που μπορεί να ελέγξει

Υποτίθεται ότι θα ήταν η μεγαλύτερη αρχική δημόσια προσφορά στον κόσμο. Η Ant Group, η διαδικτυακή εταιρεία χρηματοδότησης που συνδέεται με τον κινεζικό τεχνολογικό γίγαντα Alibaba, σχεδίαζε να εισαχθεί στο χρηματιστήριο της Σαγκάης και του Χονγκ Κονγκ στις αρχές Νοεμβρίου. Αλλά λίγες μέρες πριν από το πολυαναμενόμενο ντεμπούτο στην αγορά, οι Κινέζοι ρυθμιστές παρενέβησαν για να εμποδίσουν την προσφορά. Στην συνέχεια, τον Δεκέμβριο, η κινεζική κυβέρνηση επέβαλε πρόστιμο σε [1] αρκετά εγχώρια τεχνολογικά μεγαθήρια -συμπεριλαμβανομένης της Alibaba, και της θυγατρικής της Tencent, της China Literature- για παράβαση των αντιμονοπωλιακών νόμων, και κορυφαίοι ηγέτες δεσμεύθηκαν να ενισχύσουν περαιτέρω τις αντιμονοπωλιακές προσπάθειες το 2021. Σε λιγότερο από έξι εβδομάδες, η απροσδόκητη καταστολή είχε ενισχύσει αποφασιστικά την συμβατική σοφία σχετικά με την στάση του Πεκίνου έναντι των εγχώριων εταιρικών μονοπωλίων, που από καιρό υπέθετε ότι οι μεγάλες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας ήταν «ανοσοποιημένες» [2] από τους αντιμονοπωλιακούς κανόνες.

08022021-1.jpg

Μια οθόνη δείχνει την αξία των συναλλαγών που διεξήχθησαν κατά την διάρκεια του παγκόσμιου φεστιβάλ αγορών Singles' Day του Alibaba Group, στην Hangzhou, στην Κίνα, τον Νοέμβριο του 2020. Aly Song / Reuters
--------------------------------------------------

Πολλοί παρατηρητές [3] έχουν ερμηνεύσει τον ξαφνικό αντιμονοπωλιακό ζήλο της Κίνας ως μια καθυστερημένη προσπάθεια να συμμετάσχει σε μια αυξανόμενη παγκόσμια ώθηση για τον περιορισμό της δύναμης των Big Tech [στμ: των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών]. Αναλυτές τόσο στην Κίνα όσο και στην Δύση έχουν αντλήσει σαφείς συγκρίσεις μεταξύ της αντιπαράθεσης της Κίνας με την Alibaba και των πρόσφατων προσπαθειών των ΗΠΑ και της Ευρώπης για τον έλεγχο των Google, Facebook, Amazon και Apple, οι οποίες μοιράζονται μια ανησυχία για τις καταχρηστικές πρακτικές των «μονοπωλίων πλατφόρμας». Ωστόσο, οι αντιμονοπωλιακές δράσεις της Κίνας βασίζουν το σκεπτικό τους σε πολύ διαφορετικά θεμέλια από αυτά που εξελίσσονται στην Δύση. Οι πρόσφατες αντιμονοπωλιακές προσπάθειες του Πεκίνου υποκινούνται λιγότερο από τις ανησυχίες του για τον τυραννικό χαρακτήρα της μονοπωλιακής ισχύος παρά από την πεποίθηση ότι οι κινεζικοί τεχνολογικοί γίγαντες δεν έχουν δεσμευτεί επαρκώς για την προώθηση του στόχου που έχει προκρίνει το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) περί μετασχηματιστικής τεχνολογικής καινοτομίας -και επομένως μπορεί να υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα της κινεζικής βιομηχανικής πολιτικής.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

Ιστορικά, μια σημαντική έμπνευση για τις αντιμονοπωλιακές προσπάθειες στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι η ιδέα ότι η συγκεντρωμένη οικονομική δύναμη θέτει σε κίνδυνο την ατομική ελευθερία. Ο Τόμας Τζέφερσον ισχυρίστηκε ότι τα μονοπώλια ήταν ασυμβίβαστα με την αμερικανική αυτο-διακυβέρνηση και το ιδανικό του ιδιοκτήτη μικροκτηματία αγρότη, και πρότεινε [4] να περιοριστούν από το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Παρόλο που άλλοι νομοθέτες, ιδίως ο Alexander Hamilton, είδαν την κεντρική οικονομική ισχύ ως απαραίτητο εργαλείο για την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας, η ιδέα ότι τα μονοπώλια είναι επιζήμια για την καινοτομία, την επιχειρηματικότητα, και την δημοκρατική συζήτηση επέμειναν στις Ηνωμένες Πολιτείες -και αποτέλεσαν την βάση της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Η εισαγωγή στην περσινή έκθεση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Δικαιοσύνης για τα ψηφιακά μονοπώλια αναφέρεται σε αυτήν τη μακρά παράδοση σκεπτικισμού επισημαίνοντας ένα απόσπασμα που αποδίδεται στον Αμερικανό Ανώτατο Δικαστή, Louis Brandeis: «Μπορεί είτε να έχουμε δημοκρατία είτε να έχουμε συγκεντρωμένο πλούτο στα χέρια λίγων, αλλά δεν μπορούμε να έχουμε και τα δύο».

Το ΚΚΚ έχει αγκαλιάσει ιδιώτες επιχειρηματίες και προσπάθησε να στηρίξει τις μικρές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια, αλλά υπάρχουν λίγα στοιχεία ότι οι Κινέζοι αξιωματούχοι θεωρούν τη μονοπωλιακή ισχύ ως εγγενώς τυραννική. Το μαρξιστικό δόγμα, το οποίο παραμένει το κλειδί για την κατανόηση της πολιτικής εξουσίας στην σύγχρονη Κίνα, υποστηρίζει ότι η πραγματική ελευθερία απαιτεί την κατάργηση της ιδιωτικής ιδιοκτησίας και μπορεί να βρεθεί μόνο συλλογικά. Οι πολιτικές ιδιωτικοποιήσεων την δεκαετία του 1990 εξακολουθούσαν να αποσκοπούν στην διατήρηση των μεγαλύτερων κρατικών επιχειρήσεων, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τέταρτο της συνολικής οικονομίας σήμερα. Με την άνοδο του Διαδικτύου, οι τεράστιες ιδιωτικές εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Alibaba και η Tencent, ενθαρρύνθηκαν να αναπτυχθούν επειδή θεωρήθηκαν ως διεθνώς ανταγωνιστικές και ευκολότερες στην παρακολούθηση από ό, τι οι αενάως πολλαπλασιαζόμενες μικρές εταιρείες.

Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της Κίνας και τα κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν περιγράψει επανειλημμένα [5] την καταστολή του Πεκίνου στις Big Tech ως «ενίσχυση του αντιμονοπωλίου και αποτροπή της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου». Το δεύτερο μισό αυτής της φράσης, η «αποτροπή της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου», ξεχωρίζει από τις αντιμονοπωλιακές προσπάθειες άλλων χωρών. Αποκαλύπτει την σημαντική πηγή των ανησυχιών του ΚΚΚ: την ανάγκη να βεβαιώσει τον έλεγχό του στην κατεύθυνση της καινοτομίας και να βρει τρόπους να διοχετεύσει την ισχύ των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων προς τους στόχους της βιομηχανικής πολιτικής του κόμματος.

Σε μια πρόσφατη συνέντευξη στην Economic Daily [6], ο Tian Lihui, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Nankai, περιέγραψε την ανάπτυξη των μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων στην οικονομία ως ένα δίκοπο μαχαίρι. «Εάν η επέκταση του κεφαλαίου είναι τακτική, επιφέρει οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική πρόοδο˙ εάν η επέκταση του κεφαλαίου είναι άτακτη … αναγκαστικά θα επιφέρει μονοπώλια που εμποδίζουν την οικονομική ανάπτυξη». Ο Zhu Ning, ερευνητής στο πανεπιστήμιο Tsinghua, έκανε [7] μια παρόμοια υπόθεση σε ένα άρθρο που προωθήθηκε από το κρατικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua, υποστηρίζοντας ότι η άτακτη επέκταση του κεφαλαίου απειλεί την οικονομία, τους καταναλωτές και την κοινωνία γενικότερα. Η ανεξέλεγκτη επέκταση του κεφαλαίου, εξήγησε, φυσικά θα ωθήσει την κοινωνία έξω από την πορεία της κοινωνικής και τεχνολογικής προόδου και προς την σαγηνευτική δύναμη του εύκολου κέρδους. Όπως είπε στον Τύπο ο Tang Jianwei, επικεφαλής ερευνητής του Κέντρου Χρηματοοικονομικής Έρευνας της Bank of Communications, το πρόβλημα είναι ότι οι εγχώριες τεχνολογικές εταιρείες χρησιμοποιούν τα κεφάλαιά τους για να αυξήσουν την επισκεψιμότητα και τις βάσεις των χρηστών τους «χωρίς να προσέχουν την πρωτοτυπία και την βασική καινοτομία» -τα στοιχεία της καθυστέρησης της τεχνολογικής στρατηγικής της Κίνας.

Τα κινεζικά κρατικά μέσα ενημέρωσης έχουν καταστήσει το φαινόμενο της διαδικτυακής «κοινοτικής ομαδικής αγοράς» ειδών παντοπωλείου ως το εξέχον παράδειγμα της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου. Η Alibaba, η Tencent, ο γίγαντας παράδοσης φαγητού Meituan, και ακόμη και η εφαρμογή κλήσης ταξί DiDi, έχουν όλες ξεχυθεί στις κοινοτικές ομαδικές αγορές, στις οποίες οι τοπικές κοινότητες μπορούν να συγκεντρώσουν τις λιανικές παραγγελίες τους ειδών παντοπωλείου προκειμένου να αποκτήσουν προμήθειες απευθείας από χονδρεμπόρους σε χαμηλότερες τιμές. Αν και η παράκαμψη των τοπικών πωλητών (συχνά φτωχών μεταναστών από άλλα μέρη της Κίνας) και η παραγγελία σε ψηφιακές πλατφόρμες μπορεί να είναι βολική, απειλεί να ανατρέψει την απασχόληση των μεταναστών και να διαταράξει τις ευρύτερες αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων. Ένα πρόσφατο άρθρο στην εφημερίδα Λαϊκή Καθημερινή [8], το κύριο φερέφωνο του κόμματος, επέπληξε τους Κινέζους τεχνολογικούς γίγαντες επειδή ασχολήθηκαν με «μερικά λάχανα και λίγα κιλά φρούτων» όταν υπήρχαν μεγάλες ανακαλύψεις για να πραγματοποιηθούν. «Οι γίγαντες του Διαδικτύου με πρόσβαση σε big data και προηγμένους υπολογιστές θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη ευθύνη, μεγαλύτερες επιδιώξεις, και μεγαλύτερο ρόλο στην επιστημονική και τεχνολογική καινοτομία», προειδοποίησε.

Η επίσημη αντίδραση κατά των διαδικτυακών αγορών ειδών παντοπωλείου αντικατοπτρίζει την ανησυχία του Πεκίνου ότι οι μεγάλες κινεζικές εταιρείες τεχνολογίας αναπτύσσουν το συσσωρευμένο κεφάλαιό τους για να πάρουν μεγαλύτερο μερίδιο από την υπάρχουσα πίτα, αντί να επενδύσουν σε ένα είδος έρευνας που θα μπορούσε να προωθήσει την κοινωνία στο σύνολό της. Στις 22 Δεκεμβρίου, η κινεζική Κρατική Διοίκηση για την Ρύθμιση της Αγοράς (State Administration for Market Regulation, SAMR) συγκέντρωσε κορυφαίες εταιρείες τεχνολογίας σε μια συνάντηση και τους απηύθυνε το ίδιο μήνυμα [9]: σταματήστε να εστιάζετε στα βραχυπρόθεσμα κέρδη και κάνετε περισσότερα για να βοηθήσετε τις προσπάθειες της Κίνας να γίνει επιστημονικός και τεχνολογικός ηγέτης. Ο επικεφαλής της SAMR επεσήμανε περαιτέρω [10] ότι μια από τις προτεραιότητες της υπηρεσίας του το 2021 είναι η «προώθηση του συντονισμού της βιομηχανικής πολιτικής και της πολιτικής ανταγωνισμού».

Το ΚΚΚ έδινε πάντα έμφαση στις μεγάλης κλίμακας επενδύσεις στην τεχνολογία. Και τώρα που η Κίνα αντιμετωπίζει επιβράδυνση της οικονομικής της ανάπτυξης και αυξανόμενες γεωπολιτικές εντάσεις με πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο, οι Κινέζοι ηγέτες ανησυχούν περισσότερο από ποτέ για να ενισχύσουν την πρωτότυπη καινοτομία ώστε να καλύψουν την ανάγκη για τεχνολογική ανεξαρτησία από άλλες χώρες. Σε ομιλία του στα τέλη Ιανουαρίου, ο Jiang Jinquan, επικεφαλής του ανώτατου γραφείου πολιτικής του ΚΚΚ, κάλεσε [11] τις ιδιωτικές επιχειρήσεις να συμμετάσχουν στην προσπάθεια «ολόκληρης της χώρας» για να ξεπεραστούν τα μειονεκτήματα της Κίνας, αναφέροντας ότι η χώρα θα αγοράσει επιτυχώς τα αποτελέσματα της Ε&Α (Έρευνας και Ανάπτυξης) του ιδιωτικού τομέα. Η πρόληψη της άτακτης επέκτασης του κεφαλαίου, συνεπώς, δεν σημαίνει αντίθεση σε οποιαδήποτε συσσώρευση κεφαλαίου ή μονοπωλιακή ισχύ. Σημαίνει απλώς την αντίθεση της συσσώρευσης κεφαλαίων που συμβαίνει έξω από την προγραμματισμένη ατζέντα καινοτομίας του ΚΚΚ.

Παρόλο που οι αντιμονοπωλιακές δράσεις της Κίνας φαίνονται παρόμοιες με εκείνες των φιλελεύθερων δημοκρατιών, ενδέχεται τελικά να βοηθήσουν το ΚΚΚ να δικαιολογήσει το σύστημα αυταρχικής διακυβέρνησής του. Ένα άλλο πρόσφατο άρθρο στην Λαϊκή Καθημερινή [12] υποστηρίζει ότι η καταστολή των μονοπωλιακών εταιρειών είναι «καλή διακυβέρνηση» στην Κομφουκιανή παράδοση. Ο συγγραφέας παραθέτει μια φράση από τον Μέγκιο (στμ: Mencius, Κινέζος κομφουκιανός φιλόσοφος, 371 – 289 π.Χ.) [13]: «Χωρίς διαβήτη και κανόνα, [οι εξειδικευμένοι δάσκαλοι] δεν μπορούν να σχηματίσουν τετράγωνα και κύκλους». Το συμπέρασμα είναι ότι ακόμη και οι ενάρετοι ηγέτες δεν μπορούν να κυβερνούν μόνο με αρετή˙ χρειάζονται εργαλεία, συμπεριλαμβανομένων νόμων και κανονισμών, για να κυβερνούν. Με αυτόν τον τρόπο, το Πεκίνο απλώς διατηρεί το ενάρετο καθήκον του να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία που έχει στην διάθεσή του -σε αυτήν την περίπτωση, αντιμονοπωλιακές δράσεις που αποσκοπούν στην εξόντωση των δύστροπων μονοπωλιακών εταιρειών τεχνολογίας- ώστε να καταστήσει το κράτος όσο το δυνατόν ισχυρότερο. Ενέργειες εναντίον μονοπωλιακών εταιρειών τεχνολογίας στις Ηνωμένες Πολιτείες που θεωρούνται απαραίτητες για την διατήρηση της δημοκρατίας, στην περίπτωση της Κίνας, θεωρούνται αναπόσπαστο μέρος της αποτελεσματικής μη δημοκρατικής διακυβέρνησης.

ΟΙ BIG TECH ΣΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΤΟΥΣ ΘΕΣΗ

Οι πρόσφατες αντιμονοπωλιακές κινήσεις της Κίνας κατανοούνται καλύτερα ως μια ξαφνική ιδεολογική μετατόπιση προς τον φόβο των μονοπωλίων παρά ως μια προειδοποιητική βολή στις Big Tech. Όπως επανέλαβαν κορυφαίοι ηγέτες [14] από την στιγμή της καταστολής της Ant Group και άλλων τον Νοέμβριο, το κόμμα δεν θέλει να σταματήσει την ανάπτυξη των εταιρειών πλατφόρμας ή την ανάπτυξη παγκόσμια ανταγωνιστικών ιδιωτικών εταιρειών, εφόσον επεκτείνονται σε μια «τακτική» κατεύθυνση. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι ο πιο προφανής πρώτος στόχος των αντιμονοπωλιακών προσπαθειών του Πεκίνου είναι να αλλάξει την συμπεριφορά των εταιρειών ή να εφαρμόσει μερικές κανονιστικές διασφαλίσεις έναντι χρηματοοικονομικών ή συστημικών κινδύνων, αντί να διαλύσει θεμελιωδώς την θεσμική τους δομή.

Σύμφωνα με το ΚΚΚ, ο εχθρός δεν είναι το κεφάλαιο, αλλά η άτακτη επέκτασή του. Επειδή το μονοπώλιο της πολιτικής εξουσίας του ΚΚΚ του δίνει την αποκλειστική εξουσία να καθορίζει το δημόσιο καλό, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι εταιρείες θα πρέπει να είναι σε θέση να επιδιώκουν ιδιωτικά κέρδη παρά τους στόχους του κόμματος. Οι πρόσφατες αντιμονοπωλιακές ενέργειες στην Κίνα είναι μια ισχυρή υπενθύμιση σε οποιαδήποτε μεγάλη εταιρεία που μπορεί να έχει ξεχάσει την σωστή θέση της στο οικονομικό σύστημα του έθνους: να ακολουθεί την κατεύθυνση της καινοτομίας του κόμματος, όχι να χρησιμοποιεί την δική της ισχύ για να κερδίσει χρήματα με το να χαράσσει μια διαφορετική πορεία.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.cnbc.com/2020/12/14/alibaba-and-two-other-firms-fined-for-no...
[2] https://technode.com/2020/04/26/chinas-antitrust-law-doesnt-seem-to-appl...
[3] https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-03/china-eu-u-s-aim-to-r...
[4] https://founders.archives.gov/documents/Madison/01-10-02-0210
[5] http://www.xinhuanet.com/english/2020-12/11/c_139582746.htm
[6] http://news.nankai.edu.cn/mtnk/system/2021/01/16/030044217.shtml
[7] http://www.xinhuanet.com/2020-12/27/c_1126911793.htm
[8] http://email.substack1.sinocism.com/c/eJw1kMFuwyAQRL8m3IIMNjg5cOilv2EBu4...
[9] http://www.samr.gov.cn/xw/zj/202012/t20201222_324567.html
[10] http://www.xinhuanet.com/politics/2021-01/09/c_1126964124.htm?mc_cid=0d4...
[11] https://www.caixinglobal.com/2021-01-25/party-calls-on-private-sector-to...
[12] https://mp.weixin.qq.com/s/m7j0gFRVFrnCQ5SuvA50Iw
[13] https://ctext.org/mengzi/li-lou-i
[14] http://epaper.bjnews.com.cn/html/2020-12/20/content_794975.htm?div=-1

Copyright © 2021 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2021-02-04/why-beijing-bri...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition