Επανεξετάζοντας την συνολική κλιματική και περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Επανεξετάζοντας την συνολική κλιματική και περιβαλλοντική πολιτική της ΕΕ

Ποιες είναι οι ανάγκες και ποιες οι προσεγγίσεις*
Περίληψη: 

Επί του παρόντος, η κατάσταση των πραγμάτων, είναι ότι οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν να αντισταθμίσουν την ανεύθυνη κλιματολογική συμπεριφορά των άλλων με την συνολική συμπεριφορά τους. Υπό αυτήν την έννοια, τα χειρότερα νέα είναι ότι οι ανεύθυνοι καταχρώνται τις προσπάθειες και τις θυσίες των υπεύθυνων.

Ο TEODOR DANAILOV DETCHEV είναι διευθυντής για τις «Βιομηχανικές Πολιτικές» στην Βουλγαρική Ένωση Βιομηχανικού Κεφαλαίου (Bulgarian Industrial Capital Association, BICA) –την εκπρόσωπο των εργοδοτικών οργανώσεων σε εθνικό επίπεδο στην Βουλγαρία. Είναι αναπληρωτής καθηγητής στην Ανώτερη Σχολή Ασφάλειας και Ενέργειας, στην Φιλιππούπολη της Βουλγαρίας και επισκέπτης Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εθνικής και Παγκόσμιας Οικονομίας στην Σόφια της Βουλγαρίας.

Η τεράστια οικονομική αναταραχή που προκλήθηκε από την πανδημία COVID 19, της οποίας οι «μετασεισμοί» δεν έχουν ακόμη γίνει αισθητοί, μας υποχρεώνει να επανεξετάσουμε όχι μόνο την «Πράσινη Συμφωνία» ("Green Deal") αλλά και την συνολική πολιτική της ΕΕ για το κλίμα και το περιβάλλον. Υπάρχει μια πολύ σοβαρή αλλαγή στις περιστάσεις, η οποία απαιτεί να δούμε τα πράγματα από μια εντελώς διαφορετική οπτική γωνία.

Αυτό δεν αφορά τις πολιτικές μεμονωμένων χωρών της ΕΕ και τη μηχανιστική τους συνάθροιση. Πρόκειται για την συνολική, ολοκληρωμένη πολιτική της ηπείρου σε ένα παγκόσμιο πλαίσιο. Δεν είναι το ζήτημα να εγκαταλειφθεί η επιθυμία για περιορισμό της επιβλαβούς επιρροής του ανθρώπου στην βιόσφαιρα, η οποία από καιρό έχει γίνει ανθρωπόσφαιρα. Είναι μια πολύ προσεκτική επανεξέταση των προσεγγίσεων και των εργαλείων για την επίτευξη του παγκόσμιου στόχου.

26022021-1.jpg

Σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έξω από την έδρα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, τον Απρίλιο του 2019. REUTERS/Yves Herman
----------------------------------------------------------

Ο παγκόσμιος στόχος είναι η πρόληψη μιας πλανητικής κλιματικής και περιβαλλοντικής καταστροφής, που προκαλείται από την ανεύθυνη ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι τρόποι για την επίτευξή του είναι διαφορετικοί, τα εργαλεία προς τούτο είναι ακόμη πιο ποικίλα.

Επί του παρόντος, η κατάσταση των πραγμάτων, είναι ότι οι χώρες της ΕΕ προσπαθούν να αντισταθμίσουν την ανεύθυνη συμπεριφορά των άλλων με την συνολική συμπεριφορά τους. Υπό αυτήν την έννοια, τα χειρότερα νέα είναι ότι οι ανεύθυνοι καταχρώνται τις προσπάθειες και τις θυσίες των υπεύθυνων. Μιλώντας μεταφορικά, οι ασυνείδητοι άνθρωποι πιστεύουν ότι μόλις κάποιος καθαρίσει, μπορούν να μολύνουν περαιτέρω. Αυτό είναι το πρώτο μεγάλο ζήτημα για την ευρωπαϊκή πολιτική για το κλίμα και το περιβάλλον.

Η ΕΕ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΝΕΑ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ

Η Ευρώπη χρειάζεται συμμάχους. Διότι στον τομέα του κλίματος η «ήπια ισχύς» της Ευρώπης δεν είναι αρκετή. Η Ευρώπη χρειάζεται ομοϊδεάτες και συμμάχους για να αμφισβητήσει δυνάμεις που συμπεριφέρονται ανεύθυνα. Ο κόσμος αντιμετωπίζει την προοπτική μιας απρόβλεπτης οικονομικής και ειδικά δημογραφικής ανάπτυξης στην Ινδία, τη Νότια Αμερική και ιδιαίτερα την Αφρική. Οι προσπάθειες της ΕΕ θα είναι μάταιες εάν η ανάπτυξη σε αυτές τις χώρες δεν είναι σύμφωνη με την παγκόσμια κλιματική ισορροπία.

Το γεγονός ότι σε ολόκληρες περιοχές και ακόμη και σε ηπείρους υπάρχει αντικειμενικά μια πολύ δυναμική ανάπτυξη του πληθυσμού, της οικονομίας και της κατανάλωσης, τονίζει ακόμη περισσότερο το ζήτημα της ανάγκης η ΕΕ να έχει υποστηρικτές και συμμάχους όσον αφορά το κλίμα.
Η Κίνα και η Ρωσία έχουν δείξει μια τάση να συνεργάζονται για την κλιματική ισορροπία, αλλά αυτό αφορά περισσότερο τις δηλώσεις παρά την ετοιμότητα για δράση.

Για την Ρωσία, ο κρατικός προϋπολογισμός, η κοινωνική ανάπτυξη, η άμυνα και ο εκσυγχρονισμός των ενόπλων δυνάμεων, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την παραγωγή και πώληση υδρογονανθράκων για ενέργεια.

Στην Κίνα, υπάρχουν ακραίες ανισότητες στην περιφερειακή ανάπτυξη. Αναμένεται ότι η κυβέρνηση θα ενθαρρύνει την ανάπτυξη στις λιγότερο ανεπτυγμένες περιοχές και θα ανέχεται γενικά την αύξηση της κατανάλωσης στην χώρα, δίνοντας έτσι την «ελευθερία κατανάλωσης» ως αντιστάθμιση του περιορισμού άλλων ελευθεριών.

Τόσο οι ρωσικές όσο και οι κινεζικές προτεραιότητες δείχνουν ότι είναι πολύ πιο ρεαλιστικό να αναμένεται αύξηση του συνολικού διοξειδίου του άνθρακα και των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από την Ρωσία και την Κίνα συνολικά, ακόμη και αν οι κυβερνήσεις τους επιδείξουν προθυμία να συνεργαστούν για την κλιματική αλλαγή. Η ευρωπαϊκή πολιτική της αυτοθυσίας στον τομέα του κλίματος μέχρι που ηρεμεί την συνείδηση των ηγετών της Ρωσίας και της Κίνας -οι Ευρωπαίοι περιορίζουν τις εκπομπές τους και δημιουργούν έτσι πρόσθετα «buffers», πρόσθετο περιθώριο για να διευθετήσουν την δική τους παραγωγή αερίων θερμοκηπίου.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Ευρωπαίοι αντιμετωπίζουν αναμφίβολα μια κοινωνία που είναι διχασμένη και πολωμένη σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Από τη μια πλευρά, υπάρχουν ισχυρές δυνάμεις -πολιτικές, επιστημονικές και κοινωνικές- που μοιράζονται την ευρωπαϊκή άποψη για το θέμα. Αλλά από την άλλη πλευρά, υπάρχουν εκείνοι που αποδέχονται αβασάνιστα την φόρμουλα America First, θεωρώντας ως βολικό να αγνοήσουν την κοινή αιτία της καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής και να αφήσουν την ΕΕ να αντιμετωπίσει μόνη της τις απειλητικές προοπτικές που βρίσκονται μπροστά τους.

Στη Νότια Αμερική, βλέπουμε την συμπεριφορά των βραζιλιάνικων Αρχών, οι οποίες ακόμη και πριν τον Τραμπ κατέληξαν στην ιδέα ότι «κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει την Βραζιλία να είναι σπουδαία». Ωστόσο, αποδεικνύεται ότι το μεγαλείο της Βραζιλίας περνά από την επιθετική εκμετάλλευση των δασών του ισημερινού και του Αμαζονίου. Αυτή η πολιτική ακολουθείται ανεξάρτητα από το αν είναι στην εξουσία αριστεροί πολιτικοί όπως ο Λούλα και η Ντίλμα Ρουσέφ ή η τρέχουσα κυβέρνηση, που χαρακτηρίζεται από την αριστερά ως «ακροδεξιά». Αμφότεροι ανέχονται την «απορρόφηση» της ζούγκλας του Αμαζονίου και, μαζί με αυτήν, την αύξηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Κατά ειρωνικό τρόπο, ειδικά στην Βραζιλία, η «απορρόφηση» της ζούγκλας οδηγεί όχι μόνο σε μείωση των δασικών πόρων και της ικανότητας μετατροπής του διοξειδίου του άνθρακα σε οξυγόνο, αλλά και σε αύξηση των εκπομπών μεθανίου, το οποίο είναι επίσης αέριο του θερμοκηπίου, λόγω της επέκτασης της κτηνοτροφίας. Φυσικά, στο πλαίσιο των ζημιών που προκαλούνται από την αποψίλωση των δασών, η εκτροφή βοοειδών είναι ένα μικρότερο πρόβλημα, αλλά το γεγονός υπάρχει.