Η απογοητευτική νίκη του AKP

Όσον αφορά την εξωτερική πολιτική, το ΑΚΡ θα ερμηνεύσει το αποτέλεσμα των εκλογών ως δικαίωση και ανάγκη διατήρησης ορισμένων πλευρών της τρέχουσας πολιτικής του. Υπό τη διακυβέρνηση του ΑΚΡ, άλλαξε η άποψη της Άγκυρας για τον διεθνή ρόλο της. Η Άγκυρα επιθυμεί να είναι περιφερειακός ηγέτης. Η κυβέρνηση πιστεύει ότι γνωρίζει τι είναι καλύτερο για τη Μέση Ανατολή και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να τη συμβουλεύονται προτού επιχειρήσουν οτιδήποτε στην περιοχή. Και λαμβανομένου υπόψη ότι -κατά παράδοση- οι αρμόδιοι για τη χάραξη πολιτικής Τούρκοι αξιωματούχοι θεωρούσαν τη χώρα τους ως έθνος μουσουλμανικό αλλά με γερές ρίζες στη Δύση, πιστεύουν τώρα ότι αποτελούν ένα κράτος μουσουλμανικό που μπορεί να συνδεθεί με τη Δύση χωρίς να γίνει δυτικό αυτό καθεαυτό. Ο επανακαθορισμός της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής από το ΑΚΡ ήχησε σαν μουσική στα αυτιά πολλών Τούρκων, οι οποίοι είδαν στην ιστορία αυτή τη δίκαιη αποκατάσταση της τουρκικής επιρροής της οθωμανικής περιόδου. Και δεδομένου ότι η χάραξη της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής δεν απαιτεί την απόλυτη πλειοψηφία, παρά το γεγονός ότι το ΑΚΡ οφείλει να επιδιώξει τη συναίνεση για να συντάξει έναν νέο καταστατικό χάρτη για τη χώρα, εντούτοις δεν οφείλει να συνεργαστεί με την αντιπολίτευση για να ασκήσει εξωτερική πολιτική.
Μετά τις εκλογές, η συνεχής αμερικανο-τουρκική συνεργασία θα γίνει ευκολότερη όσον αφορά το Ιράκ και το Αφγανιστάν, επειδή και στις δύο αυτές χώρες τα αμερικανικά και τα τουρκικά συμφέροντα συμπίπτουν. Στο Ιράκ, για παράδειγμα, τόσο η Ουάσιγκτον όσο και η Άγκυρα επιθυμούν να αντισταθμίσουν την ιρανική επιρροή. Η Άγκυρα, επίσης, θέλει να αναχαιτίσει την κίνηση ανεξαρτησίας των Κούρδων στο βόρειο τμήμα της χώρας (μια εξέλιξη την οποία απεύχονται εξίσου και οι ΗΠΑ), αλλά και να διατηρήσει τον ήπιο έλεγχό της στη Μέση Ανατολή. Παράλληλα, η Τουρκία είναι ευπρόσδεκτη στο Αφγανιστάν και στο Πακιστάν και εργάζεται στην κατεύθυνση της δημιουργίας σταθερού καθεστώτος ηπίου ελέγχου και στις δύο χώρες. Απολαμβάνοντας την εμπιστοσύνη τόσο του Ισλαμαμπάντ όσο και της Ουάσιγκτον, η Άγκυρα λειτουργεί ως υψίστης σημασίας γέφυρα μεταξύ τους.
Διαφορές που θα είναι δυσκολότερο, αλλά όχι ανέφικτο, να ξεπεραστούν, αφορούν την πολιτική για τη Λιβύη, τη Συρία και τις άλλες αραβικές χώρες που διέρχονται φάση εξεγέρσεων. Το ΑΚΡ εξαρχής άσκησε κριτική στην αμερικανική ανάμιξη σε αυτές τις περιοχές, κινούμενο από τον φόβο του δυτικού ιμπεριαλισμού και από τα φιλικά αισθήματα προς τη σύμμαχό του Συρία. Το ΑΚΡ αναμένει από τον Λευκό Οίκο να λάβει υπόψη τις ανησυχίες του και θα αντιταχθεί σε οποιαδήποτε νέα ανάμιξη του ΝΑΤΟ σε μουσουλμανικές χώρες.
Αν και η συνεργασία της Άγκυρας δεν θα είναι αυτονόητη στις προαναφερθείσες περιπτώσεις, εντούτοις θα καταστεί εφικτή εφόσον το ΑΚΡ θεωρήσει ότι θα έχουν ληφθεί σοβαρά υπόψη τα τουρκικά συμφέροντα ή αν το ΑΚΡ, που αποστρέφεται όσο και η Ουάσιγκτον την αστάθεια στην περιοχή, θεωρήσει ότι η κρίση είναι επαπειλούμενη. Η Λιβύη είναι μια τέτοια περίπτωση : παρά το γεγονός ότι αρχικά το ΑΚΡ εναντιώθηκε στη νατοϊκή επέμβαση εκεί, στη συνέχεια άλλαξε στάση, ύστερα από τη συχνή τηλεφωνική επικοινωνία με την οποία ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα επεδίωξε να ζητήσει τη γνώμη και τη συνεργασία του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετσέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Συρία είναι μια άλλη περίπτωση : αν και το ΑΚΡ διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με τον Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ, η απειλή μιας μαζικής εξόδου Σύρων προσφύγων προς την Τουρκία καθώς και η αποτρόπαιη φύση της καταστολής του Άσαντ, ώθησε την Άγκυρα να συμμαχήσει με την Ουάσιγκτον και να του ζητήσει μεταρρυθμίσεις.
Πιθανότατα η Τουρκία θα συνεργαστεί μόνο μερικώς με τις ΗΠΑ στο ζήτημα του Ιράν, παρέχοντας -επί παραδείγματι- στήριξη στις κυρώσεις του ΟΗΕ σε βάρος της χώρας, όχι όμως και σε μονομερείς αμερικανικές ή ευρωπαϊκές κυρώσεις. Ακόμη και έτσι, η κρίση στη Συρία ενδέχεται να επιφέρει την πρώτη ρήξη στις σχέσεις Τεχεράνης-Άγκυρας από το 2003, όταν η κοινή αντίθεση Ιράν και Τουρκίας στον πόλεμο του Ιράκ και το φιλικό κλίμα που διαμόρφωσε το ΑΚΡ προς την Τεχεράνη, συμφιλίωσαν τις δύο χώρες. Από τη στιγμή που η Τουρκία άφησε να φανεί η στροφή της υπέρ των αμερικανικών θέσεων στο ζήτημα της Συρίας στις αρχές της άνοιξης, η Τεχεράνη άσκησε δριμύτατη κριτική στο καθεστώς. Σύμφωνα με ορισμένες πηγές, η Τεχεράνη τώρα βρίσκεται σε διάλογο με τον Άσαντ, αλλά η Τουρκία παραμένει σταθερή, αποκαλώντας «θηριωδία» τις ενέργειές του κατά των διαδηλωτών και ενδέχεται ανά πάσα στιγμή να ζητήσει την αποχώρησή του.
Τέλος, υπάρχουν δυνητικά ορισμένες αγεφύρωτες διαφορές, στις οποίες περιλαμβάνονται οι περιπτώσεις του Ισραήλ και η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όσον αφορά τις τουρκο-ισραηλινές σχέσεις, το ΑΚΡ φαίνεται να πιστεύει ότι δεν υφίσταται ισραηλινο-παλαιστινιακό πρόβλημα, αλλά ότι μάλλον το ίδιο το Ισραήλ αποτελεί πρόβλημα. Από την πλευρά της, η Ουάσιγκτον θα επιθυμούσε να δει την Τουρκία να επιδιορθώνει όπως-όπως τις σχέσεις της με το Ισραήλ, ιδιαίτερα μετά το επεισόδιο του 2010 με τον στολίσκο, γεγονός που έκανε τις ψυχρές τους σχέσεις ακόμη ψυχρότερες. Το ΑΚΡ έδωσε δείγματα προθυμίας για συνεννόηση με το Ισραήλ και πέτυχε να πείσει τους Τούρκους διοργανωτές του φετινού στολίσκου να αποσυρθούν από την αποστολή. Επιπλέον, το ΑΚΡ εμφανίζεται ίσως πιο διστακτικό στην πιθανότητα μιας σύγκρουσης με την Ουάσιγκτον όσον αφορά την πολιτική απέναντι στο Ισραήλ, δεδομένου ότι οι δύο χώρες συνεργάζονται στο ζήτημα της Συρίας και της Λιβύης. Παρά ταύτα, το θεμελιώδες πρόβλημα, δηλαδή η στάση του ΑΚΡ απέναντι στην ισραηλινή κυβέρνηση, παραμένει.