Το NATO μετά τη Λιβύη

Οι αεροπορικές και ναυτικές επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στη Λιβύη αποτελούν την πρώτη μείζονα στρατιωτική επιχείρηση που διενεργείται μετά την έναρξη της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Με δεδομένο ότι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ προχωρούν σε δραστική περικοπή των αμυντικών δαπανών τους, διατυπώθηκαν εύλογες ανησυχίες σχετικά με το κατά πόσον θα είναι ικανοί να ανταποκρίνονται σε τόσο σύνθετες κρίσεις. Οι φόβοι αυτοί ενισχύθηκαν λόγω αναφορών που από νωρίς έκαναν λόγο για έλλειψη επαρκούς δύναμης κρούσης κατά τη διάρκεια της επιχείρησης. Εντούτοις, η χωρίς προηγούμενο ταχύτητα, η έκταση και ο συνεχής ρυθμός εκτέλεσης της επιχείρησης Unified Protector, παρουσιάζουν μια διαφορετική εκδοχή της ιστορίας. Στις αρχές Μαΐου ο αριθμός των αεροπορικών επιδρομών παρέμεινε εξίσου υψηλός με την περίοδο έναρξης της επιχείρησης και σχεδόν οι μισές από αυτές σημείωσαν επιτυχία. Όταν οι απαιτήσεις μεταβλήθηκαν, λόγω της αλλαγής τακτικής των στρατιωτικών δυνάμεων του Μουαμάρ Καντάφι, οι νατοϊκοί σύμμαχοι ανταποκρίθηκαν παρέχοντας την υψηλής ακρίβειας δύναμη κρούσης που είχαν ανάγκη οι αρχηγοί. Εν τω μεταξύ, περισσότερα από μια δωδεκάδα πλοίων περιπολούσαν στη Μεσόγειο και επέβαλλαν το εμπάργκο όπλων των Ηνωμένων Εθνών.

Η αποστολή στη Λιβύη αποκάλυψε τρεις σημαντικές αλήθειες σχετικά με τις στρατιωτικές επεμβάσεις στις μέρες μας. Πρώτον, σε όσους ισχυρίζονταν ότι το Αφγανιστάν επρόκειτο να είναι η τελευταία νατοϊκή αποστολή εκτός περιοχής, απέδειξε ότι η αντιμετώπιση μη προβλέψιμων καταστάσεων αποτελεί την ίδια την ουσία της ασφάλειας. Δεύτερον, απέδειξε ότι εκτός από τη μαχητική ικανότητα πρώτης γραμμής, δηλαδή μαχητικά-βομβαρδιστικά αεροσκάφη και πολεμικά πλοία, κομβικής σημασίας όπλα σε κάθε σύγχρονη επιχείρηση, είναι τα λεγόμενα υποστηρικτικά, δηλαδή αεροσκάφη παρακολούθησης και ανεφοδιασμού, καθώς επίσης και τηλεκατευθυνόμενα. Και τρίτον, αποκάλυψε ότι οι νατοϊκοί σύμμαχοι δεν στερούνται στρατιωτικών ικανοτήτων. Οι όποιες αστοχίες οφείλονταν πρωτίστως σε πολιτικούς παρά σε στρατιωτικούς περιορισμούς. Με άλλα λόγια, η περίπτωση της Λιβύης μας υπενθυμίζει πόσο σημαντικό είναι για το ΝΑΤΟ να έτοιμο, ικανό και πρόθυμο για δράση.

Παρά το γεγονός ότι η ασφάλεια αποτελεί και πρέπει να συνεχίσει να αποτελεί το προνόμιο των κυρίαρχων κρατών, μια συμμαχία που συνδέει την Ευρώπη με τη Βόρεια Αμερική προϋποθέτει ισότιμη συμμετοχή στα βάρη, προκειμένου να είναι αποτελεσματική. Η φθίνουσα τάση των αμυντικών δαπανών στις ευρωπαϊκές χώρες προκαλεί εύλογο προβληματισμό. Αν ληφθεί υπόψη ο ισχύων ρυθμός μείωσης, δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς πώς η Ευρώπη θα διατηρήσει επαρκή στρατιωτική ικανότητα για να ανταποκριθεί σε παρόμοιες επιχειρήσεις στο μέλλον. Το γεγονός άπτεται της βασικής πρόκλησης που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη και η συμμαχία στο σύνολό της : πώς η οικονομική κρίση δεν θα εκφυλιστεί σε κρίση ασφαλείας. Ο τρόπος με τον οποίον η Ευρώπη θα ανταποκριθεί σε αυτήν τη πρόκληση, θα καθορίσει και τη θέση της στην παγκόσμια τάξη, καθώς και το μέλλον στον τομέα της ασφάλειας.