Επίσημη κηδεία για τη λύση των «δύο κρατών»

Η απόπειρα της Παλαιστινιακής Αρχής για μια παλαιστινιακή κρατική υπόσταση στον ΟΗΕ, υποτίθεται ότι θεωρητικά πρόκειται να παρακάμψει την αποτυχημένη ειρηνευτική διαδικασία. Αλλά σε δύο κρίσιμα σημεία, το κακοσχεδιασμένο αυτό τέχνασμα ουσιαστικά κάνει τα πράγματα χειρότερα, μεγεθύνοντας τα ελαττώματα της διαδικασίας που επιδιώκει να αντικαταστήσει. Πρώτον, εξαιρεί τον λαό της Παλαιστίνης από την διαδικασία λήψης αποφάσεων. Δεύτερον, αποσυνδέει πλήρως τη συζήτηση σχετικά με την κρατική υπόσταση από την πραγματικότητα.
Οι περισσότερες συζητήσεις για την προσπάθεια στον ΟΗΕ βάζουν από την μία πλευρά το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, που αντιτίθενται έντονα, και τους Παλαιστίνιους μαζί με τις φιλικές προς αυτούς κυβερνήσεις από την άλλη. Αυτή η απλουστευτική απεικόνιση, όμως, αγνοεί το γεγονός ότι ανάμεσα στους παλαιστίνους υπάρχει ελάχιστη υποστήριξη για την επιδίωξη αυτή. Οι αντίθετες απόψεις, και υπάρχουν πάρα πολλοί που τις διατηρούν, προκύπτουν από τρεις βασικές πηγές: Αυτή η ασαφής επιδίωξη μπορεί να οδηγήσει σε απρόσμενες επιπτώσεις, το να βάζει κανείς ως πρώτη προτεραιότητα την επιδίωξη κυβερνητικής υπόστασης θέτει σε κίνδυνο τα δικαιώματα και την ισότητα των προσφύγων και δεν υπάρχει δημοκρατική εντολή στην Παλαιστινιακή Αρχή να ενεργεί στο όνομα των παλαιστινίων ή να διακινδυνεύει με τα δικαιώματα και το μέλλον τους.
Υπογραμμίζοντας την έλλειψη λαϊκής υποστήριξης, πολλές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών αλλά και λαϊκοί ηγέτες, ακαδημαϊκοί και ακτιβιστές άσκησαν ηχηρή κριτική στη στρατηγική αυτή. Η Boycott National Committee (BNC) [2] – η συντονιστική ομάδα της παλαιστινιακής καθοδήγησης παγκόσμιας καμπάνιας για μποϊκοτάζ, αποτροπή επενδύσεων και κυρώσεων κατά του Ισραήλ που έχει εγκριθεί από περίπου 200 παλαιστινιακές οργανώσεις – προειδοποίησε τον Αύγουστο ότι η επιδίωξη στον ΟΗΕ θα μπορούσε να καταλήξει με την περιθωριοποίηση του PLO ως τον επίσημο εκπρόσωπο όλων των παλαιστίνιων και με τη σειρά να στερήσει από πολιτικά δικαιώματα τους παλαιστίνιους εντός των ισραηλινών συνόρων αλλά και τους παλαιστίνιους της διασποράς. Το ίδιο σημείο υπογράμμισε μια νομική συμβουλή από τον υπότροφο της Οξφόρδης Guy Goodwin-Gill που διαδόθηκε ευρέως υποστήριξε ότι ο PLO θα μπορούσε να παραμεριστεί στον ΟΗΕ από ένα ξεδοντιασμένο και απατηλό «Παλαιστινιακό κράτος» το οποίο κατά κύριο λόγο θα αντιπροσωπεύει ονομαστικά μόνο τους παλαιστίνιους στη Δυτική Όχθη και τη λωρίδα της Γάζας [3].
Άλλοι, όπως το Παλαιστινιακό Κίνημα Νέων (Palestinian Youth Movement , ΡΥΜ) – ένας διεθνής συνασπισμός νεαρών παλαιστινίων [4] – διακήρυξαν ότι διάκεινται «ακλόνητα ενάντιοι» στην επιδίωξη στον ΟΗΕ γιατί αυτό θα μπορούσε να βάλει σε κίνδυνο «το δικαίωμα και τις ελπίδες επιστροφής στην πατρίδα, άνω των δύο τρίτων των παλαιστινίων που ζούνε σαν πρόσφυγες σε χώρες υποδοχής αλλά και στην εξορία». Πολλοί, όπως η ΡΥΜ, φοβούνται ότι η μονομερής ανακήρυξη ενός κράτους στα σύνορα του 1967 χωρίς άλλες εγγυήσεις επί παλαιστινιακών δικαιωμάτων, ουσιαστικά θα εκχωρήσει το 78% της ιστορικής Παλαιστίνης που καταλήφθηκε το 1948 από το Ισραήλ και θα εμποδίσει τους πρόσφυγες από το να επιστρέψουν σε αυτό που θα έχει αναγνωριστεί de facto (σ.σ. εκ των πραγμάτων) ως ένα εθνικό «εβραϊκό κράτος».
Βεβαίως, μάλλον δεν υπάρχει πιο καθαρή απόδειξη της απόστασης μεταξύ του εγχειρήματος στον ΟΗΕ και της θέλησης των παλαιστινίων, άλλη από την μυστικότητα της ίδιας της διαδικασίας. Σήμερα, λίγες μόνον ημέρες πριν η αίτηση κατατεθεί στον ΟΗΕ, η παλαιστινιακή κοινή γνώμη βρίσκεται στο σκοτάδι σχετικά με το τι ακριβώς προτείνει η Παλαιστινιακή Αρχή. Καμιά σύνοψη, κανένα προσχέδιο δεν έχει γίνει γνωστό στον παλαιστινιακό λαό. Αντί για αυτό, το κείμενο έχει γίνει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τους χορηγούς της Παλαιστινιακής Αρχής ως σαν αυτοί, και όχι ο παλαιστινιακός λαός, να είναι η πραγματική της βάση

Πιο ουσιαστικά, πάντως, η όλη συζήτηση περί κρατικής υπόστασης αγνοεί τα επιτόπου δεδομένα. Κατ’ αρχήν, η Παλαιστινιακή Αρχή δεν εκπληρώνει τα κριτήρια περί κρατικής υπόστασης που είχαν τεθεί το 1933 στη Σύνοδο του Μοντεβιδέο για τα Δικαιώματα και Υποχρεώσεις των Κρατών: Δεν ελέγχει ούτε εδάφη ούτε εξωτερικά σύνορα 9εκτός από τους μικροσκοπικούς θύλακες που αστυνομεύει κάτω από την επίβλεψη των ισραηλινών δυνάμεων κατοχής). Της απαγορεύεται σύμφωνα με τις Συμφωνίες του Όσλο, του 1993, να σχετίζεται ελεύθερα με άλλα κράτη. Όσον αφορά δε το να έχει έναν μόνιμο πληθυσμό, η πλειοψηφία των παλαιστινίων εμποδίζονται από το Ισραήλ να εισέλθουν στην περιοχή που η Παλαιστινιακή Αρχή θέλει να ανακηρύξει ως κράτος, μόνο και μόνο επειδή δεν είναι εβραίοι (σύμφωνα με τον ισραηλινό μεροληπτικό Νόμο της Επιστροφής, οι εβραίοι από οπουδήποτε στον κόσμο μπορούν να εγκαθίστανται πρακτικά οπουδήποτε μέσα στο Ισραήλ ή στα κατεχόμενα εδάφη, ενώ οι αυτόχθονες παλαιστίνιο πρόσφυγες και τα παιδιά τους εξαιρούνται). Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν μπορεί να εκδώσει διαβατήρια ή ταυτότητες. Οι ισραηλινές Αρχές ελέγχουν τα μητρώα του πληθυσμού. Ανεξάρτητα από το πώς θα ψηφίσει ο ΟΗΕ, το Ισραήλ θα συνεχίζει να χτίζει οικισμούς στη Δυτική Όχθη και να κρατά σε πολιορκία τη Γάζα. Όπως όλα αυτά κατατείνουν, κάθε συζήτηση για πραγματική κυριαρχία αποτελεί φαντασίωση.
Αυτή η στρατηγική δεν πρόκειται μάλλον να φέρει ούτε καν την τυπική αποδοχή ως κράτος – μέλος του ΟΗΕ ή έστω την αναγνώριση. Αυτό θα απαιτήσει την έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας, στο οποίο η διοίκηση Ομπάμα δεσμεύθηκε ότι θα ασκήσει βέτο. Η εναλλακτική εξέλιξη θα είναι μια κάποιου είδους συμβολική απόφαση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ η οποία θα αναβαθμίζει την θέση της υπάρχουσας ομάδας παλαιστινίων παρατηρητών στον ΟΗΕ – μια απόφαση με μικρή πρακτική σημασία. Ένα τέτοιο αποτέλεσμα πολύ δύσκολα δικαιολογεί όλη την προσπάθεια, την ενέργεια και τη φασαρία, ειδικά όταν υπάρχουν άλλα μέτρα που ο ΟΗΕ θα μπορούσε να λάβει και τα οποία θα είχαν πολύ σημαντικότερη επίδραση. Για παράδειγμα, οι παλαιστίνιοι θα ήταν καλύτερα να ζητήσουν την αυστηρή εφαρμογή υπαρχουσών –αλλά από μακρού χρόνου αγνοημένων- αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπως η Απόφαση 465 (Resolution 465) [5], η οποία πέρασε το 1980 και καλεί το Ισραήλ «να διαλύσει τους υπάρχοντες οικισμούς» στα κατεχόμενα εδάφη και καθορίζει ότι όλα τα μέτρα των ισραηλινών να αλλάξουν «τον φυσικό χαρακτήρα, τη δημογραφική σύνθεση, τη θεσμική διάρθρωση ή την θέση των παλαιστινιακών ή άλλων αραβικών εδαφών που κατέχει από το 1967, συμπεριλαμβανομένης της Ιερουσαλήμ, ή οποιουδήποτε τμήματος από εδώ και πέρα, δεν έχουν νομική αξία» και αποτελούν κατάφωρες παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου.
Τελικώς, η όποια επιτυχημένη στρατηγική πρέπει να επικεντρώνεται όχι στην κρατική υπόσταση αλλά στα δικαιώματα. Σε μια δήλωση για το εγχείρημα στον ΟΗΕ, η BNC έδωσε έμφαση στο ότι, ανεξάρτητα από το τι θα συμβεί αυτό το μήνα, η αγώνας της διεθνούς αλληλεγγύης πρέπει να συνεχιστεί μέχρις ότου οι ισραηλινοί σεβαστούν τα δικαιώματα των παλαιστινίων και υπακούσουν στο διεθνές δίκαιο με τρείς εξειδικευμένους τρόπους: Πρώτον, τερματίζοντας την κατοχή αραβικών εδαφών που ξεκίνησε το 1967 και γκρεμίζοντας το τείχος της Δυτικής Όχθης το οποίο κρίθηκε παράνομο από το
Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (International Court of Justice) [6]. Δεύτερον, αίροντας κάθε μορφή νομικής ή κοινωνικής διάκρισης εις βάρος των παλαιστινίων που είναι ισραηλινοί πολίτες. Τρίτον, δείχνοντας πλήρη σεβασμό στα δικαιώματα των παλαιστινίων προσφύγων συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματός τους να επιστρέψουν στα πατρογονικά τους εδάφη. Οι παλαιστίνιοι και οι ισραηλινοί δεν βρίσκονται σε μια κατάσταση διαπραγμάτευσης μεταξύ ίσων προκειμένου να λυθεί μια διαμάχη αλλά, αντίστοιχα, είναι αποικούμενοι και αποικιοκράτες, περίπου όπως ήταν οι μαύροι και οι λευκοί στη Νότιο Αφρική. Αυτή η πραγματικότητα πρέπει να αναγνωριστεί, και η πίεση προς μια τέτοια αναγνώριση θα έχει πολύ μεγαλύτερη απήχηση στην παλαιστινιακή κοινή γνώμη από όσο οι κούφιες συνομιλίες για κρατική υπόσταση.
Όντως, μια τέτοια στρατηγική ανησύχησε τόσο το Ισραήλ ώστε στρατολόγησε τις ΗΠΑ στην μάχη εναντίον αυτού που οι ισραηλινοί ηγέτες αποκαλούν «απο-νομιμοποίηση». Αυτοί που προσπαθούν την «απο-νομιμοποίηση», υποτίθεται ότι δεν ενδιαφέρονται για τη δικαιοσύνη και τα πλήρη ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα των παλαιστινίων αλλά περισσότερο επιδιώκουν την κατάρρευση του Ισραήλ – κάπως όπως η Ανατολική Γερμανία ή το απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική – μέσω πολιτικών και νομικών επιθέσεων. Σύμφωνα με το Ισραήλ και ομάδες που το υποστηρίζουν εντός των ΗΠΑ, σχεδόν όλη η αλληλεγγύη προς τους παλαιστίνιους και ειδικώς η BDS τείνει στην «απο-νομιμοποίηση». Κάποιοι ισραηλινοί, ακόμη και ο πρώην πρωθυπουργός Εχούντ Ολμέρτ, προειδοποίησαν ότι το να αντιστρατεύεται κανείς ένα κίνημα που καλεί υπέρ των καθολικών πολιτικών και ανθρώπινων δικαιωμάτων θα κάνει το Ισραήλ να φαίνεται περισσότερο και όχι λιγότερο σαν ένα κράτος απαρτχάιντ, κάνοντας δυσμενέστερη την κατάστασή του. Αλλά η ισραηλινή ελίτ δεν έχει ακόμα καμιά εύλογη απάντηση απέναντι στο γεγονός ότι σε λίγα χρόνια –εξαιτίας της αύξησης του παλαιστινιακού πληθυσμού και του ισραηλινού εποικισμού – η εβραϊκή μειοψηφία θα κυριαρχεί επί μιας παλαιστινιακής πλειοψηφίας που δεν θα έχει πολιτικά δικαιώματα και θα είναι εξαρτημένη, και όλα τούτα σε μια χώρα που δεν θα μπορεί να χωριστεί.
Τα σχέδια για μια κατακερματισμένη και περιορισμένη παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, τα οποία διαδοχικές κυβερνήσεις στο Ισραήλ και τις ΗΠΑ έχουν προετοιμάσει για συζήτηση, είναι ακόμη πιο φτωχά και από τις ελάχιστες παλαιστινιακές απαιτήσεις και δεν υπάρχει ελπίδα να εφαρμοστούν (όπως υπογραμμίζει η δραματική αποτυχία της ειρηνευτικής προσπάθειας της διοίκησης Ομπάμα τα δύο πρώτα χρόνια της στην εξουσία). Ακόμα και ο πρόεδρος Ομπάμα στην ομιλία του τον περασμένο Μάιο AIPAC, χαρακτήρισε το status quo «μη διατηρήσιμο». Αλλά δεν πρόσφερε καινούριες λύσεις.
Αυτοί, λοιπόν, είναι οι άξονες βάσει των οποίων η μάχη για το μέλλον της Παλαιστίνης πρόκειται να δοθεί, ανεξαρτήτως πόσοι απεσταλμένοι του ΟΗΕ κατευθύνονται στη Ραμάλα ή την Ιερουσαλήμ προκειμένου να αναζωογονήσουν διαπραγματεύσεις στις οποίες κανείς δεν πιστεύει. Στο μεταξύ, το εγχείρημα στον ΟΗΕ θα πρέπει να εκληφθεί όχι ως ο τρόπος να γεννηθεί Παλαιστινιακό κράτος αλλά ως η επίσημη κηδεία μιας λύσης δύο κρατών και μιας ειρηνευτικής διαδικασίας που υποτίθεται ότι θα έφερνε αυτό το αποτέλεσμα.
Σύνδεσμοι:
[1] http://electronicintifada.net
[2] http://www.bdsmovement.net/2011/bnc-reiterates-its-position-on-september...
[3] http://english.aljazeera.net/indepth/opinion/2011/08/2011825222044579764...
[4] http://pal-youth.org/
[5] http://unispal.un.org/UNISPAL.NSF/0/5AA254A1C8F8B1CB852560E50075D7D5
[6] http://www3.icj-cij.org/docket/files/131/1677.pdf
Πρωτότυπο: http://www.foreignaffairs.com/articles/68268/ali-abunimah/a-formal-funer...

Copyright © 2002-2010 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.