Υεμένη: Μια επανάσταση υπό ομηρεία

Την περασμένη εβδομάδα στην Υεμένη, στη χειρότερη αιματοχυσία από τον περασμένο Ιανουάριο, οπότε και ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις εναντίον του καθεστώτος, οι επιθέσεις των κυβερνητικών δυνάμεων ασφαλείας εναντίον των ειρηνικών διαδηλωτών εξελίχθηκαν σε ένοπλες συρράξεις στην καρδιά της πρωτεύουσας. Παρότι το ξέσπασμα της βίας έμοιαζε με τις τελευταίες πράξεις ενός άγριου καθεστώτος που καταστέλλει διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης, υποκινήθηκε από μια εσωτερική μάχη για την εξουσία η οποία υποβόσκει εδώ και πολλά χρόνια – και η οποία πήρε μια ακόμη περίπλοκη τροπή με την απρόσμενη επιστροφή στη χώρα του τραυματισμένου προέδρου της, την περασμένη Παρασκευή.
Μια λαοφιλής εξέγερση έχει παρασύρει όντως την Υεμένη εδώ και μήνες, αλλά το κίνημα αυτό μπήκε σε ομηρία από τρείς κορυφαίες φατρίες που πολεμούν για τον έλεγχο της κυβέρνησης. Η ξαφνική επιστροφή του προέδρου Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ μπορεί να σκληρύνει τη διαμάχη, βυθίζοντας τη χώρα σε εμφύλιο πόλεμο. Από τη στιγμή που επέστρεψε στη Σανάα, ο πρόεδρος συνεχώς παραβλέπει τις αυξανόμενες διεθνείς εκκλήσεις για την άμεση παραίτησή του και κατηγορεί τους αντιπάλους του ότι υποστηρίζουν την Αλ Κάιντα.
Έχοντας εμπνευστεί αρχικά από τις εξεγέρσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, φοιτητές και άλλοι διαδηλωτές άρχισαν να καταλαμβάνουν τους δρόμους σε όλη την Υεμένη από τον Ιανουάριο. Απαιτούσαν μεγαλύτερες δημοκρατικές ελευθερίες, ένα τέλος στη φτώχεια και τη διαφθορά και την παραίτηση του Σαλέχ ο οποίος κυβερνά την Υεμένη για 33 χρόνια. Αυτοί είναι το δημόσιο πρόσωπο της εξέγερσης – αλλά επίσης είναι και τα πρώτα θύματα της βίας που η κυβέρνηση εξαπέλυσε σαν αντίδραση στην εξέγερση. Οι κρατικές δυνάμεις ασφαλείας αλλά και οι υποστηρικτές του καθεστώτος έχουν σκοτώσει τουλάχιστον 225 διαδηλωτές και περαστικούς στη διάρκεια των κατά κύριο λόγω ειρηνικών διαδηλώσεων. Μόλις τις τελευταίες ημέρες οι νεκροί μετριούνται σε δωδεκάδες.
Εάν κάποιες κυβερνήσεις με επιρροή όπως εκείνες των ΗΠΑ, της Βρετανίας και της Σαουδικής Αραβίας είχαν κινηθεί γρήγορα, θα μπορούσαν να είχαν πιέσει τον Σαλέχ να δώσει προσοχή στα αιτήματα των διαδηλωτών. Αντίθετα, η διεθνής κοινότητα αμφιταλαντεύτηκε καθώς ο Σαλέχ προσποιήθηκε ότι θα μπορούσε να συμφωνήσει για μια παραίτηση υπό όρους. Τον Ιούνιο, όταν ο Σαλέχ τραυματίστηκε βαριά σε μια απόπειρα δολοφονίας και μεταφέρθηκε στη Σαουδική Αραβία για θεραπεία, η προσοχή του κόσμου είχε επικεντρωθεί ήδη στις εξεγέρσεις στη Λιβύη, τη Συρία, το Μπαχρέιν και αλλού. Οι διαδηλώσεις για περισσότερη δημοκρατία στην Υεμένη επισκιάστηκαν από τον αγώνα επικράτησης μεταξύ των τριών πιο ισχυρών υποψηφίων να κυβερνήσουν τη χώρα: του τρατηγού Αλί Μουσίν αλ-Αχμάρ, έναν εξεγερμένο διοικητή του στρατού που κάποτε ήταν έμπιστος του προέδρου, του Χαμίντ αλ-Αχμάρ (πρόκειται για συνωνυμία), ενός δισεκατομμυριούχου επιχειρηματία από την εξέχουσα φυλή των Χασίδ και του μεγαλύτερου γιού του Σαλέχ, Αχμέντ, ο οποίος ηγείται της επίλεκτης Προεδρικής Φρουράς.
Ο στρατηγός Αλ-Αχμάρ και ο Χαμίντ αλ-Αχμάρ έριξαν το βάρος τους υποστηρίζοντας τις λαϊκές εξεγέρσεις σχεδόν από την αρχή: ο στρατηγός με τους στρατιώτες του και ο επιχειρηματίας με το πορτοφόλι του. Πάντως πρέπει να ειπωθεί ότι και οι δύο άνδρες είναι βαθιά ριζωμένοι στο σύστημα ισχύος που οι διαδηλωτές ελπίζουν να ανατρέψουν. Την προσπάθεια απόκρουσής τους ανέλαβε ο Αχμέντ Σαλέχ στη διάρκεια της τετράμηνης απουσίας του προέδρου για να αναρρώσει στο Ριάντ: Η Προεδρική Φρουρά της οποίας ηγείται καθοδήγησε πολλές από τις επιθέσεις εναντίον των κατά κύριο λόγο ειρηνικών διαδηλώσεων. Ο κάπο0τε προφανής κληρονόμος της εξουσίας του πατέρα του είναι παλιός ανταγωνιστής του στρατηγού αλ-Αχμάρ.
Αυτή η μάχη αλληλοεξόντωσης αυτών των προνομιούχων, δεν αποπροσανατόλισε μόνο τον λαϊκό συνασπισμό των νέων και των ακτιβιστών των οποίων οι διαδηλώσεις για πρώτη φορά πίεσαν τον Σαλέχ. Ταυτόχρονα περιθωριοποίησε τα αδύναμα αλλά πάντως λειτουργικά πολιτικά κόμματα καθώς και το κοινοβούλιο της Υεμένης. Αυτή η εσωτερική διαμάχη ερέθισε ακόμα περισσότερο την κεντρική εξουσία σε μια χώρα όπου το γράμμα του νόμου είναι ήδη επιφανειακό και όπου η Αλ Κάιντα βρήκε ασφαλές λιμάνι στην αραβική χερσόνησο.
Ο στρατηγός αλ-Αχμάρ, ο οποίος είναι συγγενής εξ αγχιστείας με τον πρόεδρο, βοήθησε τον Σαλέχ να κερδίσει έναν εμφύλιο πόλεμο το 1994 εναντίον της νότιας Υεμένης πριν να καθοδηγήσει έναν εξαετή βάρβαρο κυβερνητικό πόλεμο που ξεκίνησε δέκα χρόνια αργότερα εναντίον των Χούθις, μιας επαναστατικής ομάδας Σιιτών στο βορρά. Ήταν στη διάρκεια αυτής της εκστρατείας που αναπτύχθηκε η αντιπαλότητα με τον Αχμέντ Σαλέχ, ο οποίος ήδη καλόβλεπε την προεδρία.
Σύμφωνα με ένα τηλεγράφημα [1] της αμερικανικής πρεσβείας που δημοσιοποιήθηκε από το Wikileaks, οι υεμενίτες στρατηγοί το 2009 ζήτησαν από τους σαουδάραβες ομολόγους τους, οι οποίοι συμμετείχαν στη μάχη κατά των Χούθις, να βομβαρδίσουν ένα στρατόπεδο το οποίο αποκαλύφθηκε τελικώς ότι ήταν βάση του στρατηγού αλ-Αχμάρ. Αλλά οι σαουδάραβες πιλότοι κάτι υποπτεύθηκαν και ακύρωσαν την επίθεση. (Πιστεύεται ευρέως ότι ο στρατηγός, αλλά και οι ανταγωνιστές του στην φυλή Αχμάρ, έχουν όλοι τους πελατειακή σχέση με τη Σαουδική Αραβία, η οποία έχει τεράστια επιρροή στην Υεμένη).
Ο στρατηγός αλ-Αχμάρ αυτομόλησε στο κίνημα κατά του Σαλέχ μαζί με την πανίσχυρη Πρώτη Μεραρχία Τεθωρακισμένων το Μάρτιο, όταν φιλοκυβερνητικοί ελεύθεροι σκοπευτές πυροβόλησαν κατά μιας ειρηνικής διαδήλωσης στη Σανάα, σκοτώνοντας τουλάχιστον 49 άτομα. Ο στρατηγός δήλωσε ότι αποστάτησε προκειμένου να διαμαρτυρηθεί για την αιματοχυσία αλλά οι επικριτές του αντιμετωπίζουν την κίνησή του ως ευκαιριακή. Έκτοτε, οι στρατιώτες του περικύκλωσαν το στρατόπεδο των διαδηλωτών στην λεγόμενη «πλατεία της Αλλαγής» έξω από το πανεπιστήμιο της Σανάα για να τους προστατέψουν από επιθέσεις της Προεδρικής Φρουράς και της Κεντρικής Ασφάλειας, μιας παραστρατιωτικής δύναμης που καθοδηγείται από τον ανιψιό του προέδρου, στρατηγό Γιαχύα Μοχάμεντ Αμπουλάχ Σαλέχ.