Υεμένη: Μια επανάσταση υπό ομηρεία

Για μήνες, ο στρατηγός αλ-Αχμάρ περιόρισε τον ρόλο της Μεραρχίας στο να προστατεύει τους διαδηλωτές, αλλά αυτό άλλαξε στις 18 Σεπτεμβρίου, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας επιτέθηκαν στους διαδηλωτές και εκείνοι εξοργισμένοι από το πολύμηνο πολιτικό αδιέξοδο προσπάθησαν να ξεχυθούν έξω από την προστατευμένη περιοχή. Αυτόπτες μάρτυρες είπαν ότι δυνάμεις της Κεντρικής Ασφάλειας κατάβρεξαν τους διαδηλωτές με λύματα, εκείνοι απάντησαν με λιθοβολισμούς και οι δυνάμεις ασφαλείας μαζί με ελεύθερους σκοπευτές ανταπάντησαν με πυροβολισμούς. Οι επιθέσεις πυροδότησαν οδομαχίες και σύντομα τόσο οι στρατιώτες του στρατηγού όσο και οι μαχητές της φυλής αλ-Αχμάρ μάχονταν τις δυνάμεις της κυβέρνησης συμπεριλαμβανομένης και της Προεδρικής Φρουράς του Αχμέντ Σαλέχ.
Ο Σαλέχ μπόρεσε να κρατήσει σε έλεγχο τον ανταγωνισμό του με τον Χαμίντ αλ-Αχμάρ μέχρι το 2007, όταν πέθανε ο σεΐχης Αμπντουλάχ αλ-Αχμάρ, ο πατριάρχης της φυλής. Ο σεΐχης Αμπντουλάχ ήταν ο ύψιστος σεΐχης της Υεμένης, μιας χώρας όπου οι φυλές είναι ενσωματωμένες στη δομή της εξουσίας. Ήταν επίσης πρόεδρος του κοινοβουλίου και επικεφαλής του Ισλάχ, του μεγαλύτερου κόμματος της αντιπολίτευσης. Το Ισλάχ ενστερνίζεται την ισλαμιστική ιδεολογία αλλά περιλαμβάνει στους κόλπους του μια σειρά από φυλές, επιχειρηματίες και μετριοπαθείς πολιτικούς. Ο σεΐχης Αμπντουλάχ ανέπτυξε ένα πολύπλοκο σύστημα μοιράσματος της εξουσίας με τον Σαλέχ, διαμεσολαβώντας σε συμφωνίες μεταξύ του προέδρου και των σεΐχηδων της χασιδικής συνομοσπονδίας, στην οποία ανήκει και η φυλή Σανχάν, από όπου κατάγεται ο πρόεδρος. Αλλά οι δέκα γιοί του σεΐχη έχουν ο καθένας τη δική του ατζέντα.
Ο Σαντίκ, ο μεγαλύτερος γιός, ανέλαβε τη θέση του πατέρα του ως επικεφαλής των Χασίδ. Ένας άλλος γιός, ο Χιμγιάρ, ήταν μέλος του κυβερνώντος κόμματος και ο αντιπρόεδρος του κοινοβουλίου. Ο Χαμίντ, μέλος του Ισλάχ, ο οποίος φοράει χωμένο στη ζώνη του ένα περίτεχνο jambiya, το παραδοσιακό μαχαίρι των υεμενιτών, είναι ένας δισεκατομμυριούχος με συμφέροντα σε ένα δίκτυο κινητής τηλεφωνίας, σε καταστήματα Kentucky Fried Chicken και σε μέσα ενημέρωσης. Και δεν κρύβει τις πολιτικές του φιλοδοξίες.
Στην πραγματικότητα, τα όνειρα του Χαμίντ αλ-Αχμάρ να εκθρονίσει τον Σαλέχ μάλλον ξεκίνησαν αρκετά πριν από την Αραβική Άνοιξη. Σε ένα διπλωματικό τηλεγράφημα [2] που δημοσιοποίησε το WikiLeaks, ένας αξιωματούχος της πρεσβείας των ΗΠΑ στη Σανάα περιγράφει τη συνάντησή του το 2009 με τον Χαμίντ, στην οποία ο Χαμίντ του περιέγραφε το σχέδιό του να οργανώσει μαζικές διαδηλώσεις για να ανατρέψει τον Σαλέχ, στο πρότυπο των εξεγέρσεων του 1998 που βοήθησαν στην ανατροπή του προέδρου της Ινδονησίας Σουχάρτο. «Η ιδέα είναι ένα ελεγχόμενο χάος», φέρεται να είπε ο Χαμίντ σύμφωνα με το τηλεγράφημα.
Οι πρώτες συγκρούσεις μεταξύ μαχητών της φυλής του αλ-Αχμάρ και των κυβερνητικών δυνάμεων ξέσπασαν το Μάιο, καθώς ο Σαλέχ για τρίτη φορά υπαναχώρησε από μια συμφωνία που κατέληγε στο να εγκαταλείψει την εξουσία. Η συμφωνία, που έγινε με τη διαμεσολάβηση του Συμβουλίου Συνεργασίας στον Κόλπο (Gulf Cooperation Council) και υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση, προσέφερε στον πρόεδρο και στην οικογένειά του ασυλία από κάθε δίωξη με αντάλλαγμα την παραίτησή του.
Τότε οι δυνάμεις του Σαλέχ επιτέθηκαν στο στρατόπεδο της φυλής του αλ-Αχμέρ στη Σανάα, και οι μεταξύ τους μάχες κράτησαν πολλές μέρες. Στις 3 Ιουνίου, μια έκρηξη μέσα στο προεδρικό μέγαρο τραυμάτισε σοβαρά τον πρόεδρο Σαλέχ, οδηγώντας τον στην Σαουδική Αραβία για θεραπεία. Αλλά αρνήθηκε να εγκαταλείψει την εξουσία. Ο γιός του, ο Αχμέντ, μετακόμισε στο προεδρικό μέγαρο όπου ανέλαβε εκ των πραγμάτων της εξουσία μέχρι την αιφνιδιαστική επιστροφή του πατέρα του.
Η βία της περασμένης εβδομάδας ξέσπασε καθώς αυξανόταν η διεθνής πίεση στον Σαλέχ να υπογράψει μια συμφωνία εξόδου. Στις 12 Σεπτεμβρίου, ο πρόεδρος εξουσιοδότησε τον αντιπρόεδρό του, Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί να διαπραγματευτεί την μεταβίβαση της εξουσίας, μια κίνηση την οποία οι αντίπαλοί του αμέσως χαρακτήρισαν ως παρελκυστική τακτική και που τους ώθησε στην θανάσιμη διαδήλωση της 18ης Σεπτεμβρίου.
Είναι αδύνατο να πει κανείς αν οι τελευταίες συγκρούσεις προκλήθηκαν από τη μία ή την άλλη πλευρά για να ξεφύγουν από αυτές τις διαπραγματεύσεις ή ποια είναι τα κίνητρα της επιστροφής του Σαλέχ, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. εντείνουν τις εκκλήσεις για την παραίτησή του. Ο Σαλέχ έκανε αμέσως έκκληση για κατάπαυση του πυρός και εκκίνηση διαπραγματεύσεων αλλά οι μάχες συνεχίστηκαν. Ο ίδιος δε έχει «πατήσει τον λόγο του» πολλές φορές μέσα στο χρόνο αυτό.
Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι οι αστικοί πληθυσμοί στην Υεμένη διαθέτουν την μεγαλύτερη ορμή ακόμη και μετά τις αιματοχυσίες. Η τροφή, το νερό και ο ηλεκτρισμός άρχισαν να σπανίζουν από τότε που άρχισαν οι διαδηλώσεις. Όπως αναφέρεται σε μια έκθεση του γραφείου της Ύπατης Αρμοστείας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ, κάποια στοιχεία ανάμεσα σε εκείνους που «επιδιώκουν να καταλάβουν ή να διατηρήσουν την εξουσία» προσπαθούν να «τιμωρήσουν μαζικά» τους πολίτες της Υεμένης.
Περισσότεροι από 100.000 άνθρωποι έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας μετά από ένα παζλ συγκρούσεων στα περίχωρα της πρωτεύουσας. Στις πόλεις Ταίζ και Αρχάμπ, στα υψίπεδα, όπου κάποιοι βρήκαν καταφύγιο σε σπηλιές, οι μαχητές των τοπικών σεΐχηδων μάχονται από το Μάιο εναντίον της Προεδρικής Φρουράς. Στο νότο, από το Μάρτιο, οι στρατιωτικές μονάδες μάχονται την Ανσάρ αλ-Σαρία (σ.σ.: Ansar al-Sharia, οι Αντάρτες του Ισλαμικού Νόμου), μια ομάδα που υποστηρίζεται από ξένους μαχητές και ίσως διασυνδέεται με την Αλ Κάιντα.