Πώς οι εταιρείες αλλάζουν την ατζέντα της παγκόσμιας Υγείας

Αυτά τα παραδείγματα παραπέμπουν σε πιο εκτεταμένες περιβαλλοντικές διαταραχές που έχουν διαπραχθεί από την εξορυκτική βιομηχανία: στο πλούσιο σε πετρέλαιο δέλτα του Νίγηρα στη Νιγηρία, π.χ., οι εταιρείες πετρελαίου – συμπεριλαμβανομένης της ExxonMobil - μόλυνε τον υδροφόρο ορίζοντα αλλά και τους ψαρότοπους με περισσότερα από 2,4 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που διαρρέει από το 1976 ως και το 1996, σύμφωνα με αναλύσεις της νιγηριανής κυβέρνησης. Μετά την έναρξη προγραμμάτων ανάπτυξης των τοπικών κοινοτήτων από τις εταιρείες πετρελαίου προκειμένου να μετριάσουν την εναντίον τους κριτική, ο φιλανθρωπικός οργανισμός καταπολέμησης της φτώχειας Christian Aid χαρακτήρισε το δέλτα του Νίγηρα ένα «πραγματικό νεκροταφείο (ανάλογων) σχεδίων, συμπεριλαμβανομένων συστημάτων ύδρευσης που δεν λειτουργούν, κέντρων υγείας που δεν έχουν ανοίξει ποτέ και σχολείων όπου κανένα μάθημα δεν έχει ποτέ διδαχθεί».

Εταιρείες αναψυκτικών και σνακ έχουν, επίσης, κινηθεί στην πρώτη γραμμή των κύριων παγκόσμιων πρωτοβουλιών για την υγεία, ιδίως για την καταπολέμηση των μη μεταδοτικών ασθενειών (non-communicable diseases, NCDs). Οι NCDs, στις οποίες περιλαμβάνονται ασθένειες όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο διαβήτης, τώρα προκαλούν περισσότερο από το ήμισυ του συνόλου των θανάτων στις φτωχές και μεσαίου εισοδήματος χώρες. Έχουν καλύψει την κορυφή της παγκόσμιας ατζέντας για την υγεία - τα Ηνωμένα Έθνη τις έκανε ένα ζήτημα προς υπογραφή κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του τρέχοντος έτους. Μέσα από μια ένωση που ονομάζεται Διεθνής Συμμαχία Τροφίμων και Ποτών, οι μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο για επεξεργασία τροφίμων και ποτών -συμπεριλαμβανομένων της Nestle, της PepsiCo, της Kraft, και άλλων - συμμετείχαν ενεργά στις διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν της συνόδου κορυφής το Σεπτέμβριο, συμμετέχοντας σε υπουργικές συνεδριάσεις και προεδρεύοντας σε ομάδες εργασίας. Ο Derek Yach, διευθυντής Παγκόσμιας Πολιτικής Υγείας στην PepsiCo, βοήθησε στην διαμόρφωση του εξέχοντα ρόλου της βιομηχανίας. Ο Yach ήταν ένας αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών - εκτελεστικός διευθυντής για τα μη μεταδοτικά νοσήματα στον ΠΟΥ – πριν μετακινηθεί προς τον ιδιωτικό τομέα το 2007.

Εδώ, επίσης, θεμελιώδη επιχειρηματικά συμφέροντα συγκρούονται με τις παγκόσμιες ανησυχίες για την υγεία. Οι εταιρείες αναψυκτικών και σνακ ζουν με το να μειώνουν πλήρεις τροφές σε εύκολα παρασκευάσιμα επεξεργασμένα τρόφιμα – ακριβώς τα είδη των τροφίμων που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης μη μεταδιδόμενων ασθενειών (NCDs). Για να διατηρήσουν την οικονομική τους υγεία, οι επιχειρήσεις αυτές πρέπει να πωλούν περισσότερα από τα προϊόντα τους στις ίδιες χώρες όπου οι θάνατοι από μη μεταδιδόμενες ασθένειες αυξάνονται. Με τις πωλήσεις τους στις ανεπτυγμένες χώρες να είναι στάσιμες, η βιομηχανία στηρίζεται πλέον στην αύξηση των εσόδων της στις αναδυόμενες αγορές προκειμένου να στηρίξουν τη μελλοντική τους ανάπτυξη. Μεταξύ του 1982 και του 2000, οι αμερικανικές εταιρείες τετραπλασίασαν τις επενδύσεις τους σε ξένες εταιρείες επεξεργασίας τροφίμων, και οι πωλήσεις των μεταποιημένων τροφίμων στο εξωτερικό αυξήθηκε από 39,2 δισεκατομμύρια δολάρια σε 150 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο μέσος Μεξικανός καταναλώνει σήμερα περίπου 30 γαλόνια Coca-Cola κάθε χρόνο, δηλαδή περισσότερο από τον μέσο Αμερικανό. Τα ποσοστά των NCDs έχουν αυξηθεί αναλόγως [3].

Η βιομηχανία που εμπλέκεται περισσότερο σε παγκόσμιες πρωτοβουλίες για την υγεία είναι αναμφίβολα η βιομηχανία φαρμάκων. Η Novartis δωρίζει φάρμακα στην ΠΟΥ για την καταπολέμηση της λέπρας και αναπτύσσει νέα εμβόλια για τον δάγκειο πυρετό και τη φυματίωση. Η Merck και η Pfizer έχουν κάνει σημαντικές δωρεές φαρμάκων για την καταπολέμηση ασθενειών όπως η ογκοκέρκωση και το τράχωμα. Αλλά οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες βρίσκονται σε εξίσου περίπλοκη θέση. Οι πιο αποτελεσματικές παγκόσμιες παρεμβάσεις υγείας υπονομεύουν τις βασικές δραστηριότητές τους, οι οποίες είναι να πουλάνε επώνυμα φάρμακα σε καλές τιμές. Γι 'αυτό η Novartis είναι επί του παρόντος επιχειρεί να αποδυναμώσει τη νομοθεσία της Ινδίας περί πατεντών, με τρόπους που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα αναφέρουν ότι θα έχουν «καταστροφικές συνέπειες» για την πρόσβαση των φτωχών στις υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Το 1998, 39 κορυφαίες εταιρείες φαρμάκων μήνυσαν την κυβέρνηση της Νότιας Αφρικής για την εφαρμογή ενός νόμου που αποσκοπεί να καταστήσει τα αντιρετροϊκά φάρμακα πιο προσιτά στους φτωχούς ανθρώπους που πεθαίνουν από AIDS.

Δεν είναι ότι ο ΠΟΥ και άλλοι ηγέτες του δημόσιου τομέα αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τις συγκρούσεις των νέων εταίρων τους. Το γεγονός είναι ότι δεν έχουν πού αλλού να στραφούν. Το 1950, ο προϋπολογισμός του ΠΟΥ προερχόταν από εισφορές των κρατών-μελών. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ροή χρηματοδότησης έχει στερέψει. Αντιδρώντας στην θεωρητική πολιτικοποίηση των οργανώσεων του ΟΗΕ, όπως η UNESCO και ο ΠΟΥ, οι βασικοί χρηματοδότες του ΟΗΕ ξεκίνησαν μια πολιτική μηδενικής πραγματικής αύξησης των προϋπολογισμών του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών το 1980 και μηδενικής ονομαστικής αύξηση το 1993.