Οι εκλογές στην Ισπανία θα επιτείνουν την κρίση στην Ε.Ε.

Η φούσκα των ακινήτων της Ισπανίας έχει γίνει σχεδόν τόσο διάσημη όσο και οι ηλιόλουστες παραλίες της. Σύμφωνα με το ισπανικό Υπουργείο Στέγασης, η χώρα είδε τις τιμές των ακινήτων να αυξάνονται κατά 201% μεταξύ του 1985 και του 2007, με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών των κερδών να επιτυγχάνονται κατά την τελευταία δεκαετία. Στις αρχές του 2008, η κατασκευαστική βιομηχανία αντιπροσώπευε το 16% του ΑΕΠ και το 12% της απασχόλησης. Η τρέλα της οικοδόμησης και η επακόλουθη φούσκα των ακινήτων ώθησε την ιδιοκατοίκηση σε ποσοστό πάνω από το 80%. Αλλά άφησε πάνω από 820 δισεκατομμύρια δολάρια σε στεγαστικά δάνεια να εκκρεμούν. Πάντως, σε αντίθεση με την Ιρλανδία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, η ισπανική φούσκα δεν έχει ακόμη ξεφουσκώσει πλήρως. Οι τιμές των ακινήτων στη Μαδρίτη και σε άλλες μεγάλες πόλεις εξακολουθούν να παραμένουν σε υψηλά επίπεδα: Κατά μέσο όρο, οι τιμές έχουν πέσει 18% από το 2007, σε σύγκριση με 40% στην Ιρλανδία και 32% στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η αδυναμία εξόφλησης στεγαστικών δανείων και υποθηκών είναι πιθανό να αυξηθεί, καθώς οι τιμές εξακολουθούν να μειώνονται. Η υπερπροσφορά είναι σχεδόν εγγυημένη για τα επόμενα χρόνια, με περίπου ένα εκατομμύριο κενά ακίνητα (30% της συνολικής προσφοράς κατοικιών) να βρίσκονται σε ολόκληρη τη χώρα. Αλλά το πρόβλημα δεν τελειώνει εκεί: Περισσότερο από το 90% του συνόλου των ισπανικών στεγαστικών δανείων έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο συνδεδεμένο με το ετήσιο Euribor, το οποίο φέτος έχει ανοδική πορεία. Όμως, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι νόμοι στην Ισπανία να εμποδίζουν τους κατόχους στεγαστικών δανείων να «κλείσουν» την οφειλή τους αυτή με την παράδοση του σπιτιού αν είναι κάτοχοι και άλλων περιουσιακών στοιχείων. Στην Ισπανία, η διαδικασία απομόχλευσης έχει μόλις ξεκινήσει.

Επιταχύνοντας τον κατήφορο, η ανεργία στην Ισπανία είναι ακόμη χειρότερη. Η χώρα έχει το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη. Επί του παρόντος, ανέρχεται σε 22%, περισσότερο από το διπλάσιο του κοινοτικού μέσου όρου. Είναι όλο και περισσότερο πιθανό ότι μια ολόκληρη γενιά Ισπανών μπορεί να αποτύχει να ενταχθεί στο πλαίσιο του εργατικού δυναμικού, καθώς σχεδόν ένας στους δύο νέους δεν έχει δουλειά. Ακόμα και η Ελλάδα, η οποία αποτελεί την εμβληματική εικόνα για την ευρωπαϊκή ανεργία, παρουσιάζει καλύτερες επιδόσεις. Και η Ιταλία σημείωσε ένα συγκριτικά χαμηλό ποσοστό ανεργίας, 8,5% τον περασμένο μήνα.

Φυσικά, και τα τρία αυτά προβλήματα είναι πραγματικά αλληλένδετα και ενισχύουν αρνητικά το ένα το άλλο. Η αυξημένη ανεργία οδηγεί και σε υψηλότερο δημόσιο και ιδιωτικό χρέος αλλά και δημιουργεί μεγαλύτερη πτωτική πίεση στην αγορά ακινήτων. Χαμηλότερες τιμές κατοικιών σημαίνουν μείωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας (μείωση της απασχόλησης) και περισσότερες χρεοκοπίες. Περισσότερες ιδιωτικές χρεοκοπίες απειλούν τη σταθερότητα του τραπεζικού κλάδου της Ισπανίας, κάτι που αυξάνει την πιθανότητα περαιτέρω υποτίμηση της αξίας των περιουσιακών στοιχείων και πρόσθετων ενέσεων κεφαλαίου από την κυβέρνηση. Και ο αυξανόμενος αριθμός των χρεοκοπιών στον ιδιωτικό τομέα το μόνο που θα κάνει είναι να καταστήσει τη χώρα λιγότερο ανταγωνιστική στην πάροδο του χρόνου, αυξάνοντας περαιτέρω την ανεργία. Πρόκειται για ένα φαύλο κύκλο ο οποίος επιταχύνεται.

Παρ 'όλα αυτά, η νέα συντηρητική κυβέρνηση που θα προκύψει από τις σημερινές εκλογές στην Ισπανία, ευρισκόμενη όλο και περισσότερο υπό την πίεση του Βερολίνου, πιστεύει ότι έχει μια λύση: την λιτότητα. Χωρίς να προσφέρει πολλές λεπτομέρειες, ο Rajoy, αναλαμβάνοντας την πρωθυπουργία έχει υποσχεθεί να μειώσει τις δημόσιες δαπάνες και να προχωρήσει στον εξορθολογισμό του κράτους. Ο στόχος είναι να εντυπωσιάσει την ΕΚΤ και τους επενδυτές με το να ικανοποιήσει όλους τους μελλοντικούς στόχους για το έλλειμμα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης του συνολικού ελλείμματος στο μόλις 3% του ΑΕΠ μέχρι το 2013. Στο πρόσφατο μανιφέστο του, οι εκκλήσεις του ΡΡ για πιο ευέλικτες συμβάσεις εργασίας, μείωσαν την αυστηρότητα των σχετικών νόμων και έδωσαν κίνητρα για την ενθάρρυνση των επιχειρηματιών να ξεκινήσουν περισσότερες επιχειρήσεις. Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων και η διεύρυνση των ορίων για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις είναι επίσης στο τραπέζι. Οι αναλυτές αναμένουν ότι οι επερχόμενες περικοπές θα είναι σοβαρές. Αυτό καταδεικνύουν οι επιδόσεις του ΡΡ σε περιφερειακό επίπεδο, όπου το κόμμα αυτό ελέγχει επί του παρόντος 14 από τις 17 αυτόνομες περιφέρειες της Ισπανίας. Για παράδειγμα, στις περιοχές της Castilla-La Mancha και της Εστρεμαδούρα, το PP έχει ήδη μειώσει τις δαπάνες κατά 20%. Με μια απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο και χαμηλής έντασης αντιπολίτευση από τα ισπανικά συνδικάτα, τα αυστηρά μέτρα λιτότητας είναι καθ’ οδόν.

Αντί να σώσει την κατάσταση, το πρόγραμμα αυτό θα σημάνει την καταστροφή για την Ισπανία. Μείωση των κρατικών δαπανών κατά τη διάρκεια μιας ύφεσης οδηγεί σε επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης. Οι αποδείξεις του ισχυρισμού αυτού έρχονται από την Ελλάδα κάθε μέρα. Και πιο βραδύτερη οικονομική ανάπτυξη θα κάνει απλώς το σύνολο των προβλημάτων της Ισπανίας χειρότερο. Λιγότερες θέσεις εργασίας στο δημόσιο και μικρότερες συντάξεις και επιδόματα ανεργίας θα οδηγήσουν σε μείωση της συνολικής ζήτησης, σε περισσότερες απώλειες θέσεων εργασίας, σε υψηλότερες δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας, σε πιο επισφαλή δάνεια και, τελικά, σε μια πραγματική τραπεζική κρίση - ειδικά μεταξύ των μικρότερων περιφερειακών τραπεζών. Το μεγαλύτερο μέρος από αυτό το τεράστιο ιδιωτικό χρέος της Ισπανίας θα πρέπει τότε να μεταφερθεί στον προϋπολογισμό της κυβέρνησης. Οι περικοπές θα στείλουν την Ισπανία στην ύφεση.