Γιατί ο Ομπάμα εκστρατεύει στην Κεντρική Αφρική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί ο Ομπάμα εκστρατεύει στην Κεντρική Αφρική

Η Ουάσιγκτον στέλνει δυνάμεις κατά των μαχητών του LRA
Περίληψη: 

Οι αμερικανοί δεν θα έπρεπε να εκπλήσσονται από την πρόσφατη ανακοίνωση του Ομπάμα ότι θα στείλει έναν μικρό αριθμό στρατιωτών στην Ουγκάντα. Αυτό είναι απλά το τελευταίο κεφάλαιο σε μια επί δεκαετίες αδύναμη προσπάθεια των ΗΠΑ να νικήσουν τον Joseph Kony και την παραστρατιωτική ομάδα του.

Η MAREIKE SCHOMERUS είναι Διευθύντρια Έρευνας στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Ασφάλειας και Δικαιοσύνης στο London School of Economics.
Ο TIM ALLEN είναι καθηγητής Ανθρωπολογίας της Ανάπτυξης στο London School of Economics. Συμμετέχει στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Ασφάλειας και Δικαιοσύνης στο LSE.
Ο KOEN VLASSENROOT είναι καθηγητής στην ομάδα Ερεύνης Συγκρούσεων στο Πανεπιστήμιο του Ghent. Συμμετέχει στο Ερευνητικό Πρόγραμμα Ασφάλειας και Δικαιοσύνης στο LSE.

Όπως ένα στέλεχος των Ηνωμένων Εθνών είπε πρόσφατα, καθώς παρακολουθούσε πρόσφατα μια εσωτερική ενημέρωση για τον Στρατό Αντίστασης του Κυρίου (Lord's Resistance Army, LRA), την βίαιη ομάδα ανταρτών της κεντρικής Αφρικής, «ο Νοέμβριος είναι ο μήνας του LRA». Πράγματι, ο LRA και ο διαβόητος αρχηγός του, Joseph Kony, ξαφνικά βρίσκονται παντού: διάφορες μη-κυβερνητικές οργανώσεις έχουν διοργανώσει ενημερώσεις σχετικά με αυτό στα Ηνωμένα Έθνη και το Συμβούλιο Ασφαλείας συνεδρίασε στις 14 Νοεμβρίου για να συζητήσουμε σχετικά με αυτούς. Εν τω μεταξύ, οι δημοσιογράφοι στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη και αλλού, ξαφνικά καταλήφθηκαν από την επιθυμία να ανακαλύψουν τι πραγματικά συμβαίνει στο έδαφος της κεντρικής Αφρικής.

Δύο γεγονότα αποτελούν την βάση για αυτό το ανανεωμένο ενδιαφέρον. Πρώτον, τον Οκτώβριο, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα ανακοίνωσε ότι θα στείλει «εξοπλισμένα στρατεύματα» στην Ουγκάντα με την αποστολή να σκοτώσουν ή να συλλάβουν τον Kony . Δεύτερον, στις 2 Νοεμβρίου, από το Hollywood κυκλοφόρησε το «Machine Gun Preacher», μια ταινία που αξιολογήθηκε ως η αληθινή ιστορία της σταυροφορίας ενός αμερικανού ιεραπόστολο τύπου «Ράμπο» κατά του LRA. Η περιέργεια για τα γεγονότα που απεικονίζονται στην ταινία σύντομα θα υποχωρήσει αλλά η απόφαση του Ομπάμα την οποία παρουσίασε στο αμερικανικό κοινό ως μια δραματική νέα εξέλιξη, είναι ένα άλλο ζήτημα.

Οι συγκρούσεις με τον LRA χρονολογούνται από τα τέλη της δεκαετίας του 1980. Μετά την ανατροπή του καθεστώτος του Τίτο Οκέλο, οι νικηφόρες δυνάμεις του νέου προέδρου της Ουγκάντα , Yoweri Museveni, επιδίωξαν να επιβάλουν την εξουσία του στον πληθυσμό των Acholi στη βόρεια Ουγκάντα, οι οποίοι είχαν συνδεθεί στενά με τον Οκέλο. Ένα ευρύ φάσμα από αντιστασιακές ομάδες εμφανίστηκε εκείνη την εποχή. Όλες τελικά νικήθηκαν, εκτός από τον LRA, ο οποίος αποδείχθηκε πιο ανθεκτικός από ό, τι κανείς θα μπορούσε να έχει φανταστεί. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, ο έξω κόσμος αδιαφόρησε σε μεγάλο βαθμό καθώς η Βόρεια Ουγκάντα βυθίστηκε στη βία και την στέρηση. Αυτό άλλαξε στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν οι εικόνες των χιλιάδων παιδιών που βρήκαν καταφύγιο στην πόλη Γκούλου της Ουγκάντα, πρωτοεμφανίστηκαν στα μεγάλα τηλεοπτικά κανάλια. Διάφορες προσωπικότητες, άρχισαν να μιλούν για τον πόλεμο, ως επί το πλείστον με επίκεντρο τα συγκλονιστικά περιστατικά που σχετίζονται με τους αντάρτες του Κόνυ. Τα επιθετικά αντίμετρα της κυβέρνησης της Ουγκάντα, όμως, ήταν εξίσου συγκλονιστικά. Για παράδειγμα, η κυβέρνηση εκτόπισε πληθυσμούς της περιοχής σε περιοχές που ήταν ουσιαστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Εκεί, οι άνθρωποι είναι ελάχιστα προστατευμένοι από επιθέσεις και αντιμετωπίζουν άθλιες συνθήκες διαβίωσης. Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 2005 διαπίστωσε ότι υπήρχαν 1.000 επιπλέον θάνατοι την εβδομάδα στην περιοχή των Acholi.

Η αυξανόμενη αναγνώριση του μεγέθους της κρίσης στο πλαίσιο του διεθνούς ανθρωπιστικού συστήματος σε συνδυασμό με το περιστασιακά έντονο ενδιαφέρον των μέσων ενημέρωσης, ευαισθητοποίησαν ένα ευρύτερο κοινό. Οι αναφορές των μέσων ενημέρωσης ως επί το πλείστον κάλυπταν τις θηριωδίες του LRA και υπαγορεύτηκαν από συγκεκριμένα γεγονότα, όπως όταν, το 2005, το νεοσύστατο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο εξέδωσε ένταλμα σύλληψης – από τα πρώτα του – για τους ανώτατους διοικητές του LRA. Και όταν ο Kony ανακοίνωσε το ενδιαφέρον του για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις το 2006 αλλά και όταν ο ίδιος επανειλημμένα απέτυχε να υπογράψει την παρεπόμενη συμφωνία το 2008. Υπήρξε μάλλον μικρότερο ενδιαφέρον από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης για τα γεγονότα μετά από αυτή την αποτυχία...

Οπότε, η φαινομενική ξαφνική κλιμάκωση της εμπλοκής των ΗΠΑ στην Ουγκάντα από τον Ομπάμα ήρθε ως έκπληξη. Η ανακοίνωσή του δεν δημοσιοποιεί το γεγονός ότι εδώ και χρόνια οι αμερικανικές δυνάμεις στην Αφρική (AFRICOM) είχαν έναν απροσδιόριστο αριθμό στρατιωτών αναπτυγμένο στην περιοχή για να βοηθήσει τον στρατό της Ουγκάντα. Στα τέλη του 2008, η AFRICOM ενεπλάκη σε μια στρατιωτική επιχείρηση για να εξουδετερώσει τον LRA μια για πάντα. Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί η «Επιχείρηση Κεραυνός», δηλαδή η επιχείρηση με στόχο την σύλληψη ή τη θανάτωση του Κόνυ μέσα στην κύρια βάση του στο Garamba National Park στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, έγινε χωρίς ανακοινώσεις. Ο Kony και οι διοικητές του είχε εκκενώσει την βάση πολύ πιο νωρίς. Η αποστολή είχε επίσης πληγεί και από άλλα προβλήματα. Το αμερικανικό στρατιωτικό προσωπικό βοήθησε στο σχεδιασμό, αλλά φαίνεται ότι έμεινε στα μετόπισθεν όταν ήρθε η ώρα της υλοποίησης αυτών των σχεδίων. Εν τω μεταξύ, οι αξιωματικοί της Ουγκάντα δεν είχαν την απαραίτητη εκπαίδευση και τον εξοπλισμό, και σε ορισμένες περιπτώσεις αγνόησαν τις οδηγίες των αμερικανών.

Η «Επιχείρηση κεραυνός» όπως και άλλες ανάλογες επιχειρήσεις εναντίον του LRA στην Δημοκρατία της Κεντρικής Αφρικής και στο νότιο Σουδάν, χρησίμευσαν ως επί το πλείστον για να πλήξουν τις προσπάθειες διατήρησης των ειρηνευτικών συνομιλιών εν ζωή. Και, έχοντας ακόμα μεγάλη απόσταση από το να εξουδετερώσουν τον LRA, προκάλεσαν μια στρατηγικά αποτελεσματική και άγρια αντίδραση. Τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2009, ο LRA απήγαγε περίπου 700 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένων περίπου 500 παιδιών, και σκότωσε περίπου άλλους χίλιους. Τώρα, ο LRA δραστηριοποιείται σε μια περιοχή τόσο μεγάλη όσο η Γαλλία, που εκτείνεται από το νότιο Νταρφούρ ως τμήματα του Νότιου Σουδάν και του βόρειου Κονγκό. Όλα αυτά, μαζί και τα δεινά των τοπικών πληθυσμών, οι οποίοι έχουν εγκλωβιστεί μεταξύ μιας ομάδας ανταρτών που δεν έχουν τίποτα να χάσουν και στρατευμάτων που δεν έχουν δώσει προτεραιότητα στην προστασία των πολιτών, ως επί το πλείστον έχουν αγνοηθεί.