Γιατί ο Ομπάμα εκστρατεύει στην Κεντρική Αφρική

Υπάρχουν μερικοί λόγοι για αισιοδοξία. Ο αμερικανικός στρατός έχει συγκεντρώσει σοβαρές πληροφορίες για την τύχη του Kony τους τελευταίους μήνες. Η αύξηση των πτήσεων επιτήρησης πάνω από περιοχές που επλήγησαν από τον LRA αποκάλυψαν τη θέση του Kony στο έδαφος της Δημοκρατίας της Κεντρικής Αφρικής. Η Ουάσιγκτον γνωρίζει πλέον καλύτερα τα πλεονεκτήματα και τις αδυναμίες του στρατού της Ουγκάντα. Ο Ομπάμα δήλωσε ρητά ότι, αυτή τη φορά, οι αμερικανικές δυνάμεις θα είναι διαθέσιμες για να βοηθήσουν ώστε να έρθει σε πέρας η επιχείρηση. Εάν αυτές αναπτυχθούν αποτελεσματικά, θα μπορούσαν όντως να έχουν αντίκτυπο.
Ακόμα κι έτσι, είναι δύσκολο να μπουν στο περιθώριο οι φόβοι πως η νέα προσπάθεια δεν θα είναι τίποτα περισσότερο από μια επανάληψη των προηγούμενων. Μια τέτοια άποψη έχει σίγουρα εκφραστεί ήδη από πολλούς θρησκευτικούς ηγέτες της περιοχής, οι οποίοι αντιτίθενται ανοιχτά [5] στην εμπλοκή των ΗΠΑ. Και οι εκθέσεις για την αυξανόμενη κόπωση στο στρατού της Ουγκάντα είναι ανησυχητικές. Από τους περισσότερους από 4.000 στρατιώτες της Ουγκάντα που είχαν αρχικά αποσταλεί στις πληγείσες από τον LRA περιοχές, λιγότεροι από 2.000 παραμένουν εκεί. Επιχειρούν σε τρεις διαφορετικές χώρες, με πολύ μικρή αποτελεσματικότητα. Για να ισοφαρίσει αυτές τις απώλειες, ο Ομπάμα θα έπρεπε να στείλει πολύ περισσότερους στρατιώτες από τους 100 που σχεδιάζει να στείλει. Στο μεταξύ, οι όποιες υψηλές προσδοκίες στην Ουγκάντα για τους καινούργιους στρατιώτες από τις ΗΠΑ, διαψεύστηκαν όταν διέρρευσαν πληροφορίες από την Ουάσιγκτον ότι οι στρατιώτες πιθανότατα θα παραμείνουν στην Καμπάλα και θα δίνουν συμβουλές αντί να πάνε στη μάχη.

Σύμφωνα με τοπικές πηγές, ο LRA έχει ήδη ανακοινώσει ότι είναι έτοιμος για μάχη και λέγεται ότι κάλεσε τα μέλη του να συγκεντρωθούν για να «γιορτάσουν» τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά - μια αναφορά στην σειρά βίαιων αντιποίνων που πραγματοποίησε στις 25 Δεκεμβρίου 2008 και τις ημέρες που ακολούθησαν. Όλο και περισσότερο φοβισμένοι, οι τοπικοί πληθυσμοί έχουν αρχίσει να δημιουργούν τις δικές τις ομάδες προστασίας. Αφήνοντας κατά μέρος τα γενικά προβλήματα που σχετίζονται με τη στρατιωτικοποίηση των κοινωνιών, δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι η εν λόγω ομάδες θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν αποτελεσματικά στα αντίποινα του LRA. Και, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί για την προστασία των πολιτών στην Ουγκάντα, φαίνεται ότι δεν έχουν σχέδια να πράξουν σχετικά. Αυτό είναι μάλλον προκαλεί σύγχυση, δεδομένου ότι ένα μεγάλο μέρος της πίεσης προς την κυβέρνηση προέρχεται από τις ομάδες που της ζητούν να κάνει ακριβώς αυτό. Επίσης, φαίνεται ότι δεν υπάρχει καμία έρευνα περί των ευρύτερων επιπτώσεων από την ενίσχυση του εθνικού στρατού του Museveni, ο οποίος έχει την τάση να χρησιμοποιεί αυτές τις δυνάμεις για να διατηρηθεί στην εξουσία, ούτε και για την από μακρού χρόνου μάστιγα της συνεχιζόμενης στρατιωτικοποίησης της Κεντρικής Αφρικής.

Ακόμα και αν όλες αυτές οι ανησυχίες μπορούσαν να παραμεριστούν - υποθέστε, για μια στιγμή, ότι οι στρατιωτικές πληροφορίες είναι σωστές, ότι τα μαθήματα του παρελθόντος έχουν αξιοποιηθεί, ότι οι μηχανισμοί για την προστασία του πληθυσμού θα τεθούν σε εφαρμογή, ότι οι στρατοί της Ουγκάντα, του Κονγκό και του Νοτίου Σουδάν βρίσκονται υπό έλεγχο και ότι οι αμερικανικές ειδικές δυνάμεις είναι σε θέση να βρουν και να σκοτώσουν τον Κόνυ -θα έφερνε αυτή η προσπάθεια την ειρήνη; Η απάντηση είναι μάλλον όχι.

Βεβαίως, ο θάνατος του Κόνυ θα είναι ευπρόσδεκτος στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Αλλά η επιχείρηση δεν θα είναι απόλυτα ικανοποιητική αν τα στρατεύματα τον σκοτώσουν αντί να τον οδηγήσουν σε δίκη στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Μόνο εκεί θα μπορούσαν να εξεταστούν τα εγκλήματά του - και των άλλων - λεπτομερώς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχουν, βέβαια, κυρώσει το καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, και ο Ομπάμα δεν έκανε αναφορά στην ανακοίνωσή του περί παραπομπής του Kony σε δίκη. Εάν οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ όντως εμπλακούν σε μάχη, θα είναι αποκαλυπτικό να δούμε κατά πόσο θα διευκολύνουν τη σύλληψη του ηγέτη του LRA ή τη θανάτωσή του.

Πέρα από τα μέσα και τον τρόπο αντιμετώπισης του Kony, οι πολιτικές προκλήσεις στην περιοχή είναι απλά πάρα πολύ μεγάλες ώστε να μπορέσει η νέα επιχείρηση του Ομπάμα να αποφέρει πολλούς καρπούς. Η βία στην Ουγκάντα, το Κονγκό και το Νότιο Σουδάν υπήρξε πιο καταστροφική από οπουδήποτε αλλού στον κόσμο από τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ακόμη και συντηρητικές εκτιμήσεις ανεβάζουν τον αριθμό των νεκρών σε εκατομμύρια. Και ο LRA είναι, στην πραγματικότητα, ένας σχετικά μικρός παίκτης σε όλα αυτά – περισσότερο είναι ένα σύμπτωμα παρά μια αιτία αυτής της ενδημικής βίας. Αν ο Κόνυ βγει από τη μέση, οι μαχητές του LRA θα ενταχθούν σε άλλες ομάδες ή θα ενεργήσουν κατά τρόπο ανεξάρτητο.

Μέχρις ότου το βασικό πρόβλημα - η κακή διακυβέρνηση της περιοχής – αντιμετωπιστεί ικανοποιητικά, δεν θα υπάρξει βιώσιμη ειρήνη. Η σοβαρή αντιμετώπιση των δεινών της Κεντρικής Αφρικής θα απαιτούσε δέσμευση σε ένα πολύ μεγαλύτερο σχέδιο. Μια τεράστια ανάπτυξη ειρηνευτικών δυνάμεων με μια σαφώς αναγνωρισμένη νομική εντολή θα έπρεπε να είναι μέρος του σχεδίου αυτού. Αυτές οι δυνάμεις θα πρέπει να είναι άριστα εκπαιδευμένες, να έχουν μια αποτελεσματική διοικητική δομή, πρέπει να παρακολουθούνται στενά και να είναι κατάλληλα εξοπλισμένες με προηγμένο εξοπλισμό επιτήρησης και ελικοπτέρων, μεταξύ άλλων. Αυτό θα απαιτούσε μια μακροπρόθεσμη δέσμευση και θα στόχευε όχι μόνο στο κυνήγι του LRA. Επιπλέον, θα καθιστούσε την προστασία του τοπικού πληθυσμού ως βασική προτεραιότητα. Τέλος, η ανάπτυξη μιας τέτοιας δύναμης θα πρέπει να έχει προκύψει από συντονισμένες προσπάθειες διεθνούς διπλωματίας -μεταξύ άλλων και με την Αφρικανική Ένωση, τα Ηνωμένα Έθνη, το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο και τις κυβερνήσεις της περιοχής – και όχι ως μια αντανακλαστική αντίδραση στο πιο πρόσφατο «χτύπημα» των μέσων ενημέρωσης.