Σωτηρία από τα «ξύλινα τείχη»

Μέσα στο καταθλιπτικό κλίμα που βιώνει η ελληνική κοινωνία εξαιτίας των σκληρά υφεσιακών πολιτικών που εφαρμόζονται σε υλοποίηση των «Μνημονίων», επανήλθε στο προσκήνιο η συζήτηση για την αδήριτη ανάγκη ανάληψης μέτρων που θα θέσουν τη χώρα μας σε τροχιά ανάπτυξης.

Δυστυχώς από την συζήτηση αυτή, που κατά κανόνα χαρακτηρίζεται από γενικολογία, απουσιάζουν οι αναφορές στο θετικό ρόλο που διαδραματίζει για την εθνική μας οικονομία ο κλάδος της εμπορικής ναυτιλίας και δη της ποντοπόρου: Ενός κλάδου, που κατέχει τα πρωτεία στις παγκόσμιες θαλάσσιες μεταφορές μέσα σε ένα πλήρως ανταγωνιστικό περιβάλλον κι έχει συμβάλει σημαντικά στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας, αλλά και του κύρους της σε διεθνές επίπεδο.

Άλλωστε, όπως τονίζεται πανταχόθεν, με πιο πρόσφατη περίπτωση την Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για την Νομισματική Πολιτική, η έξοδος της ελληνικής οικονομίας από την στενωπό του υπέρμετρου χρέους και της ύφεσης εξαρτάται από το βαθμό που θα μπορέσει να γίνει περισσότερο εξωστρεφής και διεθνώς ανταγωνιστική. Αυτά δηλαδή τα χαρακτηριστικά που ήδη εδώ και δεκαετίες έχει καταφέρει να αποκτήσει με τις δικές της δυνάμεις η ελληνική εμπορική ναυτιλία.

Ωστόσο, αντίθετα με το τι επιβάλλει η κοινή λογική, την τελευταία διετία όχι μόνον δεν καταβάλλονται από πλευράς πολιτείας οι δέουσες προσπάθειες για να αυξηθεί η προστιθέμενη αξία του κλάδου αυτού προς την εθνική οικονομία, αλλά αντίθετα γίναμε μάρτυρες της ουσιαστικής απορρύθμισης των μηχανισμών διοικητικής στήριξης τόσο στο εξωτερικό όσο και στο εσωτερικό με την διάλυση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας και τις αλλεπάλληλες μεταφορές αρμοδιοτήτων ανάμεσα στα Υπουργεία που ερίζουν για τα «ιμάτιά του». Η εξέλιξη αυτή αναμφισβήτητα υπονομεύει τη θέση του πλέγματος ναυτιλιακών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην Ελλάδα, κυρίως στον Πειραιά, γνωστό ως ναυτιλιακό cluster, έναντι άλλων παρόμοιων κέντρων που το ανταγωνίζονται, όπως εκείνων του Λονδίνου και της Σιγκαπούρης.

Το ελληνικό ναυτιλιακό cluster άρχισε να αναπτύσσεται εδώ και σαράντα χρόνια όταν οι Έλληνες εφοπλιστές μετέφεραν σταδιακά την έδρα των διεθνών δραστηριοτήτων τους στον Πειραιά από κέντρα του εξωτερικού όπως το Λονδίνο, καθώς υπήρχε ένα σταθερό θεσμικό πλαίσιο.

Σήμερα, το cluster αυτό, είναι ένα από τα κυριότερα στον κόσμο και περιλαμβάνει 1.300 εταιρείες διαχείρισης πλοίων που προσφέρουν εργασία σε 12.000 εργαζόμενους. Επίκεντρο του συστήματος αποτελούν η πλοιοκτησία και η διαχείριση πλοίων ενώ, για την παροχή υπηρεσιών προς αυτές έχει εγκατασταθεί στην Ελλάδα μεγάλος αριθμός «δορυφορικών» επιχειρήσεων, όπως τραπεζικά ιδρύματα, νηογνώμονες, εταιρείες ναυτασφαλίσεων και P&I clubs, δικηγορικά γραφεία, ναυλομεσίτες, ναυτιλιακοί πράκτορες κ.α.

Η μεγάλη διεθνής βαρύτητα του ελληνικού ναυτιλιακού cluster εκφράζεται και από την μεγαλύτερη διεθνώς συγκέντρωση όλων των παραγόντων της παγκόσμιας ναυτιλιακής βιομηχανίας στη ναυτική έκθεση «Ποσειδώνια» κάθε δύο χρόνια.

Η ελληνική εμπορική ναυτιλία εξακολουθεί να επιδεικνύει εξαιρετική αντοχή στην κρίση που διέρχεται από τα τέλη του 2008 η παγκόσμια οικονομία και ειδικότερα οι θαλάσσιες μεταφορές, ενώ παράλληλα έχει επιτύχει σε βάθος ανανέωση του στόλου της με νεότευκτα πλοία τελευταίας τεχνολογίας. Δυστυχώς, το εθνικό ναυτιλιακό cluster δοκιμάζεται τόσο από την εσωτερική οικονομική κρίση και την αβεβαιότητα που αυτή συνεπάγεται, όσο και από τις μεθοδευμένες κινήσεις από ανταγωνιστικά ναυτιλιακά κέντρα για την μετεγκατάσταση σε αυτά των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων.

Επείγει συνεπώς, προς το συμφέρον της χειμαζόμενης ελληνικής οικονομίας, να ληφθούν πρωτίστως εκ μέρους της πολιτείας τα μέτρα εκείνα που σε πρώτη φάση θα αποτρέψουν τη συρρίκνωση του ελληνικού ναυτιλιακού cluster και σε δεύτερη φάση θα οδηγήσουν στην περαιτέρω ανάπτυξή του.

Η πρώτη ενέργεια πρέπει να συνίσταται στη επανασύσταση του Υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας περιλαμβανομένου και του Λιμενικού Σώματος, ούτως ώστε να προκύψουν ξανά με συνέργειες που προ υπήρχαν μέσω μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης στην διοικητική υποστήριξη του κλάδου καθώς και στις πρωτοβουλίες σε διεθνές επίπεδο σε ότι αφορά το ρυθμιστικό πλαίσιο της ναυτιλιακής δραστηριότητας.

Άλλωστε, με τέτοια προσέγγιση επιβάλλεται και από το πλαίσιο διακυβέρνησης για τη χάραξη της θαλάσσιας πολιτικής που έχει προωθηθεί σε Κοινοτικό Επίπεδο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2007 κι έχει υιοθετηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο το 2008 στη Λισσαβώνα.

Με την ολιστική προσέγγιση στη διακυβέρνηση του κλάδου επιτυγχάνεται ο αποτελεσματικός συντονισμός των τομεακών πολιτικών αλλά και η συνεργασία μεταξύ των συναρμοδίων υπηρεσιών.

Μάλιστα, το 2008, το τότε ΥΕΝ είχε καταστεί το κομβικό σημείο (FOCAL POINT) συντονισμού σε εθνικό επίπεδο για όλους τους τομείς δράσης για την ολοκληρωμένη θαλάσσια πολιτική που προωθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι συνέργειες, που επιτυγχάνονται από την καθετοποιημένη σε κλαδικό επίπεδο οργάνωση της διοικητικής παρέμβασης στο πλαίσιο του ενιαίου υπουργείου, μειώνουν σημαντικά το κόστος συμμόρφωσης (επίλυση προβλημάτων, γραφειοκρατικές διαδικασίες κ.α.) των εμπλεκομένων εταίρων προς τους κανόνες που διέπουν την ναυτιλιακή δραστηριότητα και κατά προέκταση βελτιώνουν την ανταγωνιστικότητα του cluster έναντι των αλλοδαπών.

Η οικονομική κρίση στη χώρα μας έχει αναπόφευκτα προκαλέσει γενικά μεγάλη αβεβαιότητα και αισθήματα φοβίας για την μελλοντική της πορεία. Η δυσάρεστη αυτή εξέλιξη επηρεάζει και όλους όσους δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο χώρο της ναυτιλίας.

Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης είναι επιβεβλημένο να τηρηθεί με ευλάβεια από πλευράς πολιτείας η σταθερότητα του θεσμικού πλαισίου, που διέπει τη ναυτιλία, σε φορολογικά και οργανωτικά θέματα, αποφεύγοντας τις σειρήνες του λαϊκισμού.