Σωτηρία από τα «ξύλινα τείχη» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Σωτηρία από τα «ξύλινα τείχη»

Ανάπτυξη μέσω του ελληνικού ναυτιλιακού cluster

Δεν πρέπει να λησμονείται κατά τη λήψη οριζόντιων οικονομικών μέτρων, σε υλοποίηση του γνωστού Μνημονίου με την Τρόικα, ότι οι ανταγωνίστριες προς την Ελλάδα χώρες, όπως η Σιγκαπούρη, παρουσιάζουν για τα ναυτιλιακά τους κέντρα τη σταθερότητα των κανόνων του θεσμικού τους πλαισίου και την απλότητα σε ότι αφορά τις διαδικασίες συμμόρφωσης.
Με το ίδιο σκεπτικό πρέπει να αντιμετωπισθεί και το ζήτημα της χρηματοδότησης της Ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας από την πλευρά του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος.

Η σημαντική παρουσία την ελληνικών τραπεζών στη χρηματοδότηση της ελληνικής ναυτιλίας αποτελεί έναν κρίσιμο πυλώνα του εθνικού ναυτιλιακού cluster. Κατά την παρελθούσα δεκαετία το ύψος των τραπεζικών δανείων για την χρηματοδότηση του ελληνόκτητου στόλου αυξήθηκε πάνω από τέσσερις φορές σύμφωνα με τα στοιχεία της PETROFIN: Από 16,525 δισ. δολάρια Η.Π.Α. έφτασε τα 66,235 δισ. δολάρια στο τέλος του 2010 κι αντιπροσώπευε το 15% περίπου της συνολικής τραπεζικής χρηματοδότησης της ναυτιλίας σε πραγματικό επίπεδο.

Η εξέλιξη αυτή αντανακλά και το ριζικό εκσυγχρονισμό του στόλου με νέες παραγγελίες πλοίων. Το μερίδιο των ελληνικών τραπεζικών ιδρυμάτων στο σύνολο των παραπάνω δανείων προς την ελληνόκτητη ναυτιλία είχε ανέλθει το 2010 στο 24%, περίπου στα 16 δισ. δολάρια.

Οι πιέσεις που υφίσταται το ελληνικό τραπεζικό σύστημα την τελευταία διετία εξ αιτίας της κρίσης χρέους και των πολιτικών που ακολουθήθηκαν είναι έντονες, με αποτέλεσμα να μεγαλώνουν συνεχώς τα προβλήματα ρευστότητας στην ελληνική οικονομία. Δεν χρειάζεται να επαναληφθούν εδώ οι γνωστές εκροές καταθέσεων, το «κούρεμα» των ομολόγων και η κίνηση από πλευράς των πιστωτών της Τρόικα για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών.

Το ζητούμενο είναι, στο πλαίσιο των επερχομένων ενεργειών για την ανασύνταξη του ελληνικού τραπεζικού συστήματος, οι τράπεζες να μην αποφύγουν το σημαντικό τους ρόλο στη χρηματοδότηση της ελληνικής ναυτιλίας. Η τελευταία δέχεται ούτως ή άλλως μεγάλες πιέσεις την τελευταία τριετία στο μέτωπο της χρηματοδότησης, εξ αιτίας της παγκόσμιας κρίσης και της πτώσης των ναύλων που αυτή συνεπάγεται.

Το πρόβλημα τούτο δεν πρέπει να οξυνθεί με λάθος κινήσεις από ελληνικής πλευράς εξ αιτίας της τρέχουσας κρίσης, αλλά αντιθέτως θα πρέπει, από την οπτική γωνιά μιας εθνικής αναπτυξιακής πολιτικής, να διευρυνθεί ο ρόλος των ελληνικών τραπεζών στη χρηματοδότηση της ναυτιλίας καλύπτοντας τα τυχόν κενά που αφήνουν οι ξένες τράπεζες.

Συγχρόνως, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα από την πλευρά των εποπτικών Αρχών, ειδικότερα της Τράπεζας της Ελλάδος, σε ότι αφορά την εφαρμογή των κανόνων της Βασιλείας ΙΙΙ, που αφορούν στην αντιμετώπιση του πιστωτικού κινδύνου από πλευράς τραπεζών, με ρεαλιστικό τρόπο που θα λαμβάνει υπόψη την ιδιομορφία της ναυτιλιακής δραστηριότητας.

Αρνητική εξέλιξη για τη βιωσιμότητα του εθνικού ναυτιλιακού cluster αποτελεί και η δραματική συρρίκνωση του αριθμού των Ελλήνων ναυτικών. Δεν νοείται ελληνική ναυτιλία χωρίς την παρουσία σημαντικού αριθμού άρτια εκπαιδευμένων Ελλήνων ναυτικών.

Δυστυχώς, ο κίνδυνος είναι πλέον ορατός να χαθεί για τη χώρα μας το ναυτιλιακό know-how που είναι αναγκαίο για τη στελέχωση όχι μόνον του ελληνόκτητου στόλου, αλλά και για τη λειτουργία όλου του πλέγματος παραγωγής ναυτιλιακών υπηρεσιών στη στεριά.

Πρέπει να σημειωθεί σχετικά ότι και η στελέχωση των ναυτιλιακών γραφείων και γενικότερα πολλών εταιρειών που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στη στήριξη του εμπορικού στόλου βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε έμπειρους Έλληνες ναυτικούς που, μετά την υπηρεσία τους στη θάλασσα, εξελίσσονται σε ναυτιλιακούς μάνατζερ ή σε εφοπλιστές.

Για το λόγο αυτό επιβάλλεται να συνεχιστούν οι προσπάθειες του κράτους και των κοινωνικών εταίρων για την προσέλευση νέων στο ναυτικό επάγγελμα παράλληλα με ριζικές τομές στον τομέα της ναυτικής εκπαίδευσης.

Ειδικότερα, σε ό, τι αφορά την ναυτική εκπαίδευση, επιβάλλεται η αναβάθμιση και επικαιροποίηση των προγραμμάτων στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) ώστε να ενσωματώνουν τις τελευταίες εξελίξεις στην τεχνολογία σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην αναθεωρημένη Διεθνή Σύμβαση για τα πρότυπα εκπαίδευσης για τους ναυτικούς ( standards of training, certification, watch keeping for seafarers). Οι κανόνες της νέας αυτής σύμβασης στοχεύουν στο να εκπαιδεύσουν και να πιστοποιήσουν τους ναυτικούς έτσι ώστε να λειτουργήσουν τα σύγχρονα πλοία. Στην αναβάθμιση του δημοσίου συστήματος ναυτικής εκπαίδευσης πρέπει να προβλεφθεί η μετεκπαίδευση του υπάρχοντος διδακτικού προσωπικού, ιδιαίτερα πάνω σε νεότευκτα πλοία ώστε να εξοικειωθούν με τις νέες τεχνολογίες, καθώς και η προώθηση μεθόδων διδασκαλίας που υποβοηθούνται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές.

Συγχρόνως, δεδομένης της στενότητας των πόρων στον κρατικό προϋπολογισμό, αποτελεί μονόδρομο η υλοποίηση του υφισταμένου θεσμικού πλαισίου για την δραστηριοποίηση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στο χώρο της ναυτικής εκπαίδευσης και επιμόρφωσης. Επίσης, στις κινήσεις που γίνονται από κυβερνητικής πλευράς για την ενεργοποίηση του ΕΣΠΑ δεν πρέπει να αγνοηθεί η ναυτική εκπαίδευση και κατάρτιση.

Βασικό συστατικό στοιχείο του ναυτιλιακού cluster αποτελούν οι ελληνικοί λιμένες. Μετά το πετυχημένο υπόδειγμα παραχώρησης χρήσης δυο προβλητών στο λιμένα Πειραιώς προς την κινεζική COSCO (κάτι το οποίο τώρα επαινούν οι αρχικοί πολέμιοί του) υπάρχει πλέον η εμπειρία για παρόμοιες παραχωρήσεις συνδεόμενες με την εκτέλεση επενδύσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών λιμένων μέσω του εκσυγχρονισμού των υποδομών τους και των υπηρεσιών που παρέχουν. Στόχος είναι η προσέλκυση φορτίων και επιβατών, με την αντίστοιχη δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και τη μείωση του κόστους διακίνησης, που θα βελτιώσει έμμεσα και την ανταγωνιστικότητα της υπόλοιπης ελληνικής οικονομίας.