Η Συμμαχία αποφασίζει | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Συμμαχία αποφασίζει

Τι πρέπει να κάνει το ΝΑΤΟ στο Σικάγο και τι όχι
Περίληψη: 

Μια σειρά από ζητήματα αντιμετωπίζουν οι ηγέτες του ΝΑΤΟ αυτό το Σαββατοκύριακο στο Σικάγο. Η επιτυχία εξαρτάται από την ιεράρχηση στο Αφγανιστάν, το «έξυπνο» αμυντικό πρόγραμμα και τη διεύρυνση. Η Ρωσία μπορεί να περιμένει.

H JEANNE SHAHEEN είναι εν ενεργεία γερουσιαστής από το Νιού Χάμπσαϊρ των ΗΠΑ.

Αυτό το Σαββατοκύριακο, το Σικάγο φιλοξενεί την 25η Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού της Βορειοατλαντικής Συνθήκης (North Atlantic Treaty Organization, ΝΑΤΟ). Το διακύβευμα είναι σημαντικό: οι πρωτεύουσες όλων σχεδόν των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ παλεύουν με άνευ προηγουμένου οικονομικές προκλήσεις -δημοσιονομική κρίση που έχει οδηγήσει σε ανεπιθύμητα μέτρα λιτότητας, φθίνοντες προϋπολογισμούς για την άμυνα και ασθενή οικονομική ανάπτυξη - καθώς και ραγδαίες εξελίξεις της κατάστασης της ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων των κρατών - παριών με πυρηνικές φιλοδοξίες, της αναταραχής στη Μέση Ανατολή, της αστάθειας στο Αφγανιστάν και το Πακιστάν και της παγκόσμιας τρομοκρατίας.

Σημειώνοντας όλες αυτές τις προκλήσεις, οι επικριτές θρηνούν για την «παρακμή της Δύσης» και άρχισαν να διερωτώνται για τη σημασία του ΝΑΤΟ. Δεν είναι η πρώτη φορά που το έπραξαν. Μόλις επτά χρόνια μετά την ίδρυσή του ΝΑΤΟ, ο στρατηγός J. Lawton Collins, ο πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου του αμερικανικού στρατού, συνόψισε την κριτική κατά του ΝΑΤΟ σε ένα δοκίμιό του στο Foreign Affairs του 1956 υπερασπιζόμενος την Συμμαχία:

«Από τη Σύνοδο Κορυφής της Γενεύης [το 1955], έχουν εγερθεί ερωτήματα ως προς το εάν το ΝΑΤΟ παραμένει χρήσιμο. Είναι ξεπερασμένο σε αυτές τις ημέρες του πιθανού θερμοπυρηνικού πολέμου; Είναι αρκετά ευέλικτο και βιώσιμο για την αντιμετώπιση των νέων απειλών που προέρχονται από το «ατομική αδιέξοδο» μεταξύ Ανατολής και Δύσης; Αυτά και άλλα παρόμοια ζητήματα έχουν προκύψει στο μυαλό υπεύθυνων ανδρών».

Περισσότερα από πενήντα χρόνια αργότερα, έχω ακούσει παρόμοια άκριτη ρητορική από αρνητές στις αίθουσες του Καπιτωλίου και σε φόρουμ πέρα από τον Ατλαντικό. Λοιπόν, πώς πρέπει να ανταποκριθεί το ΝΑΤΟ σε αυτά τα επιχειρήματα σχετικά με την υποτιθέμενη αδυναμία του;

Με δύναμη και περηφάνια. Κατά τη σύνοδο κορυφής του τρέχοντος έτους, η Δύση πρέπει να αντιδράσει και να υπενθυμίσει στον κόσμο ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους στο ΝΑΤΟ εξακολουθούν να κατέχουν απαράμιλλη δύναμη να διαμορφώσει τον κόσμο προς το καλύτερο. Αυτή η σύνοδος θα πρέπει να επιδείξει τη δέσμευση των μελών του ΝΑΤΟ στις αρχές που έχουν θρέψει την δύναμή του για δύο γενιές: την επιμονή και την αφοσίωση στην αντιμετώπιση των προκλήσεων συνεχώς. Τα μέλη πρέπει να θέσουν μια ατζέντα για το ΝΑΤΟ που θα αντιμετωπίζει τόσο τις αδυναμίες του όσο και θα αξιοποιεί τις επιτυχίες του - αρχής γενομένης με τις πρόσφατες επιχειρήσεις στη Λιβύη.

Κατά την προηγούμενη σύνοδο κορυφής στη Λισαβόνα, πριν από δύο χρόνια, τα μέλη της συμμαχίας υιοθέτησαν μια νέα Στρατηγική Αντίληψη - ένα δεκαετές πρόγραμμα για το ΝΑΤΟ. Το έγγραφο είναι το πρώτο του είδους του, δεδομένου ότι πριν από την 11η Σεπτεμβρίου του 2001 τα ανάλογα έγγραφα περιέγραφαν τις δυνατότητες που θα χρειαστεί στο μέλλον το ΝΑΤΟ, λαμβάνοντας υπόψη τις επιχειρήσεις που αναμένεται να αναλάβει. Ζητήθηκε, λοιπόν, από την συμμαχία να γίνει πιο ευέλικτη, πιο ικανή και πιο αποτελεσματική. Αμφιβάλλω ότι πολλοί οραματίστηκαν εκείνη τη στιγμή ότι η πορεία του ΝΑΤΟ από τη Λισαβόνα στο Σικάγο θα κάνει μια παράκαμψη στους δρόμους της Τρίπολης και ότι η νέα Στρατηγική Αντίληψη θα δοκιμαστεί τόσο γρήγορα.

Η ιστορία θα είναι ο τελικός κριτής του κατά πόσον η παρέμβαση στη Λιβύη ήταν μια μακροπρόθεσμη στρατηγική επιτυχία. Αυτό που δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση, όμως, είναι το γεγονός ότι το ΝΑΤΟ και οι εταίροι του ενήργησαν γρήγορα και αποτελεσματικά για να σώσουν χιλιάδες αθώους πολίτες από μια επικείμενη σφαγή.

Θυμάμαι την επίσκεψή μου στο αρχηγείο του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, μία μόλις εβδομάδα μετά την αρχή της στρατιωτικής επέμβασης στη Λιβύη για να ακούσω απευθείας τα σχέδια και τους στόχους της συμμαχίας. Αν και αισθάνθηκα λίγο την ταραχή και την έξαψη, υπήρχε μια ξεχωριστή αίσθηση ενός ανανεωμένου σκοπού και μια αποφασιστικότητα στο ΝΑΤΟ να ανταποκριθεί γρήγορα και αποτελεσματικά στα αιτήματα από τον Αραβικό Σύνδεσμο και το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ για παρέμβαση. Σε μόλις 222 ημέρες, το ΝΑΤΟ έθεσε τις βάσεις για την ανατροπή μιας πολύχρονης και στυγνής δικτατορίας. Το έπραξε σε ένα κλάσμα του κόστους των προηγούμενων παρεμβάσεων (κατ' εκτίμηση 1,1 δισ. δολάρια από χρηματοδότηση των ΗΠΑ, σε σύγκριση με τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια που δαπανώνται στο Ιράκ και το Αφγανιστάν) και χωρίς στρατιωτικές απώλειες του ΝΑΤΟ.

Στη σύνοδο κορυφής, το ΝΑΤΟ δεν πρέπει να διστάσει να διαλαλήσει την επιτυχία των προσπαθειών του στη Λιβύη. Αλλά την ίδια στιγμή, θα πρέπει να αναγνωρίσει και να προσπαθήσει να αντιμετωπίσει τα σημαντικά κενά ικανοτήτων που αποκάλυψε αυτή η επιχείρηση, μεταξύ άλλων όσον αφορά τη στοχοθέτηση, την παρακολούθηση, τον ανεφοδιασμό και την έλλειψη πυρομαχικών. Επιπλέον, οι επικριτές σημειώνουν ότι μόνο 14 από τα 28 κράτη μέλη συμμετείχαν στην επιχείρηση. Είναι επικίνδυνο να κρίνουμε μια αποστολή μόνο με ένα τέτοιο μέτρο. Ακόμα κι έτσι, σύμμαχοι με πολυπόθητες δυνατότητες, όπως η Γερμανία, πρέπει να συνεισφέρουν, όταν η συμμαχία επιλέγει να ενεργήσει. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να συνεχίσουν να επωμίζονται τόσο πολύ από το στρατιωτικό βάρος του ΝΑΤΟ.

Επόμενο θέμα στην ημερήσια διάταξη στο Σικάγο θα πρέπει να είναι η επίλυση των λεπτομερειών της επικείμενης μετάβασης στο Αφγανιστάν. Στη σύνοδο κορυφής της Λισαβόνας, τα μέλη του ΝΑΤΟ συμφώνησαν ομόφωνα ότι το 2014 θα είναι η ημερομηνία που θα παραδώσουν την ευθύνη για την ασφάλεια στις εθνικές δυνάμεις της χώρας. Το Σικάγο θα είναι λοιπόν η στιγμή για τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να ορίσουν πληρέστερα τις παραμέτρους της απόσυρσης των δυνάμεών τους και να σχεδιάσουν μια σχέση με το Αφγανιστάν για μετά το 2014, που θα είναι αξιόπιστη και ρεαλιστική. Τα σχέδια πρέπει να περιλαμβάνουν συγκεκριμένους αριθμούς στρατευμάτων και οικονομικές δεσμεύσεις από τα μέλη της συμμαχίας.