Οι ευρωπαϊκές τράπεζες και η κρίση

Πλέον οι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν αρχίσει να αντιλαμβάνονται ότι το κύριο αίτιο της κρίσης στην Ευρώπη δεν είναι απλώς οι δημοσιονομική παθογένεια ορισμένων οικονομιών του νότου αλλά το πρόβλημα είναι πολύ πιο σύνθετο. Όπως εξηγεί ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και του London School of Economics, Χρήστος Χατζηεμμανουήλ, κομβικό ρόλο έπαιξαν οι τράπεζες στην εξέλιξη της κρίσης στην Ευρώπη. Σε μερικές χώρες, όπως η Ισπανία, ήταν οι υπεύθυνες για τα δημοσιονομικά προβλήματα του κράτους ενώ σε άλλες, όπως η Ελλάδα, οι τράπεζες επλήγησαν από τα δημοσιονομικά προβλήματα της χώρας. Μέχρι στιγμής το κέντρο της Ευρώπης δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα με τις δικές του τράπεζες ωστόσο το συνολικό ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα χρήζει ανάταξης που, όμως, δεν είναι ορατή. Μια τραπεζική Ένωση, παράλληλη με τους άλλους θεσμούς της ΕΕ θα μπορούσε να δώσει τη λύση. Ωστόσο, τα ζητήματα και τα αναπάντητα ερωτηματικά που ανακύπτουν είναι πολλά. Και όσο η Γερμανία και η Ευρωπαϊκή Ένωση αδυνατούν να προσφέρουν μια πειστική και βιώσιμη λύση, η ευρωζώνη θα κινδυνεύει όλο και περισσότερο να εισέλθει σε μεγάλες περιπέτειες.

Επίσης, ο Παντελής Σκλιάς, καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, γράφει για τους τέσσερις μύθους (δηλαδή ότι η κρίση είναι ελληνική, ότι η κρίση ενίσχυσε τους δεσμούς στην ΕΕ, ότι η λύση πρέπει να είναι όπως στη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία και, τέλος, ότι η λύση πρέπει να είναι όπως εκείνη του ΔΝΤ στη Λατινική Αμερική) που οδήγησαν την Ελλάδα βαθιά στην οικονομική ύφεση και για τους τρόπους που μπορεί αυτή η πορεία να αναστραφεί, ενώ ο Sebastian Mallaby, συγγραφέας και συνεργάτης του Council on Foreign Relations για θέματα διεθνούς οικονομίας, επιχειρηματολογεί υπέρ της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπενθυμίζοντας ότι η ΕΚΤ έχει καταβάλλει μεγάλες προσπάθειες να διασώσει την ευρωζώνη αλλά οι απόψεις της Γερμανίας μπλοκάρουν κάθε περαιτέρω προσπάθεια που θα μπορούσε να διασώσει τη νομισματική ένωση. Ο Mallaby θεωρεί ότι αν η ευρωζώνη καταστραφεί, αυτή η καταστροφή θα μπορούσε να αποφευχθεί.

Οι προκλήσεις για την Ευρώπη δεν είναι μόνο οικονομικές. Ο James Kirchick από το Κέντρο Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ανάλυσης, περιγράφει την στροφή της κυβέρνησης της Ουγγαρίας προς τον αυταρχισμό. Ο νυν πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν με μια σειρά αποφάσεών του δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με την υγεία της δημοκρατίας στην χώρα και, παρότι ακόμη η Ουγγαρία δεν έχει μπει στο «κόκκινο» των δημοκρατικών δεικτών, εάν και εφόσον αυτό συμβεί τότε η Ευρώπη θα πρέπει να προχωρήσει πολύ περισσότερο από την φραστική πίεση στον Όρμπαν και τις επίσημες διαμαρτυρίες για τις παρεκκλίσεις του από την δημοκρατία, όπως κάνει μέχρι σήμερα.

Σε ένα άρθρο του που ήδη έχει ξεσηκώσει αντιδράσεις, ο καθηγητής Kenneth N. Waltz του Ινστιτούτου Μελετών Πολέμου και Ειρήνης Saltzman, υποστηρίζει ότι αν το Ιράν αποκτήσει πυρηνική βόμβα, αυτό θα αποδειχθεί ότι είναι καλύτερο για την σταθερότητα της Μέσης Ανατολής. Την άποψή του στηρίζει κυρίως στην ιστορική συμπεριφορά άλλων πυρηνικών κρατών αλλά και στην πεποίθηση ότι το Ιράν δεν κυβερνάται από «τρελούς μουλάδες» αλλά από ανθρώπους που έχουν τους ίδιους στόχους όπως όλοι οι κυβερνήτες. Στον αντίποδα ο MPhil στις πολιτικές και διεθνείς σπουδές και υποψήφιος Δρ., Ιωάννης Π. Σωτηρόπουλος, θεωρεί ότι εφόσον το Ιράν αποκτήσει πυρηνική δυνατότητα οι ισορροπίες στη Μέση Ανατολή θα αλλάξουν τόσο πολύ και τόσο ραγδαία που κανείς δεν μπορεί να προδικάσει οποιοδήποτε αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικά αναφέρει την περίπτωση του (πυρηνικού) Πακιστάν το οποίο θα αρχίσει να συμπιέζεται μεταξύ της παραδοσιακά αντίπαλης Ινδίας και του νεο-ενισχυθέντος Ιράν.

Παράλληλα, ο καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας στο τμήμα Τουρκικών και Σύγχρονων Ασιατικών Σπουδών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης Θ. Μάζης καταγράφει τους νέους παράγοντες που προδιαγράφουν τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, ιδίως μετά την Αραβική Άνοιξη. Θεωρεί ότι δύο από τα βασικά «κλειδιά» για το προσεχές μέλλον είναι η κινητικότητα που επιδεικνύει το Κατάρ και οι εξελίξεις στο κουρδικό ζήτημα που επηρεάζουν κυρίως τρείς χώρες, την Τουρκία, τη Συρία και το Ιράκ.

Ο ανταποκριτής του Economist στη Μόσχα, Joshua Yaffa, παρουσιάζει δύο καινούργια βιβλία που αφορούν στην αινιγματική ζωή και σκέψη του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν. Ενώ όμως, τα βιβλία εστιάζουν στον ίδιο τον Πούτιν, ο Yaffa δίνει έμφαση στον «αυτοκρατορικό» τρόπο της διακυβέρνησής του και στο κράτος που έχει οικοδομήσει, υπογραμμίζοντας το δημοκρατικό έλλειμμα στη Ρωσία. Ήδη ο Πούτιν αντιμετωπίζει αντιδράσεις από την ρωσική μεσαία τάξη που θέλει περισσότερη συμμετοχή στην πολιτική διαδικασία.

Ο γενικός διευθυντής της Gryphon Partners, Alexander Benard, γράφει για την ιδιότυπη αποχή των ΗΠΑ από την εμπορική διπλωματία και πώς αυτό δημιουργεί ανταγωνιστικό μειονέκτημα στις αμερικανικές επιχειρήσεις. Μεγάλη κερδισμένη η Κίνα και ακολουθούν η Ινδία, η Βραζιλία, η Ευρώπη. Η πρότασή του μεταξύ άλλων είναι να επιβληθεί στους πρέσβεις να ασκούν εμπορική διπλωματία και να ελέγχονται για την αποτελεσματικότητά τους στον τομέα αυτό.

Την διάλυση των μύθων σχετικά με τους τρόπους προστασίας του περιβάλλοντος επιχειρεί ο καθηγητής στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων της Κοπεγχάγης, Bjørn Lomborg, και ανατρέπει έναν προς έναν τους ισχυρισμούς της Λέσχης της Ρώμης η οποία κατόρθωσε να επιβάλλει την άποψη ότι η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι συνεχής και κάποτε θα φέρει την καταστροφή του κόσμου κυρίως λόγω έλλειψης πόρων. Ούτε τα αποθέματα των πρώτων υλών δείχνουν να εξαντλούνται, ούτε η παραγωγή τροφίμων. Ούτε η μόλυνση σκοτώνει σήμερα περισσότερους από όσους στο παρελθόν. Η ανθρώπινη εφευρετικότητα ξεπερνά τα εμπόδια!

Για μια ακόμα ανατροπή των όσων μέχρι σήμερα γνωρίζουμε γράφει ο διευθύνων σύμβουλος της Εταιρείας Γεωπολιτικών Σπουδών, Παντελής Ρίτσος, ο οποίος σημειώνει πως οι επισιτιστικές κρίσεις φέρνουν στο προσκήνιο την συγκέντρωση των μοχλών της παγκόσμιας διατροφής σε χέρια ολίγων ισχυρών πολυεθνικών. Πρέπει να γυρίσουμε σε μοντέλα εθνικής επάρκειας, και η Ελλάδα είναι μια χώρα που μπορεί να το κάνει εύκολα, είναι ένα από τα βασικά συμπεράσματά του.

Τέλος, ο μελετητής του Κέντρου Steyer-Taylor του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Jeffrey Ball, παρουσιάζει την όχι και τόσο ευοίωνη προοπτική της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, καθώς οι πολιτικές επιδοτήσεων που επέλεξαν οι κυβερνήσεις να τις βοηθήσουν, φθάνουν πλέον στα όριά τους μέσα στο γενικότερο κλίμα της οικονομικής δυστοκίας. Πλέον, η ανάπτυξη αυτών των μορφών ενέργειας πρέπει να διέπεται από σοβαρότητα που μέχρι σήμερα δεν υπήρχε, για παράδειγμα, πρέπει να δοθεί περισσότερη έμφαση στα δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρισμού που σήμερα δεν αντέχουν την προσθήκη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας..

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr