Γιατί το Ιράν πρέπει να αποκτήσει την πυρηνική βόμβα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γιατί το Ιράν πρέπει να αποκτήσει την πυρηνική βόμβα

Η πυρηνική ισορροπία θα σημάνει σταθερότητα
Περίληψη: 

Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν είναι μια εξαιρετικά τρομακτική προοπτική που μπορεί να φθάσει να είναι ως και μια ζωτική απειλή. Στην πραγματικότητα, δημιουργώντας μια πιο ανθεκτική ισορροπία στρατιωτικής ισχύος στη Μέση Ανατολή, ένα πυρηνικό Ιράν θα δώσει περισσότερη σταθερότητα στην περιοχή, όχι λιγότερη.

Ο KENNETH N. WALTZ είναι βασικός ερευνητής στο Ινστιτούτο Μελετών Πολέμου και Ειρήνης Saltzman.

Τους τελευταίους μήνες έχουμε γίνει μάρτυρες μιας έντονης συζήτησης για τον καλύτερο τρόπο που οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ισραήλ θα ανταποκριθούν στις πυρηνικές δραστηριότητες του Ιράν. Καθώς η συζήτηση μαινόταν, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενίσχυσαν το ήδη ισχυρό καθεστώς κυρώσεων κατά της Ισλαμικής Δημοκρατίας και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι θα ξεκινήσει εμπάργκο για το ιρανικό πετρέλαιο την 1η Ιουλίου. Παρά το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ΕΕ και το Ιράν πρόσφατα επέστρεψαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, μια απτή αίσθηση της κρίσης εξακολουθεί να πλανάται.

Δεν θα έπρεπε. Οι περισσότεροι Αμερικανοί, Ευρωπαίοι και Ισραηλινοί πολιτικοί σχολιαστές προειδοποιούν ότι ένα πυρηνικά εξοπλισμένο Ιράν θα ήταν η χειρότερη δυνατή έκβαση της τρέχουσας κρίσης. Στην πραγματικότητα, θα ήταν πιθανώς το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα: αυτό που πιθανότατα θα αποκαταστήσει τη σταθερότητα στη Μέση Ανατολή.

Η ΔΥΝΑΜΗ ΠΑΡΑΚΑΛΑΕΙ ΝΑ ΙΣΟΡΡΟΠΗΣΕΙ

Η κρίση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα μπορούσε να λήξει με τρεις διαφορετικούς τρόπους. Πρώτον, διπλωματία σε συνδυασμό με σοβαρές κυρώσεις θα μπορούσαν να πείσουν το Ιράν να εγκαταλείψει την επιδίωξη ενός πυρηνικού όπλου. Αλλά το αποτέλεσμα αυτό είναι απίθανο: η ιστορική καταγραφή δείχνει ότι μια χώρα που προσπαθεί να αποκτήσει πυρηνικά όπλα σπάνια αποθαρρύνεται. Η τιμωρία ενός κράτους μέσω οικονομικών κυρώσεων δεν εκτροχιάζει αποφασιστικά το πυρηνικό του πρόγραμμα. Παράδειγμα η Βόρεια Κορέα, η οποία κατάφερε να φτιάξει πυρηνικά όπλα παρά τους αμέτρητους γύρους κυρώσεων από τα Ηνωμένα Έθνη και τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Εάν η Τεχεράνη κρίνει ότι η ασφάλειά της εξαρτάται από την κατοχή πυρηνικών όπλων, οι κυρώσεις είναι απίθανο να αλλάξουν το σκεπτικό της. Στην πραγματικότητα, η προσθήκη ακόμα περισσότερων κυρώσεων τώρα θα μπορούσε να κάνει το Ιράν να αισθάνεται ακόμα πιο ευάλωτο, δίνοντας ακόμα ένα λόγο να επιδιώξει την προστασία του με το ύστατο αποτρεπτικό όπλο.

Το δεύτερο δυνατό αποτέλεσμα είναι ότι το Ιράν σταματά τις δοκιμές για πυρηνικό όπλο, αλλά αναπτύσσει μια εναλλακτική ικανότητα, την ικανότητα να κατασκευάσει και να δοκιμάσει ένα πυρηνικό όπλο αρκετά γρήγορα. Το Ιράν δεν θα είναι η πρώτη χώρα που θα αποκτήσει ένα εξελιγμένο πυρηνικό πρόγραμμα, χωρίς να φτιάξει τελικά μια πραγματική βόμβα. Η Ιαπωνία, για παράδειγμα, διατηρεί μια τεράστια πολιτική πυρηνική υποδομή. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα μπορούσε να παραγάγει ένα πυρηνικό όπλο σε σύντομο χρονικό διάστημα.

Μια τέτοια εναλλακτική δυνατότητα θα μπορούσε να ικανοποιήσει τις εγχώριες ανάγκες των πολιτικών ηγετών του Ιράν εξασφαλίζοντας τους σκληροπυρηνικούς ότι μπορούν να απολαμβάνουν όλα τα οφέλη που έχει μια πυρηνική βόμβα (όπως η αυξημένη ασφάλεια), χωρίς τα μειονεκτήματα (όπως η διεθνής απομόνωση και καταδίκη). Το πρόβλημα είναι ότι η εναλλακτική ικανότητα μπορεί να μην λειτουργήσει όπως θα έπρεπε.

Τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Ευρωπαίους συμμάχους τους κατά κύριο λόγο τους απασχολεί ο πολεμικός εξοπλισμός, οπότε μπορεί να δεχτούν ένα σενάριο στο οποίο το Ιράν σταματά πριν την κατασκευή ενός πυρηνικού όπλου. Ωστόσο, το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφές ότι θεωρεί απαράδεκτη απειλή ακόμα και μόνο μια αυξημένη ιρανική ικανότητα πυρηνικού εμπλουτισμού. Είναι πιθανό, λοιπόν, ότι μια επαληθεύσιμη δέσμευση από το Ιράν ότι σταματά την κατασκευή ενός πυρηνικού όπλου θα μπορούσε να κατευνάσει τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις, αλλά θα άφηνε ανικανοποίητους τους Ισραηλινούς. Το Ισραήλ θα φοβόταν λιγότερο ένα δυνητικό πυρηνικό όπλο από όσο ένα πραγματικό και ως εκ τούτου πιθανόν θα συνεχίσει τις επικίνδυνες προσπάθειές του να ανατρέψει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μέσω σαμποτάζ και δολοφονιών – κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει το Ιράν στο συμπέρασμα ότι μια εναλλακτική ικανότητα είναι τελικά αποτρεπτικά ανεπαρκής και ότι μόνο ο πραγματικός πυρηνικός εξοπλισμός μπορεί να του παρέχει την ασφάλεια που επιδιώκει.

Η τρίτη πιθανή έκβαση της αντιπαράθεσης είναι ότι το Ιράν συνεχίζει την τρέχουσα πορεία του και προχωράει σε δημόσια δοκιμή ενός πυρηνικού όπλου. Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι αυτή η εξέλιξη θα είναι απαράδεκτη, υποστηρίζοντας ότι ένα πυρηνικό Ιράν είναι μια εξαιρετικά τρομακτική προοπτική, αποτελώντας ακόμη και μια ζωτική απειλή. Τέτοια διατύπωση είναι χαρακτηριστική των μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες ιστορικά ενοχλούνται κάθε φορά που μια άλλη χώρα αρχίζει να αναπτύσσει ένα δικό της πυρηνικό όπλο. Ωστόσο, μέχρι τώρα, κάθε φορά που μια άλλη χώρα έχει καταφέρει να βρει το δρόμο της ως το πυρηνικό κλαμπ, τα άλλα μέλη πάντα αλλάζουν πλεύση και αποφασίζουν να ζήσουν με αυτή την νέα κατάσταση. Στην πραγματικότητα, μειώνοντας τις ανισορροπίες σχετικά με την στρατιωτική δύναμη, τα νέα πυρηνικά κράτη προσφέρουν γενικά περισσότερη περιφερειακή και διεθνή σταθερότητα, όχι λιγότερη.

Το περιφερειακό πυρηνικό μονοπώλιο του Ισραήλ, το οποίο έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικό μέσα στις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες, έχει προκαλέσει μεγάλη αστάθεια στη Μέση Ανατολή. Σε καμία άλλη περιοχή του κόσμου δεν υπάρχει ένα μοναχικό, ανεξέλεγκτο πυρηνικό κράτος. Είναι το πυρηνικό οπλοστάσιο του Ισραήλ και όχι η επιθυμία του Ιράν να αποκτήσει ένα αντίστοιχο οπλοστάσιο, που έχει συμβάλει περισσότερο στη σημερινή κρίση. Η ισχύς, στο κάτω – κάτω, παρακαλεί να είναι ισορροπημένη. Αυτό που είναι εκπληκτικό στην περίπτωση του Ισραήλ είναι ότι πέρασε τόσος πολύς καιρός για να αναδυθεί ένας πιθανός εξισορροπιστής.