Πού σκόνταψε η Ινδία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πού σκόνταψε η Ινδία

Μπορεί το Νέο Δελχί να ξαναβρεί τις παλιές καλές συνήθειες;
Περίληψη: 

Μόλις πριν από λίγα χρόνια, η Ινδία έδειχνε να βρίσκεται στα πρόθυρα του να γίνει η επόμενη μεγάλη δύναμη παγκοσμίως. Σήμερα, το μέλλον της μοιάζει λιγότερο βέβαιο. Αν και πολλοί αποδίδουν το γεγονός στην παγκόσμια οικονομική ύφεση, το ουσιαστικό πρόβλημα είναι εσωτερικό, και κυρίως είναι η συγκεντρωτική, κρυψίνοα και αυταρχική πολιτική κουλτούρα που διακατέχει το Νέο Δελχί.

Ο PRATAP BHANU MEHTA είναι πρόεδρος του Κέντρου Πολιτικής Έρευνας, μιας «δεξαμενής σκέψης» που εδρεύει στο Νέο Δελχί.

Όταν, το 2009, η Ενωμένη Προοδευτική Συμμαχία, μια ένωση κεντροαριστερών κομμάτων υπό την καθοδήγηση του Ινδικού Εθνικού Κογκρέσου, ανέλαβε την εξουσία για μια δεύτερη θητεία, όλα έδειχναν ότι η Ινδία ακολουθούσε τον σωστό δρόμο χωρίς παρεκκλίσεις. Η οικονομία της ακολουθούσε ανοδική πορεία μέσα στη χειρότερη δίνη της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, με ΑΕΠ αυξανόμενο ταχέως σε ένα ετήσιο ποσοστό της τάξης του 7%, με τάση επιτάχυνσης (έφθασε στο 10,4% το 2010). Ο πληθωρισμός ήταν χαμηλός, η κυβέρνηση είχε -επιτέλους- αρχίσει να ασχολείται σοβαρά με τα προβλήματα της χώρας και η πολιτική σκηνή της μεγαλύτερης σε μέγεθος δημοκρατίας στον κόσμο ήταν σε αναβρασμό αλλά και σε ακμαία κατάσταση. Ο υπόλοιπος κόσμος είχε φθάσει στο σημείο να θεωρεί την Ινδία σοβαρή παγκόσμια δύναμη. «Η Ινδία δεν είναι απλώς μια αναδυόμενη δύναμη», είχε πει ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα στο ινδικό κοινοβούλιο τον Νοέμβριο του 2010. «Η Ινδία έχει ήδη αναδυθεί».

Ωστόσο, δύο μόλις χρόνια αργότερα, ο ρυθμός ανάπτυξης της Ινδίας μειώνεται, το εθνικό της έλλειμμα αυξάνει και ο πληθωρισμός ανεβαίνει, ύστερα από πτωτική τάση που παρουσίαζε στο διάστημα από τις αρχές του 2010 και μέχρι τις αρχές του 2012. Τα σχέδια για οικοδόμηση ενός πιο συνεκτικού κράτους τελούν σε καθεστώς αποδιοργάνωσης. Η εισοδηματική ανισότητα έχει αυξηθεί. Σύμφωνα με τους οικονομολόγους Λαβίς Μπανταρί και Σουριακάντ Γιαντάβ, ο συντελεστής Gini για την αστική πληθυσμιακή πυκνότητα (πρόκειται για έναν δείκτη όπου ο βαθμός 0 δηλώνει την απόλυτη ισοκατανομή και ο βαθμός 1 την απόλυτη ανισοκατανομή) αυξήθηκε από το 0,35 το 2005 στο 0,65 σήμερα. Η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες όπως το νερό, η περίθαλψη και υγειονομία, παραμένουν αξιοθρήνητα ανεπαρκείς. Εν τω μεταξύ, η δημοκρατία στη χώρα παραπαίει. Λόγω απουσίας ηγεσίας, η παραγωγή πολιτικής έχει πρακτικά σταματήσει. Από μια κατάσταση που άγγιζε σχεδόν τη βεβαιότητα, η Ινδία έχει φθάσει τώρα στο 50-50, υποστηρίζει στο βιβλίο του Breakout Nations, ο οικονομικός αναλυτής Ρουσίρ Σάρμα.

Εντούτοις, η μεταβολή στις οικονομικές επιδόσεις της Ινδίας δεν είναι τόσο έντονη όσο φανερώνει η σύγκριση των στοιχείων των ετών 2009 και 2012. Η οικονομία της χώρας είχε προβλήματα σε όλο το διάστημα. Όλη αυτή η προβολή που της έγινε το 2009, έκρυβε μια σειρά από ουσιαστικές αδυναμίες. Παρά την κάποια οικονομική φιλελευθεροποίηση στα χρόνια που προηγήθηκαν, μια ολόκληρη σειρά διατάξεων εξακολουθούν να δημιουργούν ένα ασφυκτικό περιβάλλον για τις περισσότερες επιχειρηματικές δραστηριότητες. Επιπλέον, ο αγροτικός τομέας, που εκπροσωπεί το 15% του ΑΕΠ της χώρας και απασχολεί σχεδόν το 50% του εργατικού δυναμικού της, αποτελεί συνεχή πηγή ανησυχίας. Περιορισμοί, όπως η αυστηρή εργατική νομοθεσία, η ανακόλουθη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και οι αυθαίρετες πρακτικές στην απόκτηση γης, δυσχεραίνουν τους παραγωγούς, που δεν μπορούν ν’ ανταποκριθούν στις μεταβολές της ζήτησης. Οι διακυμάνσεις στις τιμές των τροφίμων, ένα βάρος ασήκωτο για τους φτωχούς και τους αγρότες της Ινδίας, είναι ικανές -ανά πάσα στιγμή- να αποδιοργανώσουν την οικονομία της χώρας.

Παρ’ όλα αυτά, η σημερινή απαισιοδοξία για την Ινδία υποτιμά κάποια ουσιαστικά δυνατά σημεία της. Ενώ κάποιοι οικονομικοί δείκτες έχουν παρουσιάσει επιδείνωση από το 2009, το ποσοστό αποταμίευσης των νοικοκυριών στην Ινδία παρέμεινε σε επίπεδο ανώτερο του 30% (στις ΗΠΑ είναι κατώτερο του 5%). Σύμφωνα με την Κεντρική Στατιστική Υπηρεσία της Ινδίας, ο δείκτης ιδιωτικής κατανάλωσης στη χώρα κυμαίνεται γύρω στο 60% (ενώ στην Κίνα είναι 48%). Αυτά τα ισχυρά στοιχεία δείχνουν ότι οι οικονομικές διακυμάνσεις της Ινδίας δεν επιβάρυναν τους φορολογούμενους, αναγκάζοντάς τους να καταφύγουν στις αποταμιεύσεις τους για να τα βγάλουν πέρα στους δύσκολους καιρούς, ούτε έχουν ακόμη χορτάσει την όρεξή τους για αγαθά και υπηρεσίες. Οι ινδικές επιχειρήσεις, επίσης, είναι σε καλή οικονομική κατάσταση και μπορούν γρήγορα ν’ αρχίσουν να επενδύουν σε νέο εργατικό δυναμικό, μηχανολογικό εξοπλισμό και παραγωγικές διαδικασίες, όταν κρίνουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή. Και η κυβέρνηση από την πλευρά της έχει μεγάλα περιθώρια για να καταστήσει αποτελεσματικότερη την είσπραξη των φόρων, έτσι ώστε να χρηματοδοτήσει μεγαλύτερες δημόσιες δαπάνες, χωρίς να μεταθέτει τα βάρη στους πολίτες. Πέρα απ’ αυτά, δεν θα πρέπει κανείς να παραβλέπει και την αισιοδοξία στις τάξεις των φτωχών και πλέον περιθωριοποιημένων ομάδων της χώρας. Η ανάπτυξη άνοιξε και γι’ αυτούς νέες ευκαιρίες, καθώς συνεχίζεται η τάση εξασθένισης της απόλυτης αντιστοιχίας μεταξύ κάστας και επαγγελματικής απασχόλησης. Επιπλέον, οι Ινδοί πείστηκαν για τα οικονομικά πλεονεκτήματα της εκπαίδευσης και δαπανούν απροσδόκητα μεγάλα ποσά για να στείλουν τα παιδιά τους σε καλά ιδιωτικά σχολεία.

Με άλλα λόγια, όπως ακριβώς και το 2009, η Ινδία είναι απολύτως ικανή να εισέλθει στις τάξεις των μεγάλων οικονομικών δυνάμεων του κόσμου. Το πρόβλημα, όμως, βρίσκεται στην πολιτική κατάσταση της χώρας.

ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΑ ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ