Δράκος υπερχρεωμένος…

Μέχρι την ώρα που το Πεκίνο ξεκινήσει ελέγχους στα μέσα του 2009, ούτε η κεντρική κυβέρνηση, ούτε η τραπεζική ρυθμιστική αρχή ήξερε σε τι ποσό έχει φτάσει το χρέος των τοπικών κυβερνήσεων. Από τότε, οι επίσημες εκτιμήσεις της Εθνικής Ελεγκτικής Υπηρεσίας, της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας και της κινεζικής Τραπεζικής Ρυθμιστικής Επιτροπής έχουν θέσει το μέγεθος του χρέους της τοπικής κυβέρνησης στα 5 τρισεκατομμύρια με 14,4 τρισεκατομμύρια γουάν (803 δισεκατομμύρια ως πάνω από δύο τρισεκατομμύρια δολάρια) δηλαδή, 13% - 36% του ΑΕΠ – στα τέλη του 2010. Ιδιώτες αναλυτές συχνά τοποθετούν αυτό το ποσοστό πολύ υψηλότερα: μεταξύ 50% και 100% του ΑΕΠ, ανάλογα με το αν συμπεριλαμβάνονται οι ενδεχόμενες υποχρεώσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης ή τα έμμεσα χρέη (οι οφειλές των κρατικής ιδιοκτησίας και των συνδεδεμένων με το κράτος φορέων).

Επιφανειακά, οι ισολογισμοί των τραπεζών έχουν παραμείνει υγιείς παρόλα τα χρέη, δεδομένου ότι οι τράπεζες συνήθως επαναδιαπραγματεύονται ή ανανεώνουν τα δάνεια εκδίδοντας νέα για να βοηθήσουν τους δανειολήπτες να αποπληρώσουν τα παλιά. Επιπλέον, οι τοπικές κυβερνήσεις έχουν τη δυνατότητα να κάνουν τις πληρωμές των τόκων τους βάζοντας ενέχυρο τη γη τους.

Τα λογιστικά τεχνάσματα των τραπεζών αντιμετωπίζουν μόνο ένα σύμπτωμα του προβλήματος. Τελικά, οι τράπεζες δεν θα είναι σε θέση να επαναδιαπραγματευθούν τα δάνεια γιατί θα «στεγνώσουν» από φρέσκο χρήμα. Και η ικανότητα των αξιωματούχων για την αποπληρωμή των τόκων των δανείων εξαρτάται από τη συνεχή άνοδο των τιμών των ακινήτων και μια δυναμική οικονομία, κανένα από τα οποία δεν μπορεί να θεωρηθεί δεδομένο. Μερικοί αναλυτές έχουν ήδη πει ότι η φούσκα των ακινήτων της Κίνας έχει σκάσει [2]. Αυτό θα μπορούσε να είναι φοβερό, αλλά, όπως έχω υποστηρίξει αλλού [3], το Πεκίνο ούτε μπορεί να και ούτε πρόκειται να αφήσει τις τράπεζες που κρατούν τις οικονομίες των απλών ανθρώπων να καταρρεύσουν. Ο τραπεζικός πανικός θα κυριεύσει εκατομμύρια καταθέτες και θα οδηγήσει σε εκτεταμένη κοινωνική αναταραχή.

ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗ ΦΟΥΣΚΑ

Ακόμη και πριν σκάει, η φούσκα των ακινήτων της Κίνας προκαλεί κοινωνική βλάβη. Μια αναπόφευκτη συνέπεια της καθοδηγούμενης από το κράτος αστικοποίησης είναι ότι οι αγρότες αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τη γη τους. Περίπου 300.000 αγρότες απομακρύνονται από τα χωριά τους κάθε χρόνο για να δημιουργηθεί χώρος για την κατασκευή αεροδρομίων, αυτοκινητοδρόμων και κτιρίων. Από το 1980, περισσότεροι από 60 εκατομμύρια αγρότες, δηλαδή όσος ο πληθυσμός του Ηνωμένου Βασιλείου, έχουν μετακινηθεί.

Οι εκτοπισμένοι συνήθως δεν ερωτώνται πριν από τη μετεγκατάσταση τους. Οι κυβερνήσεις συχνά τους αναγκάζουν να φύγουν κόβοντας την παροχή των υπηρεσιών κοινής ωφελείας, όπως ο ηλεκτρισμός, στα σπίτια τους. Με αυξανόμενο ρυθμό, οι τοπικές κυβερνήσεις προσλαμβάνουν ή συνεργάζονται ακόμα και με γκάνγκστερ για να εκφοβίσουν τους χωρικούς που αρνούνται να μετακινηθούν. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κάποια χωριά, αυτοί οι συμμορίτες είναι γνωστοί ως «η δεύτερη κυβέρνηση».

Η αποζημίωση στους αγρότες οι οποίοι μετακινούνται είναι συχνά ανεπαρκής, επειδή οι διαπραγματεύσεις για την αξία της γης τους γίνεται χωρίς αυτούς. Η αδιαφάνεια επιτρέπει στις αρχές να γεμίζουν τις τσέπες τους με χρήματα που προορίζονταν για τους αγρότες. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι σε μια πρόσφατη έρευνα της Landesa σε περίπου 1.800 αγροτικά νοικοκυριά σε 17 επαρχίες, περίπου το 20% των εκτοπισμένων (οι οποίοι αποτελούν το 43% του δείγματος της έρευνας) δεν είχαν λάβει καμία αποζημίωση. Από εκείνους που είχαν λάβει αμοιβή, το 53,4% ανέφεραν ότι ήταν «πολύ δυσαρεστημένοι» ή «δυσαρεστημένοι» με αυτήν, σε σύγκριση με το 25% που ήταν είτε «ικανοποιημένοι» είτε «πολύ ικανοποιημένοι». Όταν ερωτήθηκαν γιατί, το 80% παραπονέθηκε για ανεπαρκή αποζημίωση, το 47% είπε ότι η αποζημίωση είχε προσδιοριστεί χωρίς την παρουσία του, το 38,4% δήλωσε ότι η πληρωμή ήταν ανεπαρκής για να διατηρήσει το προηγούμενο βιοτικό του επίπεδο, το 28,6% δήλωσε ότι δεν μπόρεσε να βρει εισόδημα μη αγροτικό αφότου είχαν χάσει τη γη τους και το 25% ανέφερε ότι η αποζημίωση είχε υποκλαπεί από τοπικούς αξιωματούχους.

Για τους Κινέζους αγρότες, τα χωράφια είναι τόσο η πηγή για τα προς το ζην όσο και μια μορφή κοινωνικής ασφάλισης. Σε κακές περιόδους, όταν η προσωρινή εργασία ή η απασχόληση στα εργοστάσια «παγώσει» στις πόλεις και στις κωμοπόλεις, οι εργαζόμενοι που έχουν μετεγκατασταθεί μπορούν να επιστρέψουν στη ζωή στα χωριά. Συγκριτικά, οι κάτοικοι των πόλεων δικαιούνται παροχή κοινωνικής πρόνοιας από το κράτος, δηλαδή αποζημιώσεις , ασφάλιση ανεργίας και συντάξεις.

Όπως είναι φυσικό, οι κατεδαφίσεις, οι μετακινήσεις και οι απαλλοτριώσεις της γης έχουν γίνει οι κύριες αιτίες της κοινωνικής αναταραχής στην Κίνα. Οι δυσαρεστημένοι χωρικοί συνήθως προσπαθούν να κάνουν γνωστά τα παράπονά τους χρησιμοποιώντας το κινεζικό σύστημα αναφορών αλλά όταν οι προσπάθειες μέσω της επίσημης οδού αποδειχθούν μάταιες, βγαίνουν στους δρόμους: Ο αριθμός των «μαζικών επεισοδίων», όπως ονομάζουν στην Κίνα τις διαδηλώσεις, συνεχίζει να αυξάνεται.

Δεδομένων των χαμηλότερων ρυθμών ανάπτυξης και της μείωσης των τιμών των ακινήτων φέτος, η συχνότητα των απαλλοτριώσεων γης επιβραδύνεται. Αλλά παραμένει το γεγονός ότι ένα μεγάλο μέρος της αστικοποίησης στην Κίνα είναι καθοδηγούμενη από το κράτος, με τη χρήση των πόρων που προέρχονται από τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Παρά το γεγονός ότι η κεντρική κυβέρνηση αναγνωρίζει τη σοβαρότητα του ζητήματος, φαίνεται να μην έχει καμία πραγματική βούληση για την αντιμετώπιση του επερχόμενου προβλήματος. Το να το κουκουλώνει φαίνεται να είναι πολύ ευκολότερο. Έτσι, μέχρι να προκύψει μια σημαντική επιβράδυνση της οικονομίας, η κινεζική αγορά ακινήτων θα συνεχίσει τη σημερινή της πορεία.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.